Абсорбция түрлері

Презентация қосу

Тақырып: Клиникалық
фармакокинетика
Дәріс жоспары.

• Фармококинетика анықтамасы, мақсаты.
• Фармококинетиканы оқу әдістері.
• Абсорбция түрлері.
• ДЗ таралуы.
• ДЗ метаболизмі.
• ДЗ шығарылуы.
• Қорытынды.
Фармококинетика
• Фармакокинетика – ДЗ
абсорбциясын таралуын,
метаболизмі мен экскрециясын
оқытады. ДЗ науқас ағзасына
түскеннен кейін фармацевтикалық
кезеңннен өтеді, ол кезде дәрілік
заттың қалыптан босап, еріп,
абсорбцияға жарамды болады.
Фармококинетика
• ДЗ енгізудің барлық түрінде
абсорбцияға ұшырайды, көк
тамырға енгізгеннен басқа кезде.
Әрі қарай фармококинетиканың
кезеңі басталады. Тек осы
кезеңннен кейін ғана ДЗ
фармокодинамикалық әсерге дайын
болады.
• Фармакокинетика адам организміндегі
ДЗ қозғалыс процестерін оқытады,
олар:
• сіңірілуі (абсорбция )
• таралуы (распределение)
• биоайналымы (биотранформация)
• шығуы (элиминция)
Фармакокинетикалық процестердің жалпы схемасы

ДЗ енуі

Абсорбция
(сіңірілуі)

Қан плазмасын-
ДЗ
дағы бос ДЗ
эффек белсенді
т емес
ДЗ белоктармен тіндерде
қосылуы бөлінуі
реабсорбц
ия
Метаболиттерге Бүйректегі
биотрансформац экскреция
ия

