Спорт қызметінің заңдылықтары

Презентация қосу

№11 дәріс тақырыбы: Спорттық топтағы тұлғаны
қалыптастырудың педагогикалық қағидаттары

1.Спорт - күшті білім беру құралы ретінде
2.Спорттық іс-шаралардағы оқу үдерісінің ерекшеліктері
3.Өзін-өзі тану, өзін-өзі тәрбиелеу, өзін-өзі басқару
Спорт (фр. desport — жалқу) — белгілі ережелер немесе
дәстүрлерге сай көбінесе жарыс күйінде өтетін әрекет. Спорт
жалпы алғанда физикалық өте маңызды болатын (жеңіске
немесе жеңіліске әкелетін) әрекетті сипаттағанымен, ақыл-ой
немесе құрал-жабдық сапасы да маңызды рөл атқаратын
ақыл-ой спорты және мотор спортына қатысты айтылады.
Адам баласы спортпен денсаулығын жақсарту, моральді және
затты қанағаттану үшін, өзін-өзі дамыту үшін шұғылданады
Спорттың психологиясы жаттығу мен бәсекелестік
жағдайында жеке тұлғалар мен ұжымдардың психикалық
белсенділігінің үлгілерін зерттейді.

Спорттық іс-шаралар өте ерекше: ол басқа әрекеттерден
айтарлықтай ерекшеленеді, біріншіден, мақсаттарға,
екіншіден, оларға қол жеткізу жолымен.

Спорттық ерекшеліктерге не кіреді? Спортшыларға ерекше
қасиеттерді, білім мен дағдыларды және физикалық және рухани
күштердің шиеленісуі мен бәсекелестікке (жаттығуға) дайындық.
Ол психологияның бөлімдерін
Спорттық командалар
ажыратады: спортпен
немесе топтар арасында шұғылдану және тәрбиелеу;
байланыс өте ерекше және спортшыларды физикалық,
оларды басқару үшін техникалық және тактикалық
арнайы білім мен дағды даярлау; спортшының,
қажет, сондықтан спорт жаттықтырушының,
психологиясы жалпы спорттық командалардың
психологиялық білім (топтың) жетекшісі, спорттық
ережелерін ескереді, бірақ команданың психологиясы,
психодиагностика және спорт
негізінен өз зерттеулерінің
психогигиенасы
нәтижелері бойынша психологиялық ерекшеліктері
сипатталады. және т.б.
Спорт қызметінің заңдылықтары
Дене жаттығулары біршама өзіндік ерекшеліктері бар-спорттық қызмет деп аталатын адам
қызметінің жеке бір түріне айналады. Спорттық қызмет әдетте:

