Медицинадағы биоэтика

Презентация қосу

Жедел медициналық көмек және мейіргер ісі кафедрасы

Тақырыбы: Медицинадағы биоэтика.
Биоэтиканың негізгі мәселелері

Орындаған: Мустафаева К.К
Тобы:В-МІҚқА-01-22(10 ай)
Қабылдаған: Оспанбек.А.К

Шымкент, 2022ж
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
Биоэтиканың негізгі міндеті
Биоэтика бағыттары
Ятрогения
Медицина қызметкерлерінің қателіктері
Медицина қызметкерінің қателіктердің негізгі этикалық мәселелері
Медициналық мекемелердегі қауіпсіздікті қамтамасыз етудің
моральдық проблемалары:
Пациенттердің қауіпсіздігі бағдарламалары
Медициналық қызметкерлерінің негізгі қасиеттері
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер

Мақсаты
• Негізгі биоэтиканың мақсаты-адамның іс-әрекетін жүйелі
талдау адамгершілік құндылықтар мен принциптер
тұрғысынан биология және медицина; ғылымның жаңа
гуманистік және моральдық принциптерін әзірлеу адамды
клондау, ген сияқты "нәзік" салалардағы зерттеулер
инженерия; биомедициналық зерттеулер жүргізу кезінде
құқықтар мен артықшылықтарды қорғау эксперименттік
іс-әрекет кезінде адамның қатысуымен жүргізілетін
зерттеулер моральдық-құқықтық және әлеуметтік-
этикалық негіздерді қалыптастыру органдарды
трансплантациялау, эвтаназия, психиатрия және т. б.
Кіріспе
• Биоэтика - адамның кәсіби қызметінің әр саласы кәсіби
этика олардың нысандарын сәйкес келеді. Сонымен қатар
олар барлық белгілі бір ерекшеліктері бар.
• Этика - адам мінез-құлық, адамгершілік аспектілерін
қарастырады пән. Оның зерттеу адамдар арасындағы
ережелер мен қарым-қатынастардың әр түрлі бізге
танысты. кәсіби этика барлық түрлері белгілі ережелер
болып табылады. Олар тәртібін ескере отырып, сондай-ақ
адам ішкі реттеу үлгілері. Осы үшін негіз этикалық
мұраттарын қабылданады. Осы пәнді бір түрі
медициналық секторға келеді.
Негізгі бөлім
• ХХ ғасырдың соңғы үштен бірінен бастап, қалыптасу
және даму барысында ғылыми рационалдылықтың
постклассикалық түрі, қазіргі классикалық ғылымға тән
емес адам игілігінің идеалдары және адамзат,
адамгершілік және жақсылық, парыз және нәтижелер үшін
жауапкершілік,"адами" объектілерді зерттеу барысында
алынған. Сонымен қатар, өзара әрекеттесу процесінде'
биология, медицина, тараптар және философия, этика,
екінші жағынан биоэтика интегративті ғылыми бағыт
қалыптасады.
Биоэтиканың негізгі міндеті
• Биоэтиканың негізгі міндеті-әр түрлі позицияларды анықтау
байланысты ең күрделі моральдық мәселелер прогрес пен
биомедициналық ғылым және практика.
• Олардың арасында:
• ❖ Адамды клондауға бола ма?
• ❖ Жаңа генетикалық әдістермен жасауға тырысуға бола мажоғары
физикалық және физикалық қасиеттерге ие адамдардың"
тұқымдарызияткерлік қасиеттері?
• ❖ Қайтыс болған адамның туыстарынан рұқсат сұрау керек пе? басқа
адамдарға трансплантациялау үшін оның мүшелерін алу кезінде?
• ❖ Емделушіге емделмейтін нәрсе туралы шындықты айту мүмкін бе
және қажет пеауру?
• ❖ Эвтаназия қылмыс па, әлде мейірімділік пе?
Биоэтика бағыттары
• Қазіргі биоэтикада келесі негізгі бағыттар:
• * медициналық (биомедициналық этика немесе медициналық
биоэтика) -"дәрігер-пациент" қатынастарын реттейді;
• * экологиялық-жеке тіршілік иелерінің құндылығы мен құқықтарын
негіздейді,тіршілік иелері (биоцентризм) және табиғи экожүйелер
(эгоцентризм);
• * Ғаламдық-ғаламшардың көптігі, сарқылу басты назарда, Табиғи
ресурстар, жаңа энергия көздерін іздеу, парниктік эффект,теңіз суын
тұщыландыру және т. б.;
• * феминистік-рухани құндылықтың ерекше құндылығын көрсетуге
тырысады, Әйелдер әлемі және сонымен бірге оның әлеуметтік
жағдайына тәуелділікпатриархалдық қоғамның дәстүрлері.
Биоэтика келесі мәселелерді
қарастырады:
• -эвтаназия;
• -өзін-өзі өлтіру;
• -трансплантология;
• -өлім дерегінің ұйғарымы;
• -хопсистерді ұйымдастыру;
• -адамдар мен жануарларға жүргізілетін эксперименттерді ұйымдастыру;
• -әртүрлі психикалық ауруларға шалдыққан адамдармен қарым-қатынас
жасау;
• -дәрігер мен пациент арасындағы қарым-қатынас;
• -балакөтеру (сурогат аналық ,гендік инженерия, т.б.)
• Сонымен қатар, биоэтиканың өзекті мәселелеріне стерилицация мен
контрацепция, жүктілікті жасанды тоқтату(аборт) жатады. Олардың бәрі
организмнің репродуктивтік функциясына араласатын заманауи түріне
жатады.
Биоэтика мыналарды да қамтиды
• Суррогат аналық.
• Биоэтика қарастыратын аса даулы мәселелердің бірі-суррогат аналық. Бұл әдісте туған ата-
анасынан алынған ұрықтанған жұмыртқажасушасын басқа әйелдің жатырына енгізеді. Бұл
суррогат ана бала көтеру үшін қажет. Босанған кейін, суррогат ана туған нәрестені
биологиялық ата-анасына береді.Бұл баланың тәндік табиғатына жасалынатын
манипуляцилар болғанымен, кейбір жұптар үшін бұл- толық отбасы құрудың жалғыз амалы.
• Клондау әдісі.
• Адамды клондау әдісі гендік инженерияның жаңа әзірлемелерін қолдану арқылы ғана жүзеге
асырыла алады. Қазіргі уақытта клондау әдісі туралы екі түрлі көзқарас бар. Біріншісі-
клондау әдісі абсолютті этикалық әрі адамзат пен қоғам үшін қауіпсіз. Бұл көзқарасты
қолдаушылардың айтуынша, клондау әдісі өлімсіздік пен түрлі дерттерді жоятын жол. Бұған
қарама-қарсы көзқарас- клондау әдісінің аморальдігі. Бұл көзқарас бойынша, бұл әдіс
ғылыммен толық зерттелмегендіктен, үлкен қауіп-қатер туғызады.
• Трансплантология әдісі.
• Аса ауыр құқықтық пен этикалық сұрақтарды қозғаған- трансплантология әдісі. Бүгінгі күні
жүрек пен бауыр, өкпе, сүйек кемігі, т.б. аса маңызды органдар ауыстырылып
орналастырылады. Бұл әдістің мәселелері донор міндеттері мен құқықтарына, сонымен
қатар, оның туыстарына, медициналық қызметкерлерге тиеді.
Эвтаназия.