Метаболиттердің ДЗ өзгеріссіз
шығуы шығуы
Фармакокинетика
• 3. Абсорбция (сіңірілу) – ДЗ кіру
жолынан бастап системдік қан
айналысына түсу.
• 4. ДЗ жасуша мембранасынан өту
механизмдері.
• Пассивтік диффузия – ДЗ, градиент
концентрация жолымен өткізіледі,
немесе үлкен концентрациядан кіші
концентрацияға өтуі.
Фармакокинетика
• Жеңілдетілген диффузия: ДЗ қозғалысы
арнайы өткізгіштер арқылы жүргізіледі,
бұл өткізгіштер белоктік, иондық
қасиеттері бар заттар, немесе суда
еритін үлкен молекулалар. Жеңілдік
диффузиясы, диффузия заңдарына
бағынады және қарсы жүрілмейді.
Фармакокинетика
• Активті қозғалыс: метаболдық
энергияның шығуына байланысты, ДЗ
градиенттік концентрацияға қарсы
қозғалысы, төмен концентрациядан
үлкен концентрацияға өтуі.
• Фильтрация: ДЗ мембрандық
поралардан өтуі
Абсорбция (сіңірілу)
• 5. ДЗ сіңіруіне әсер ететін факторлар:
• ДЗ формасы
• ДЗ физико-химиялық қасиеттері
• А) липофилдік, гидрофилдік
• Б) диссоциация степені (ионизация)
• В) молекуланың массасы
• Г) заттардың химиялық табиғаты –
негіздер немесе қышқылдығы
Абсорбция (сіңірілу)
• ДЗ еңгізу жолдары
• ДЗ сіңірілген жерінің қанайналысының
жылдамдығы
• ДЗ бірнешеуін қабылданғаннан
• ДЗ сұйықпен (су) қабылданғаннан
• ДЗ тамақпен қабылданғаннан
Абсорбция (сіңірілу)
• Асқазан – ішек жолдарының
жағдайынан
• А) асқазан мен ішек рН-нан
• Б) асқазаннан тамақтың шығу
жылдамдығы
• В) ДЗ ішек арқылы жылдамдығы өту
• Г) асқазан-ішек аурулары
• Пациенттің жасы мен жынысы
Абсорбция (сіңірілу)
• Асқазан – ішек жолдарының
жағдайынан
• А) асқазан мен ішек рН-нан
• Б) асқазаннан тамақтың шығу
жылдамдығы
• В) ДЗ ішек арқылы жылдамдығы өту
• Г) асқазан-ішек аурулары
• Пациенттің жасы мен жынысы
• 6. Сіңірілу процессінің жалпы заңдылықтары.
• Сұйық ДЗ тез сіңеді
• Иондық ДЗ сіңірілу қаблеті өте жоғары
• Липофилді ДЗ асқазан-ішек жолдарында
жақсы сіңіріледі, олар жасуша
мембранасынан тез өтеді
• Гидрофилді ДЗ парентералді (тері астына,
бұлшық етке) еңгізгенде жылдам сіңіріледі
және жоғарғы тұрғыда сіңіріледі
• Органикалық ДЗ ас қорыту фазасынан кейін
қолдану керек
• Минералды ДЗ тамақ ішудің уақыттарына
қарамай қабылдауға болады
• Ферменттік препараттар мен витаминдерді
тамақ ішіп жатқан уақытта қабылдаған
дұрыс
• «Бауырдан бірінші өтетін» ДЗ (ДЗ
биотрансформация кезінде ішекке сіңгеннен
кейін, жалпы қан айналу системасына дейін,
бірінші бауыр арқылы өтуі) тамақ ішуден
кейін қабылданған дұрыс
• Әлсіз қышқылды ДЗ асқазанның өте
қышқылды ортасында сіңіріледі
• Әлсіз негізді ДЗ аз қышқылды ортада жақсы
сіңіріледі
• 8. ДЗ организмдегі таралу процессіне
әсер ететін факторлар:
• Системдік гемодинамиканың деңгейі
• Плазмадағы белоктардың деңгейі
• ДЗ липо- және гидрофилдігі қабылдау
• Аурудың жасы, салмағы, жынысы
• 9. Биотрансформация (метаболизм)
• ДЗ физико-химиялық және
биохимиялық процесстермен қосыла
отырып суда еритін, организмнен жеңіл
шығатын полярлы метаболитке
айналуы.
• 10. ДЗ биотрансформациясы екі фазада жүреді:
• 1. синтетикалық емес реакция:
• Окисление ( ), восстановление ( ), гидролиз ( ).
• Осы реакциялардың арқасында метаболиттер пайда
болады да, олардың фармакологиялық активтігі ДЗ
негізгі күшінде сәйкес келеді, болмасы одан жоғары
немесе активсіздік жағдайда қалады.
• 2. Синтетикалық реакция:
• ДЗ конъюгациясы (немесе олардың метаболиттері)
• ДЗ эндогендік субстраттармен (глюкоуроновая
кислота, глицин, метилдік группа, сульфат және
басқалары), қосыла отырып, бұл қосындылар
организмнен жеңіл де, тез шығады.
• 11. ДЗ биотрансфармациясына әсер ететін
факторлар
• Бауырдың қанайналысының деңгейі
• Бауырдағы ферментік системаның активтігі
• Бауыр аурулары
• ДЗ липо- және гидрофилдігі
• Бірнеше ДЗ бір уақытта қабылдау
• Темекінің әсері (никотин бауыр ферменттерінің
индукторы болып есептеледі)
• Тамақтың түрлері (вегетариандық тамақ ДЗ
биотрансформациясының жылдамдығын
төмендетеді, ал белоктық тамақ оны жоғарлатады)
• Арақ ішу (метаболизм процессін индукторы болып
есептеледі)
• Аурудың жасы, салмағы, жынысы
• 12. Элиминация – ДЗ организмнен
метаболиттер немесе өзгерілмеген
түрде шығу процессі. Негізгі
элиминацияның шығу түрі – бүйрек пен
асқазан-ішек жолдары.
• 13. ДЗ элиминациясыны әсер ететін факторлар
• Элиминациялық органдарға қанайналысының деңгейі
• Элиминация болатын органдардың ауруы
• Бүйрек факторлары:
• А) клубочкалық фильтрация
• Б) канальдағы секреция
• В) канальдағы реабсорбция
• Г) кіші дәреттің рН-ы
• ДЗ липо- немесе гидрофильдігі, олардың
диссоциациясы
• Бір уақытта бірнеше ДЗ қабылдау
• Аурудың жасы, жынысы
14. Фармакокинетиканың негізгі параметрлері мен
олардың практикадағы маңызы