1)
1) арнайы
арнайы дене
дене жаттығуларын
жаттығуларын орындағанда
орындағанда әртүрлі
әртүрлі формада
формада көрінетін
көрінетін бұлшық
бұлшық етет
белсенділігімен,
белсенділігімен, споттық
споттық қызмет
қызмет барысында
барысында адам
адам денесін
денесін қажетті
қажетті мөлшерде
мөлшерде шынықтырады.
шынықтырады.
5)4)
6)
5)4)
6) спорттық
дереу
дене
дереу
дене
2)
2) 3) спорт
және
спорттық
жәнетаңдаған
жарыстар
көрінген
рухани
3) спорт
таңдаған
көрінген
таңдаған
таңдаған рухани спорт
сапалы
жарыстар
сапалы кезінде
түрінде
күштердің
спорт
күштердің
түріндегі
түріндегі әсіресе,
өтежетістікке
сипатымен,
кезінде
түрінде
сипатымен,
дене
дене шиеленіскен
жоғары
үлкен
әсіресе,
жоғары
үлкен
жаттығуларын
жаттығуларын орындаужетуге
жауапкершілік
көрінуімен
өтежетістікке
шиеленіскен
орындау жетуге сипатқа
ұмтылумен;
арнайы
сипатқа
ұмтылумен;
жауапкершілік
көрінуімен
үшін жоғарыарнайы
үшін жоғары иеәдеттер
болатын
белгілі
сезімімен және
иеәдеттер
техниканы
техниканы болатын
сезімімен бір
мен
белгіліспорттық
және
меңгеру бірдене
барынша
спорттық
мен
мен
меңгеру дене
барынша
ол
мен күрес
дағдылардың,
тиімді
күрес
дағдылардың,
тиімді
спортшыдан
ол спортшыдан
моторлы
арнайы және қабілеттердің
жаттығуларында
нәтижелерге
жүйелі жаттығуды
моторлы қабілеттердің
арнайы және жаттығуларында
нәтижелерге және
жүйелі жаттығудыжәне
дамуымен,
өте
пен
талапрекордтарға
дамуымен,
өте
пен
талап жоғары
жүйелі
етеді, оларды
рекордтарға
жоғары
жүйелі
етеді, нәтижеге
жаттығулар;
жаттығу
оларды қол
үнемі
жеткізуге
нәтижеге
жаттығулар;
жаттығу қол
үнемі жетуге
барысындажоғары
ол
жеткізуге
жетуге
барысындажоғары
ол бағытталады.
бағытталған;
денгейде
белгілі бір ұстап
қимылдарды
бағытталады.
бағытталған; тұру;
меңгереді.
денгейде ұстап тұру;
белгілі бір қимылдарды меңгереді.
Қимылды үйрету мен жетілдірудің психикалық негіздері
Жаттығу деп - меңгерілген дағдылар, білімдер мен тәсілдерді пысықтап, жетілдіруге
бағытталған дайындық кезеңін айтамыз. Жаттығудың негізгі міндеті- әдістерді жекелей
және топтық тәсілдік қимылдарды жетілдіру, денешынықтыру дағдыларын, психологиялық
процестерде дамыту, адамгершілік және ерік-жігерді тәрбиелеу болып табылады.
Үйрету мен жаттықтыру процесінің тәрбиелік мәні де бар. Ол спортшылар бойында-
талпынушылық, көшбасшылық, шешім қабылдағыштық, балылдық, жігерлік,
достық, жолдастық, ұжымдық сезімдерді тәрбиелеуге қажетті мотивация
қызығушылықтың идеалдық өмірлік көзқарастың пайда болуына жағдай жасайтындай
құрылуы керек. Уйрету, жаттығу және тәрбиелеу процесінде спортшы.ның өсуі, жетілуі іске
асады.
Спорттық жетілу - бұл психологиялық дағдылар мен дене қабілеттерінің барынша дамуы
және спортшы жеке басының жағымды қасиеттері арқылы спорттық шеберліктің жоғары
денгейін қамтамасз ететін педагогикалық процесс.
Спорттық жетілу процесі кезінде мына төмендегідей психологиялық талаптарды сақтау
міндетті: барлық ианымдық және басқа процестердің (сезіну, түйсіну, жады, ойлау т.б.)
белсенділігін арттыру; назардың қажетті қасиеттерін (интенсивті, тұрақтылық және т.б.)
күшейту, назарды бір нсанада екіншісіне тез аудару қабілетіне үйрету, оның тұрақтылығын
арттыру әдістерін пайдалану; ерік-жігер күштеріне ынталандыру қабілетін дамыту; спортқа,
оқу-жаттығу процесіне тұрақты қызығушылықты арттыру; жоғары адамгершілік,
интеллектуалды және эстетикалық сезімдерді тәрбиелеу; спортшы жеке басының
ерекшеліктеріне сәйкес келетін іс-әрекеттің ең тиімді жолдарын табуға көмектесетін
(спорттық іс-әрекеттің түрлерін қалыптастыру; ағымдағы нәтижелердің есебі мен бақылау
сынақтарын кеңінен қолдану.
Өзі таңдаған спорт түрінің әдістері
мен жаттығу тәсілдерін үйрену.

