Популяциялық таксономия

8 апта

БГ-31, 2 ПОДГРУППА

ЖОСПАР:

1. Популяциялық таксономия

2. Популяциялық континиум

3. Аллопотриялық және симпатриялық түрлер

4. Аллопотриялық және аллопрондық популяциялар

Сағындық Сәния, Қалқожа Гүлмаржан

Өркен Айсулу, Медеуова Зере

3. Хажайхан Жанерке Садикова Эльвира

4. Қаржанбай Азиза және Шараман Жанель

Популяциялық таксономя

Сағындық Сәния

Қалқожа Гүлмаржан

Популяция (лат. populatio-популяция) - ұзақ уақыт бір аумақта өмір сүретін (белгілі бір аумақты алып жатқан) және басқа да топтардың дарақтарынан ішінара немесе толығымен оқшауланған бір түрдің организмдерінің жиынтығы. Бұл термин биология, экология, демография, медицина және психометриканың әртүрлі салаларында қолданылады.

Популяциялық биология

Популяциялық биология (ағылш. Population biology) - организмдердің популяциясын, олардың өзгерістері мен өзара әрекеттесуін кешенді (жалпы биологиялық, демографиялық, экологиялық, генетикалық және басқа көзқарастардан) зерттеумен айналысатын жалпы биологияның бөлімі, атап айтқанда, экологияның, эволюцияның, көбею, қартаю және өлім процестерінің популяциялық аспектілерін зерттейді. Популяция биологиясы популяция динамикасының әдістерін кеңінен қолданады, сондықтан бұл екі термин көбінесе балама болып саналады, бірақ популяция биологиясы тәжірибелік зерттеулерді де қамтитын кең бөлім болып табылады. Оған популяциялық генетика, популяциялық экология, микросистематика және т. б. тәуелсіз бөлімдер кіреді, ал популяция биологиясының өзі көбінесе эволюциялық биологияның құрамдас бөлігі ретінде қарастырылады. Адам генетикасын зерттеудің популяциялық әдісі де белгілі. Бұл жеке гендердің немесе адам популяцияларындағы хромосомалық ауытқулардың таралуын зерттеуге мүмкіндік береді. Популяцияның генетикалық құрылымын талдау үшін адамдардың үлкен тобын зерттеу керек, олар өкілдік болуы керек, яғни популяцияны тұтастай бағалауға мүмкіндік береді. Бұл әдіс тұқым қуалайтын патологияның әртүрлі формаларын зерттеуде қолданылады.

Таксономия-бұл әлемдегі барлық өсімдіктерді, жануарлар мен микроорганизмдерді қоса алғанда, ағзаларды атау, сипаттау және жіктеу туралы ғылым. Морфологиялық, мінез-құлық, генетикалық және биохимиялық бақылаулар арқылы таксономистер түрлерді, соның ішінде ғылым үшін жаңа түрлерді жіктеу түрінде анықтайды, сипаттайды және жүйелейді. Таксономия биологиялық әртүрлілік компоненттерін анықтаумен және есептеумен айналысады, биологиялық әртүрлілік туралы Конвенцияны басқару және оны жүзеге асыру бойынша негізгі білімді қамтамасыз етеді. Өкінішке орай, таксономиялық Білім толық емес. Соңғы 250 жылдық зерттеулерде таксономистер жануарлардың, өсімдіктердің және микроорганизмдердің шамамен 1, 78 миллион түріне атау бергенімен, түрлердің жалпы саны белгісіз және 5-30 миллион болуы мүмкін.

Популяциялық континуум

Популяциялық континуум дегеніміз тұрақты, түрлерді ешқандай кедергісіз өздерінің түр ареалдары бойынша орналастыру.

Популяция континуумында олардың таралуындағы кішігірім олқылықтар жойылып, популяциялар арасында гендердің қарқынды алмасуы, сондай-ақ сына өзгергіштігі байқалады.

Кейде популяция континумының қарама-қарсы бөліктеріндегі популяциялар фенотиптік жағынан біраз ерекшеленуі мүмкін, сондықтан оларды тәуелсіз кіші түрлерге бөлу керек.

Континуум түрлері ( Васильевич бойынша)

Экотон және Шеттік эффект (краевой эффект)

Экотон-екі немесе одан да көп популяциялар арасындағы ауысу немесе алмасу десек те болады, айтарлықтай сызықтық ұзындыққа ие болатын, дегенмен көрші популяциялардың өзі сол аралықта болатын шекара аймағы немесе кернеу аймағы,

► мысал: орман жиегі экотон бола алады.

► Жергілікті және аймақтық деңгейдегі экотондар

► мысал: бореалды экотон

Шеттік эффект - қауымдастық шекараларында тірі организмдердің әртүрлілігі мен тығыздығының арту тенденциясы

► қауымдастықтар мен фрагментация арасындағы өтпелі жолақтың болмауы: ► - экологиялық жағдайлардың күрт өзгеруіне (теңіздің жартасты жағалауы) ► - өндіруші эдификаторлардың күшті орта түзетін әсері

► - адамның әсері (ормандағы шабындық шалғынды тазарту)