• Фармакокинетикалық
параметрлеранықтамасыПрактикалық
маңызы
Фармококинетиканың негізгі түсініктерін
қарастырайық.
• Абсорбция – заттардың еңгізген жерден жүйелі қан айналымға
түсу процессі. Содан кейін рецепторға жетпес бұрын, дәрі содан
кейін жасушалық мембранадан өту қажет.
• Абсорбция диффузия, фильтрация немесе активті транспорт
жолдарымен жүреді.
• Диффузия – дәрі молекулаларының мембраналық су каналдары
арқылы пенетрация жолымен пассивті өтуі немесе мембранада
еру жолымен өтуі.
• Диффузия жолымен иондалмаған полярсыз, липидтерде еритін
қосылыстар және полярлы суда еритін, сондай – ақ липидтерде
де еритін косылыстар орта рН-на байланысты.
• Фильтрация – дәрі жасуша мембранасының саңылауы арқылы
мембрана екі жағының гидростатикалық немесе осмостық
градиент жолымен өтуі.Осы транспорт түрі түбректік
шумақтар өткізілгенде маңызды орын алады.
• Активті транспорт – дәрінің энергия пайдалану арқылы өтуі:
Бұл дәрінің химиялық немесе электрохимиялық градиентке қарсы
тасымалдаушылар мен комплекс құру арқылы өтуімен
байланысты.Активті транспорт селективті және селективсіз
болып табылады, яғни, әрбір дәріге өзіндік спецификалық
комплекс жүргізіледі, ол жасушаға дәрінің оның қанығуынша
өтуіне әкеледі.
Дәрі экскрециясы.
• Дәрі ағзадан өзгермеген күйде метаболиттер
түрінде шығарылады. Полярлы қосылыстар,
яғни суда еритін және иондалған қосылыстар
өзгермеген күйде экскрецияланады. Полярлығы
төмен майда еритін және суда аз еритін ДЗ
полярлығы жоғарлауы үшін алдымен
метаболизмге ұшырайды.
• Манызды экскреция түрі – зәрмен шығарылу,
сондай ақ дәрілер нәжіспен, өтпен, сонымен
қатар шығарылатын ағзамен, термен,
сілекеймен, сүтпен және жаспен шығарылады.
• Бүйректік экскреция – дәрінің плазма
ларымен белок байланысқан мөлшеріне,
мұқтаждықтардағы фильтрация
жылдамдығына, фильтраттан дәрінің
кері диффузия көлеміне, бүйрек
каналдарандағы активті
реабсорбциясына және секрециясына
байланысты болады. Дәрі
экскрециясының жылдамдығын мына
формуламен көрсетуге болады.
• Э = Кб * Кц пл
• Мұндағы Э – экскреция жылдамдығы, Кб –
бүйректік клиренс, Кц пл- плазмадағы
коцентрация.
• Дәрі қабылдағаннан кейін әртүрлі уақыт
аралығында қайталап концентрациясын
анықтау мәлімет-тері бойынша
дәрілерді фармоко-кинетикалық зерттеу
мақсаты болып келесілер табылады:
• сәйкес кинетикалық моделдердің
негізінде дәрілерді әр түрлі енгізу кезінде
олардың сіңу, таралу және шығарылу
заңдылықтарын анықтау;
• вена ішілік енгізуге арналған
стандартты ертіндімен немесе басқа
препаратпен салыстырғанда қауіптің
биосіңімділігін зерттеу;
• комплексті фармококинетикалық және
фармокодинамикалық зерттеу
мәліметтері бойынша оның плазмадағы
терапевтикалық және токсикалық
деңгейінің максимальді диапазонын
анықтау;
• жүрек, бүйрек, бауыр функцияларының
жағдайына және зәр рН-на фармоко-
кинетикалық параметрлердің
тәуелділігін анықтау;
• науқаста дәрінің фармоко-кинетикасын
зерттеу негізінде индивидуальді
дозасын ұсынады.
• Тәжірибелік дәрігерге ДЗ негізгі
фармококинетикалық параметрлерін білу керек.
• Орташа шығарылатын кезеңі – ½ уақыттағы
қандағы препараттың концентрациясын 2 есе
төмендету үшін қажет, ол элименация
жылдамдығының константасына тәуелді.
• Таралу көлемі – тіндердің қан плазмасынан
препаратты ұстау дәрежесін сипаттайды, бұл
қан плазмасында алғашқы концентрацияға тән
концентрация алу үшін, ағзаға түскен бар
дозаны ерітуге қажет сұйықтықтың шартты
көлемі. Таралу көлемі неғұрлым жоғары болса,
препарат тіндерге және ағзаларға соғұрлым
жақсы енеді, кумулляция жоғары болады.
• Жалпы клиренс – ағзаның ДЗ тазару
жылдамдығын сипаттайды. ДЗ
зәрмен және басқа жолмен
шығаруын көрсететін бүйректік
және бүйректен тыс клиренстерді
ажыратады. Екеуі қосылып жалпы
клиренсті құрайды.

Ұқсас жұмыстар

АБСОРБЦИЯ ПРОЦЕСІ МАЗМҰНЫ

АБСОРБЦИЯ ПРОЦЕСІ

Масса алмасу

Сіңіруші зат Сіңірілетін зат адсорбент адсорбтив

Дәріні ағзаға енгізу жолдары

ТАМАҚ ӨНІМДЕРІН ӨНДІРУДЕ ШИКІЗАТТЫ ӨҢДЕУДІҢ САЛМАҚ АЛМАСУ ҮДЕРІСТЕРІ

АТОМДЫҚ - АБСОРБЦИЯЛЫҚ СПЕКТРОСКОПИЯ

Атомдық спектроскопия

Ақаба суларды тазалау әдістері

Хирургия мен травматологиядағы жаңа синтетикалық материалдар

Пәндер