Адам ағзасының мүмкіншілігін
жетілдіру жолында алға қойған
мақсаттарды орындау.

Жаттығулардың
мақсаттары Психиканы кемелдендіру, дұрыс
орындалу үшін тәрбие алу, мінез-құлықты
алдымен мынадай қалыптастыру, спорт саласындағы
мәселелер шешілуге озық жетістіктерді үнемі
тиісті: пайдаланып отыру.

Ілімге сүйене отырып
жаттығуларды пайдалы
ұйымдастыра білу.

Жаттығулардың тиімділігін арттыру үнемі жақсы
бапта болу. Осы мәселелердің жиынтығы
жаттығулардың мазмұнын байытады, жоғары
көрсеткіштерге жол ашады.
Жарыс пен жаттығудың психологиялық ерекшеліктер
Жарысқа психологиялық дайындық жүйесі спортшының жарысқа психологиялық
дайындығын қалыптастыруды шешетін бірқатар міндеттерді біріктіреді. А.Ц.Пуни жасаған
жарысқа психологиялық дайындықтың жобалық жоспарында осы жүйе берілген.
а) жарыстың шарттары туралы ақпараттар жинау;

б) жарыс алдындағы спортшының жаттыққандық деңгейінің бағалануы мен өзін-өзі
бағалау;

в) жарысқа қатысудағы мақсаттары мен міндеттерінің қойылуы;

г) жарыста өнер көрсету мотивтерін актуальдандыру;

д)алдындағы ақыл-ой қызметін бағдарламалау;

е) спортшының өз мүмкіндіктерін іске асыруға сенімділік сезімін қалыптастыру;

ж) оптимальды эмоциональды жағдайды қалыптастыру;

з) максимальды еріктік күштерге дайындықты көбейту және оларды жарыс жағдайында
ашып көрсету дағдысы;

и) жарыс жағдайындағы психологиялық қалыпты өзіндік реттеу тәсілдерін меңгеру.
Спорттық іс-шаралар өте ерекше: ол
басқа әрекеттерден айтарлықтай
ерекшеленеді, біріншіден, мақсаттарға,
екіншіден, оларға қол жеткізу жолымен.

