Жыныстық сұрыпталу

Табиғи сұрыпталудың эксперименттік зерттеулері

Орындаған: Өркен Айсулу БГ-31

Жоспар:

Табиғи сұрыпталу

Табиғи сұрыпталудың болмысы (сущность)

Табиғи сұрыпталудың формалары

Табиғи сұрыпталудың эксперименттік зерттеулері

Қорытынды

Табиғи сұрыпталу

Чарльз Роберт Дарвин

- Ағылшын натуралисті және саяхатшысы

Табиғи сұрыпталу

Табиғи сұрыпталу - бұл жақсы бейімделуге бейім организмдердің таңдамалы түрде өмір сүруі мен ұрпақ қалдыруы

Ч. Дарвин

Бұл, әр түрдің ең жақсы бейімделген особьтары тіршілігін жалғастырып, ұрпақ қалдырып, ал бейімделе алмағандары тіршілігін жоятын процесс.

Ч. Дарвин бойынша эволюция механизмі

Организмдердің шексіз көбею қабілеті

Қоршаған орта ресурстарының шектеулілігі

Тұқымқуалайтын өзгергіштік

Тіршілік үшін күрес

Табиғи сұрыпталу

Адаптацияның пайда болуы

Түрлердің шығуы

Эволюция нәтижесі

Табиғаттағы бақылаулар

Табиғаттағы нәтижелерді бақылау

Табиғи сұрыптауды дәлелдейтін тәжірибелер

Табиғи сұрыпталу дәлелдемелері

Тікелей

Жанама

Экспериментальдық

Табиғи сұрыпталудың дәлелдері Тікелей дәлелдеме

Өмір сүру жағдайларының тез өзгеруімен (дауыл, күрт салқындату, судың ластануы, құрғақтық және т. б. ) орташа нормадан ауытқулары бар дарақтардың өлімін тікелей бақылау бар. Сонымен, Уэлдон (1898) Плимут шығанағында мола салғаннан кейін кең цефалоторакс қалқаны бар шаяндардың өлімін және "тар" шаяндардың өмір сүруін байқады.

Біріншіден, Гилл қуысы теймар өзені шығанағына әкелген бұлтты сумен ластанған. Бұл бақылаулар аквариумдағы тәжірибелермен расталды. Бэмпес (1899) Дауылдан кейін қайтыс болған 136 Торғайды зерттеді. Олардың едәуір бөлігі қанаттар, құйрық және басқа бөліктердің өлшемдерінің үлкен немесе кіші жағына ауытқып кеткені белгілі болды.

Тікелей дәлелдеме

Тікелей дәлелдеме - ағзаны тікелей бақылау

Кең бас кеуделік қалқаны бар шаян

Тар бас кеуделік қалқаны бар шаян

Табиғи сұрыпталудың дәлелдері Жанама дәлелдеме

Жанама дәлелдер.

Желмен жақсы соққан мұхит аралдарында қанаттары дамымаған немесе қанатсыз жәндіктердің көптеген түрлері табылды. Мұндай жағдайларда мұндай жәндіктердің тірі қалу және ұрпақтарын тастап кету мүмкіндігі жоғары. Кергелен аралдарында шыбындардың сегіз түрінің жетеуі қанатсыз. Мадейра аралында тұратын қоңыздардың 350 түрінің 200 түрі қанаттарының дамымауына байланысты ұшуға қабілетсіз.

Табиғи сұрыпталудың дәлелдері Жанама дәлелдеме

Жануарлардың қорғаныш бояуы олардың жақсы өмір сүруін қамтамасыз етеді. Кейбір жануарлардың түсі мен пішінінің кейбір заттармен немесе басқа тіршілік иелерімен ұқсастығы (мимика) олардың жауларынан қорғануына мүмкіндік береді.

Табиғи сұрыпталудың дәлелдері Эксперименталды дәлелдеме

Е. Полтон (1899) уртикария, А. Сезнола (1904), М. М. Беляев (1927) және басқалардың тәжірибелерінде мантистерде құстардың олар орналастырылған фонға байланысты түрлі-түсті жәндіктердің таңдамалы түрде жойылуы көрсетілген.