Аллопатриялық және симпатриялық түрлер

Аллопатрлық түр түзілу, аллопатрия (грекше allos - басқа, бөтен, patrіs - отан) - бастапқы түрдің оқшау аймақтарында орналасқан бір немесе бірнеше аралас өскіндерінен (популяцияларынан) жаңа түрдің түзілуі. Бұл кезде бір түр ареалы бірнеше бөліктерге бөлініп кетеді. Мыс., Солтүстік Еуразияның қоңыржай климатты орман алқабын алып жатқан інжугүл ареалы мұз басу дәуірінде бірнеше бөліктерге бөлініп кеткен

Аллопартиялық түр түзілу түр ареалының кеңеюіне де байланысты болады. Мыс., Дарвиннің зерттеулеріндегі Галапагосс құнақтары тіршілік ортасына және қоректену ерекшеліктеріне байланысты тұмсықтарының түрліше құрылысымен ажыратылады. Атап айтқанда кактус гүлдерімен қоректенетін құнақтардың тұмсығы - ұзын, өсімдіктердің ірі тұқымдарымен қоректенетін түрлерінікі - шомбалдау, ал ұсақ жәндіктермен қоректенетін түрлерінікі - ұзынша келген түзу болады.

Аллопатрия-оқшаулау популяцияның бір бөлігінің көші-қонында, геологиялық өзгерістерде (мысалы, аралдардың пайда болуы) немесе антропогендік факторға байланысты (мысалы, ауылшаруашылық қызметі) пайда болады.

Биологияда аллопатрия-бұл түрлердің, кіші түрлердің немесе популяциялардың таралу аймағының қайта ашылмауы (толық кеңістіктік бөліну) . Аллопатикалық таралу жағдайында географиялық оқшаулау (бөлу) табиғатта кездесулер мен кресттердің алдын алады. Егер таралу аймақтары тікелей іргелес болса, бірақ бір-біріне сәйкес келмесе, олар парапатикалық таралу туралы айтады.

Аллопатрияның қарама-қайшылығы симпатриямен ұсынылған, онда бір-бірімен тығыз байланысты түрлер, кіші түрлер немесе популяциялар бір географиялық аймақта кездеседі, сондықтан кездесуге және қиылысуға мүмкіндік бар.

Симпатриялық түр түзілу

Симпатриялық түр түзілу бастапқы түр ареалының ішінде жүреді. Мұның бірінші жолы- картотиптің тез арада өзгеруіне байланысты (автополиплоидия) жаңа түрдің түзілуі. Өсімдіктерде туыстығы жақын түрлердің хромосома сандары еселеніп келген топтары белгілі. Мысалы, хризантема туысында хромосома саны екі немесе бірнеше рет еселеніп артқан, яғни 9, 18, 27, 36, 45, . . . , 90 хромосомалы формалары болады. Сол сияқты темекі және картоп туысының өсімдіктерінде негізгі хромосома саны 12, бірақ табиғатта 24, 48, 72 хромосомалы формалары кездеседі. Мұндай жағдай түр түзілу автополиплоидия немесе бастапқы ата тектің хромосома санының еселеніп артуына байланысты болады.

Симпатриялық түр түзілудің келесі жолы- маусымдық немесе экологиялық оқшаулану нәтижесінде жаңа формалардың қалыптасуы. Табиғатта өсімдіктердің айқын көзге түсетін көптеген маусымдық формалары тіршілік етеді. Мысалы, сылдырмақшөп өсімдігінің ерте гүлдейтін және кеш гүлдейтін формалары бар, олар өзара шағылыса алмайды. Сол сияқты өрістегіш балықтардың жаздық және күздік нәсілдері болады. Олар өзара генетикалық жағынан оқшауланған түр -қосарлы болып табылады.

Қазіргі кезде полиплоидия құбылысы табиғатта көптеп кездеседі, тәжірибе жүзінде де мейоздық бөліну кезіндегі хромосомалардың ажырауын тоқтату арқылы қолдан полиплоидты формалар алынады. Полиплоидты формалар әдетте ірі, мол өнімді және қатаң физикалық-географиялық жағдайларда тіршілік етуге төзімді келеді. Жануарлар арасында бұл құбылыстың айтарлықтай эволюциялық рөлі жоқ.

Географиялық немесе аллопатрияалық түрөзгеріс - бұл түрлердің қалыптасуының күрделі және ұзақ процесі. Рельефтің, климаттың, ландшафттың өзгеруіне байланысты аумақтық немесе кеңістіктік оқшауланудың арқасында қоныс аударған дарақтар бейімделу кезінде жеке қасиеттерге ие болады.

Жаңа түрлердің қалыптасыуы әртүрлі жүреді. Қалыптасу әдісіне байланысты спецификацияның үш түрі бөлінеді:

дивергентті (шынайы) - генотип пен фенотиптегі айырмашылықтардың жинақталуы кезінде бір популяцияның әртүрлі түрлерге бөлінуі (екі және одан да көп) ;

филетикалық - бүкіл популяция үшін өмір сүру жағдайларының өзгеруі нәтижесінде бір түрдің екінші түрге айналуы;

Ұқсас жұмыстар

Бұрғылау қондырғыларының Негізгі ұғым мұнай бергіштікті жұмыс істеу принципін меңгеру арттыру жолдарын анықтау

Систематиканың негіздері

Блум таксономиясы оқыту нәтижелілігін бағалау әдістемесі ретінде

Ғылымда білімді

Оқушы әрекеті

Тапсырмалар түрі

Морфологиялық белгілері

Психология бойынша оқу міндеттерінің таксономиясы

Популяциялардағы мутацияның кездесуі

Ағзаға дейінгі деңгейлер