Спорттық ерекшеліктерге:
Спорттың психологиясы спортшылардың ерекше
жаттығу мен бәсекелестік қасиеттерді, білім мен
жағдайында жеке тұлғалар дағдыларды және физикалық
мен ұжымдардың психикалық және рухани күштердің
белсенділігінің үлгілерін шиеленісуі мен
зерттейді. бәсекелестікке (жаттығуға)
дайындығы кіреді.
Кедергілер мен қиындықтар
Кедергілер деп мақсатқа жетуді қиындататын сыртқы орта мен қызметтің обективті
жағдайлары аталады. Анығырақ айтсақ, оларға: жеңіл атлет жүгірудегі барьер, шаңғы
жарысындағы көтерілу, слалом трассасындағы «жабық қақпалар» және т.б. дене
жаттығуларын орындау кезінде жүріп өтетін әр түрлі кедергілер жатады. Шындығында адам
қандай да бір дене жаттығуын орындағанда, кңістік, уақыттық, күштік сияқты қозғалыстың
сыртқы құрылымдық категорияларынан көрінетін белгілі бір кедергілерінен жүріп өтеді.
Қиындық әдетте, керекті мүмкіндіктердің қажетті резервтері жетіспегенде спортшыда
пайда болатын ішкі қиналыс. Спортшының мүмкіндіктері деп оның дене, техникалық,
тактикалық, психологиялық, моральдық және идеялық дайындығы және де денсаулығы білім
мен әдістердің, қасиет пен дағдылардың, әдет пен нанымдардың деңгейі аталады. Қиындық
спорттық қызметтің сыртқы және ішкі жағдайларынан туындайтын, олардың белгілі бір ара
қатынасын айқындайтын ұғымды білдіреді. Сөйтіп, осы ара қатынастың сандық және
сапалық мінездемесі бойынша қиындықтар деңгейі мен мазмұнына қарай ажыратылады.
Қиындықтың биодинамикалық түріне: денелік техникалық және тактикалық түрлері кіреді.
Биодинамикалық қиындықтар кедергілерді жүріп өтерде спортшыға қай нәрсенің қиын, ауыр
соғатындығын көрсетеді.
Ұйымдастырушы еріктік күштер кедергілерді жеңудің психикалық қиындықтары
байқалғанда, психикалық өзін-өзі реттеу әдістерінің басқа тобын пайдаланғанда білінеді.
Олар: бейтаныс, бірақ эмоциональды тартымды объектіге қарау; қосымша қимылдарға, енді
болатын қозғалыстарға назар аудару; видеомоторлық дайындық, әдісті, тәсілді бақылау,
тыныс алуды реттеу, қарсыласын бақылау, тактикалық мәселелерді шешу т.с.с. жатады.
Сонымен, спорттағы еріктік күш - бұл кедергілерді жеңуде адамның күшін және қызметін
ұйымдастырушы және жұмылдырушы психикалық және дене мүмкіндіктерінің сапалы
ширығуы.
Психореттеу әдістерінің пайда болуы және дамуы
Адамның сөздердің көмегімен және соларға сәйкес ойлану бейнелері арқылы
адамның өзіне-өзі әсер етуін психикалық өзін-өзі реттеу деп атаймыз.
Мысалы, егер «лимонның сулы қышқыл бөлігі» десек, онда біздің
ауызқуысымызда еріксіз сілекей бөлінеді. Немесе «мен тоңдым» деп өзі суықта
тұрғандай сезініп, денесінің тері қабаты тоңазуы мүмкін. Осындай мысалдар өте
маңызды екі қорытынды жасауға көмектеседі. Бірінші: сөздердің тұрақты
серіктері - ойша бейнелер болып табылатындығы. Екінші: сөздер өздерінің
ойдағы бейнелері арқылы біздің ағзамызға әсер ете алады.
Психикалық өзін-өзі реттеудің негізгі екі бағыты-өзін-өзі сендіру мен өз-
өзіне деген сенімділік болып табылады. Өз-өзіне деген сенімділік деп өзіне-
өзі логикалық ойындардың көмегімен әсер етуін айтамыз. Ал, өзін-өзі сендіру
кезінде логиканы қалыптастырмай санаға әсер ете алатын күшті психикалық
процесс сенім пайдаланылады. Мысалы, адам бөлмеде отырып, ең көп
логикалық ойларды пайдаланса да, осы сәтте теңіз жағасында жатқандай
сендіре де сезінеде алмайды. Ал бірақ мұндай жағдайдың мүмкін
болатындығына сендіре алады. Жарақат алғанда аяғым ауырмайды деп өзіңді
сендіре алмайсың, бірақ өзін-өзі сендіру көмегімен ауырғанды сезінуге
тырысуға болады.
Жарыс жағдайындағы психикалық қалыптарды
реттеу мен өзін-өзі реттеу тәсілдері

Спортшыны жарысқа психологиялық дайындау жүйесі оның психикалық қалыптарының
реттеу мен өзін-өзі реттеудің алуан түрлі тәсілдерін біріктіреді. Бұл тәрсілдердің көп
түрлілігін төмендегідей топтастыруға болады:

мақсаты жүйкені жарыс алдындағы жаттықтырушы
..

..