Табиғи сұрыпталудың формалары

Бір ғана жалғыз белгімен

Соңғы белгімен

Ортаңғы белгі пайда болады

Ортаның қысымы дарақтарға көрсетіледі

Қозғаушы бағыт

Тұрақтандырушы

Ажыратушы

Қозғаушы сұрыпталу

Қозғаушы сұрыпталу - қоршаған орта жағдайлары белгілердің өзгеруінің белгілі бір бағытын қолдайды.

Нәтижесінде популяцияда ұрпақтан - ұрпаққа қозғалатын іріктеу әрекеті нәтижесінде белгінің орташа мәні белгілі бір бағытта ауысады. Ұрпақтық популяцияларының оқшаулануы болмайды.

Қозғаушы сұрыпталу

Сұр егеуқұйрықтар уларға төзімді

Қозғаушы сұрыпталу

Қайың көбелектеріндегі индустриалды меланизм

Қозғаушы сұрыпталу

Қозғаушы сұрыпталуға мысал жылқы денесінің іріленуі

Қозғаушы сұрыпталу

Белгінің өзгеруі оның күшеюіне қарай да, оның толық жойылуына қарай да болуы мүмкін. Мысал: жер асты өмір салтын жүргізетін кроттардың көздерінің өте нашар көруі.

Тұрақтандырушы сұрыпталу

Тұрақтандырушы сұрыпталу тұрақты сыртқы орта жағдайларында жұмыс істейді.

Бұл белгінің екі экстремалды көрінісі бар адамдар қабылданбайды, белгінің орташа көрінісі бар адамдар тірі қалады және көбейеді.

Тұрақтандырушы сұрыпталу қалыптасқан генотипті мутация процесінің деструктивті әрекеттерінен қорғайды.

Мысал: саусаққанатты балық латимерия, және ежелгі тұмсық тәрізділердің жалғыз қазіргі өкілі-гаттерия

Тұрақтандырушы сұрыпталу

Мысал: гүлдің жарықтығы, пішіні және оның мөлшері, осы түрдің өсімдіктеріндегі гүл бөліктерінің тозаңдандыратын жәндіктердің белгілі бір түрінің мөлшеріне сәйкестігі

Мысалдар:

- Өсімдіктердің деңгейлі болуы;

Дауыл кезінде қанаттарының үлкен және кішкентай мөлшері бар торғайлардың өлімі.

- "Тірі қазбалар"

Тірі қазбалар

Палеонтологтар ежелгі жойылып кеткен цефалоподтардың 10 000-нан астам түрін сипаттады. Ең көне Цефалоподтар - аммониттер мен наутилоидтар әртүрлі пішіндер мен өлшемдермен ерекшеленді, ең кішкентайынан бастап бұршақ мөлшеріне дейін, үш метрлік қабығы бар үлкен құбыжықтарға дейін.

Біртіндеп, тіршіліктің басқа формаларына моллюскаларға айналды, мезозой дәуірінің соңында, шамамен 80 миллион жыл бұрын, олардың көпшілігі жойылып кетті. Nautilus тұқымының тек алты түрі өз заманынан аман өтіп, Тынық мұхитының оңтүстік-батысында бүгінгі күнге дейін сақталған.

Дизруптивті сұрыпталу

Ауқымның әртүрлі бөліктерінде қоршаған орта жағдайлары әртүрлі болған кезде әрекет етеді.

Мысал: жыртқыш балықтардың денесінің түсі өсімдіктерге және су қоймасының түбінің табиғатына байланысты әр түрлі болады.

Дизруптивті сұрыпталу

Өсімдіктер мен су қоймасы түбінің сипатына байланысты жыртқыш балықтардың денесінің әртүрлі түсі

Ажыратушы сұрыпталу

Өзгергіштіктің екі немесе бірнеше бағытына (фенотиптер кластарына) қолайлы, бірақ белгінің (фенотиптің) орташа (аралық) күйіне қолайлы емес. Әрекет кезінде популяция ішінде полиморфизм әдетте пайда болады-белгілі бір негізде екі немесе бірнеше фенотиптік формалардың болуы. Дивергенцияның себебі болуы мүмкін.