..
шаршатпай, қолайсыз беделінің әсерлі
бұлшық еттер қалыптарды, көңіл- күші. Спортшының
ширығуын күйді жоятын әсіресе жас
әлсірететін сергіту және де спортшының
жаттығулар сергіту спорттық
жиынтығы; жаттығуларының жарыстарға қатысу
ырғағын, ұзақтығын тәжірибесі
спортшы көңіл- болмағандықтан,
күйіне қарай бұл фактордың
таңдалады; маңызы ерекше
болады.
Өзін-өзі танудың мәні неде?
өзін-өзі тану –
өзін-өзі тану – тұлғаның өзін-өзі
тұлғаның психикалық дамытуының,
және психологиялық оның өзін-өзі
денсаулыққа ие жүзеге асыруының
болуының шарты жалғыз жолы

өзін-өзі тану –
ішкі үйлесімділікке
және психологиялық
кемелдікке ие
болудың құралы
Қоғамды ізгілендіру - XXI ғасырдың
табалдырығындағы
өркениетті дамудың талабы

Өзін-өзі тану – бұл өзін, өзінің әлеуетті және
өзекті қасиеттерін, тұлғалық,
интеллектуалдық ерекшеліктерін, мінез
қырларын, өзге адамдармен өзінің қарым-
қатынасын тану процесі

Өзін-өзі тану пәні – жалпы білім беру
мектептерінде, институттарда, университетте
(жанұяда, білім беру, мәдени, тәрбиелеу
орталықтары) ұйымдастырылатын
педагогикалық процесс
Тарихы
Спорттың даму тарихына зер салсақ қоғамдағы өзгерістер мен қатар спорттың мән-
мағынасын да түсінуге болады.
Бүгінгі күнге белгілі үңгір өнерінің көп үлгілерінде дәстүрлі ырымдық
ритуалдыр көріністері бейнеленген. Осы бейнеленген көріністерді сенімді түрде
қазіргі мағынадағы спортқа жатқызуға болмағанымен сол кездің өзінде спортқа
жақын әрекеттердің орын алғаны хақында байлам жасауға болады. Франция, Африка,
және Австралияда орналасқан бұл бейнелердің осыдан 30 000 жыл бұрын
жасалғанын айта кеткен жөн.
Қытай жерінде біздің дәуірден 4000 жыл бұрын қазіргі спорт мағынасына жақын
әрекеттің болғанын айтатын заттар мен құралыстар бар. Гимнастика ежелгі
Қытайдағы кең тараған спорт түрі болыпты-мыс. Перғауындар мазарларындағы
бейнелер мен заттар бірнеше ғасырлар бұрын да спорттың әр түрі болғандығынан
хабардар етеді, оның ішінде жүзу мен балық аулауды айта кетуге болады. Ежелгі
Персияда поло және атты рыцарлардың найзамен жарысы негіздері қаланды.
Ежелгі Грекия өзінде алуан түрлі спорт болған. Ең дамыған түрлері — күрес, жүгіру,
диск лақтыру және арба жарысы. Осы тізімге қарағанда Ежелгі Грекияда(жалғыз ол
жерде ғана емес т.б. жерлерде) әскери мәдениет мен әскери өнер спортқа тікелей
қатысты болған. Сол жерде әр төрт жыл сайын Пелопонессе атты ауылда Олимпия
деп аталған Олимпиада ойындары өтіп тұрған. Осы күндері адамзаттың даму
деңгейіне сәйкес, әсіресе БАҚ пен жаhандық байланыс жүйелерінің пайда болуымен
спортпен шұғылдануға көпшіліктің мүмкіндігі өсуде. Спорт кәсіпқой
спортқа айналып одан әрі адамзатты қызықтыруда.
Қазақ халқының дене тәрбиесіне, оны шынықтыруға, ептілікке,
денсаулықты, көңіл-күйді көтеруге арналған осы кездегі дене тәрбиесі мен спорт
нышаны ерте заманда-ақ халық кәдесіне жарағандығын кейбір археологиялық
деректер дәлелдейді. 1970 жылы Оңтүстік Қазақстан облысында б.з.б. ІV – ІІІ
ғасырларда тоғызқұмалақ тастары табылды. Сол жылы Тараз қаласынан 30 км
жерде археологтар тоғызқұмалақ тақтасының тасқа қашап салынған суретін
кездестірді.
Түрік қағандығы дәуірінде Қазақстан жерінде көптеген қалалар салынып,
мәдени орталықтар бой көтерді. Көне Таразда әнші-күйшілер, шабандоздар,
садақ тартушылар, балуандар, басқа да күш өнерін көрсетушілер бас қосып
отырған.
VІІ ғасырларда Орта Азия мен Қазақстан жерін жаулап алған Араб
халифаты ислам дінін уағыздаумен қатар, шахмат (шатрандж) ойынының
таралуына, оның дамуына айтарлықтай ықпал етті. Сөйтіп, көшпенді деп
аталып келген қазақ халқы дене тәрбиесін, оның ішінде спортты дамытуға көңіл
бөлгені байқалады.
Ұлттық спорт түрлері де жақсы жолға қойылған. Атап айтқанда Қазақ
күресі, тоғызқұмалақ, аударыспақ, бәйге,көкпар, қыз қуу, жорға жарыс, асық
ату, бестас сияқты спорт жарыс ойындары бар.
1918 жылдың 1-жартысында жұмысшылар
клубтарында гимнастикамен айналысатын
үйірмелер ұйымдастырыла бастады. Халық
ағарту органдары мен комсомол ұйымдары
қыруар жұмыстар атқарып, жастар күшімен
спорт алаңдарын, әскери даярлық ісіне жаттығу
өткізетін орындар жасады. 1920 жылы 1 қазанда
Қазақстанның сол кездегі астанасы Орынбор
қаласында дене тәрбиесі нұсқаушылары және
ұйымдастырушыларымен әскерге баратын
жастарды спортқа баулуға арналған курстар
ұйымдастырылды. Оған жүзден астам кісі
қатысты. Оның тең жартысынан көбі қазақ
жастары болатын. Мұнан соң Ақтөбе, Гурьев
(қазіргі Атырау), Орал, Верный (қазіргіАлматы),
Орынбор, Петропавл, Қызылорда,
Семейқалаларында ірі спорттық орталықтар
құрылды. Сол жылдары Семей, Қостанай, Жетісу
губернияларында спартакиадалар өте бастады.
Әйелдер арасында дене тәрбиесін дамыту
мақсатында 1925 жылы Семей қаласында
арнаулы спартакиада өтті
Дәл осындай әйелдер арасында спартакиадалар
Орал, Петропавл, Алматы қалаларында да
ұйымдастырылды. 1928 жылы Петропавл
қаласыннда Бүкіл қазақстандық 1-спартакиада өз
жалауын көтерді. Бұл жастардың спортқа тұрақты
түрде қатысуына мүмкіндік берді. Дене
тәрбиесінен ұлттық кадрлар даярлауға көңіл
бөліне бастады. 1932 жылы Алматыда дене
тәрбиесі техникумы ашылды. 1934 жылы
республикалық ведомствоаралық 1-спартакиада,
Орта Азия мен Қазақстан спортшылары
арасындағы 1-спартакиада және мектеп
оқушылары арасында бүкілқазақстандық 1-
спартакиада өтті. Қазақстан К(б)П-нің 1937 жылы
өткен 1 съезі дене тәрбиесі мен спорт және
бұқаралық қорғаныс жұмыстарын кеңейте түсуді
атап көрсетті. 2-дүниежүзүлік соғыс қарсаңында
Қазақстан спортшыларының саны 150 мыңға
жетті, оның ішінде 30 мыңнан астамы
қазақ жастары болатын. Соғыс жылдарында
әскери-спорт кадрларын даярлауда көп жұмыс
атқарылып, елімізде 1,5 миллионға жуық әскери-
спорт мамандары тәрбиеленді
•1945 – 56 жылдары Қазақстанда дене тәрбиесі ұйымдары нығайып,спорт кадрлары
өсіп шықты.
•1945 жылы Алматыда дене тәрбиесі институты (Қазақ физкультура институты)
ашылды.
•1946 жылы Шоқыр Бөлтекұлы "Спартак” қоғамы бойынша бокстан КСРО
чемпионы атанып, қазақ жастары арасында бірінші болып спорт шебері деген
дәрежеге жетті.
• 1950 жылы Қазақстан спорт ұйымдары құрылды. 1959 жылы бұл
ұйымдар спорт федерациясы болып өзгертілді.
•1951 жылы "Колхозшы” спорт қоғамы құрылды. 1956 жылдан бастап "Қайрат” деп
аталды.
•1956 жылы Мәскеуде КСРО халықтарының 1-спартакиадасы өтті.
•Қазақстан спортшылары 1956 жылдан олимпиялық ойындарға да қатыса бастады.
Тау шаңғышысы А.Артеменко 1956 жылы Италияның Кортина Д’Ампеццо қ-нда
өткен 7-қысқы олимпия ойындарында, ал Е.Кадяйкин Мельбурнда (Австралия)
өткен жазғы 16-олимпиялық ойындарда 3000 м-ге тосқауылдар арқылы жүгіруден
сынға түсті. Қазақ жастары арасынан шыққан жеңіл атлет Ғ.Қосанов 1960 жылы
Римде өткен 17-олимпиялық ойындарда 4-10 м-лік эстафеташылар жарысында
күміс жүлдені иемденді.
•Елімізде қысқы спорттың дамуына 1951 жылы ашылған әйгілі Медеу мұз айдыны
(қ. Медеу спорт кешені) үлкен ықпал етті. Мұнда көптеген дүниежүз. және
құрлықтық рекордтар жаңарды. 1960 жылдардың басында Қазақстанда спорт
клубтары (АДК "Шахтер”, "Болат”, "Динамо”, т.б.) құрыла бастады.
"Хоккей« Қазақстан спортшылары Кеңес Одағы тұсында айтарлықтай спорттық дәрежеге
қол жеткізді. Көгалдағы хоккейшілер, допты хоккейшілер, "Буревестник”, АДК
волейболшылары, "Динамо” су добы командасы КСРО, Еуропа және дүние жүзі
чемпиондары атанды. Аталмыш командалар құрамында М.Жексенбеков, С.Шаймерденов,
С.Қалымбаев,Е.Құмарғалиев, С.Сексенбаев, Ю.Варзин, В.Бочков, В.Агуреев,
О.Жарылғапов, М.Мәденов, З.Жәркешов, Ж.Сауранбаев, В.Кравченко, Е.Чебукина,
О.Кривошеева, Н.Меңдіғалиев, Е.Аяпбергенов, А.Оразалинов, С.Котенко сынды
спортшылар өнер көрсетті.
•1976 жылы 21-Олимпиялық ойындарда (Монреаль, Канада) КСРО құрама командасына
14 қазақстандық спортшы 11 спорт түрінен қатысты. Бұл олимпия ойынында
жерлестеріміз 8 алтын және 2 күміс медальға ие болды. Ал осы жылы өткен Қысқы
олимпия ойындарында шаңғы жарысынан 2 қола медальді иемденді. Мәскеуде өткен 22-
олимпия ойындарында (1980) 20 қазақстандық спортшы 6 алтын, 2 күміс және 7 қола
медальді алды. Осы олимпияда ойындарында Ж.Үшкемпіров, Ш.Серіков, т.б. олимпия
чемпиондары атанды. 1988 жылы Сеулде (Корея Республикасы) өткен 24-олимпия
ойындарында КСРО құрама командасында 30 қазақстандық спортшы қатысты. Олар әр
түрлі дәрежедегі 18 медальді иеленді. Барселонада (Испания) өткен 25-олимпия
ойындарында (1992) Қазақстан Республикасы ТМД құрама командасында болды. Мұнда
11 спорт түрінен 23 спортшы қатысып, 5 медаль (Е.Чебукина, И.Герлиц, Д.Тұрлыханов,
Т.Меньшова, В.Вохмянин) алды. Қазақстандықтар 1994 ж. бастап Азия ойындарына
қатысып келеді. Хиросима (Жапония) қаласында өткен 12 ойындарында қазақстандықтар
жалпыкомандалық төртінші орынды иеленді. Олар 77 медальға (оның 25-і алтын) ие
болды. Атап айтқанда Қ.Шағатаев, Н.Сманов (бокс), М.Мамыров (еркін күрес),
Ю.Мельниченко, Д.Тұрлыханов (грек-рим күресі), О.Шишигина (жеңіл атлетика) сынды
спортшылар алтын медаль иегерлері атанды.
2001 жылдың қаңтар айындағы дерек бойынша Қазақстанда 291 балалар және
жасөспірімдер спортмектебі болды. Оның ішінде олимпиялық резервті
дайындайтын 55 арнайы мектептерде 142 мың жас спортшыларды 4420 бапкер
жаттықтырады. Бұлардан басқа дарынды спортшыларды дайындайтын 9 мектеп-
интернат (2340 жас спортшыларды 210 бапкер жаттықтырады), ірі халықар.
жарыстарда жоғары жетістіктерге жеткізу мақсатында құрылған спорттық элита 6
мектебі (құрамында 1128 спортшы, 210 бапкер бар) жұмыс істейді.
Қазақстан кәсіпорындары мен мекемелерінде 11,3 мың дене шынықтыру ұжымдары
бар (2001). Онда 1,4 млн-ға жуық адамдар әр түрлі секцияларда дене шынықтыру
және спорттың әр түрлі салаларымен айналысады. Жылдан жылға спорт базалары
көбейіп келеді. 2002 жылғы мәлімет бойынша республикада 26019 спорт
құрылыстары тіркелген. Оның ішінде 242 стадион, 20 спорт сарайы, 124 спорт
кешені, 13 оқу-жаттығу орт., 150 бассейн, 6123спорт залы, 34 спорт манежі, 143
шаңғы базасы, 8 ескекшілер жүзетін каналы, 1448 тир, 3 велотрек, 9 эллинг, 3
желкен клубы, 2 шаңғымен секіретін тұғыр, 13 спорттық мұз айдыны және 142
теннис корты бар.
Тәуелсіз Қазақстанның Олимпиада чемпиондары
Қазақстан тәуелсіздігін алғалы 5 жазғы және 5 қысқы Олимпиада ойындарына
қатысты. 1988 жылға дейін қазақ спортшылары КСРО құрамасының қатарында
өнер көрсетті.
1992 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарында да Қазақстан спортшылары Біріккен
команда құрамына енді. Бүгінге дейін ел қоржынына спорттың жазғы түрлері
бойынша 58 олимпиада медалі мен спорттың қысқы түрлері бойынша 6 медаль
түскен.
Күні кеше аяқталған Лондон Олимпиадасы қазақ елі үшін жемісті болды. Бұрын-
соңды отандық спортшылар мұндай жоғары жетістіктерге қол жеткізбеген еді.
Бүгін тарихқа көз жүгіртіп, ел намысын қолдан бермеген, көк байрағымызды
көкке көтерткен толағайларымызбен қайта қауышсақ.
1996 жылы Атлантада (АҚШ) өткен Жазғы Олимпиада ойындарында Қазақстан
тұңғыш рет өз қоржынына 3 алтын, 4 күміс және 4 қола медаль салды.

Ұқсас жұмыстар

Спорттық жарыстар жүйесі

Әлемдік психология ғылымындағы негізгі бағыттар

Зерттеудің өзектілігі

Спорттық топтағы тұлғаны қалыптастырудың педагогикалық қағидаттары

Жарыс пен жаттығудың психологиялық ерекшеліктер

Тәрбие принциптері және заңдылықтары

Дайындық кезеңдері

Тәрбие заңдылығы

Тұтас педагогикалық үдерістің (ТПҮ) мәні, құрылымы, оның заңдары мен заңдылықтары

Кәсіби спорт пәнінің мазмұнында кәсіби спорттың пайда болу және даму тарихын, оның тұлға мен қоғамға әсерін зерделеу

Пәндер