• Этикалық мәселердің ішінен аса көп
талқыланатыны- эвтаназия. Эвтаназия – Әлдебір әрекетпен немесе
құралдармен, соның ішінде оның өмірін жасанды ұстап
тұрған аспаптың жұмысын тоқтату жолымен, төзгісіз аурумен
ауыратын науқастың өлімін тоқтату тәжірибесі. «Эвтаназия» термині
қазір әртүрлі мағыналарда қолданылады: ауыр азапты бастан кешіріп
жатқан адамдардың өлімін тездету; артық, қажеті жоқ адамдардың
өмірлерін тоқтату (Мысалы, Т-4 бағдарламасы); өмір мен өлім
арасындағы адамдарға көрсетілетін қамқорлық, көмек (мысалы,
хоспис); адамға өлу мүмкіндігін беру. Сонымен қатар, «эвтаназия» деп
кейде зертханалық және кезбе жануарларды қоса алғанда жануарларды
ұйықтату саналады. Бұл әдіс барлық діни конфессиялардың
көзқарастары, сонымен қатар Гиппократ антына қайшы келгенімен, сол
мезетте шешім тапқан мәселеге жатқызылмайды.
Медицина қызметкерлерінің қателіктері
Ятрогения
• Ятрогения – дәрігердің немесе мейірбикенің
тікелей немесе жанама әсерінен болған
патологиялық жағдай немесе ауру.
• Түрлері :
1. Ятрофармакогения: медикаментозды
препараттардың әсерінен болады;
2. Манипуляционды ятрогения: тексеру кезінде
туындайтын жағымсыз әсерден болады;
3. Комбинирленген ятрогения: бірнеше фактордың
әсерінен болады;
4. Мылқау ятрогения: медициналық қызметкердің
әрекетсіз болуынан.
Медицина қызметкерінің қателіктердің
негізгі этикалық мәселелері
• кінә мен жауапкершілікті анықтау;
• жәбірленуші мен оның туыстарына қатысты әс
қимылдар (дәрігер қателігі туралы ақпаратты ашу);
• жіберілген зиянды өтеуге қатысты мораль аспектілері;
• дәрігерлік қателіктермен байланысты ұжымдағы
моральдық конфликттер орын алуы.
Дәрігерлік қателік туралы ақпаратты ашу

• Медициналық қателіктерді пациенттен жасыру зиян болып
табылады, себебі:
1. Пациент пен қоғамның жалпы дәрігерлерге деген сенімі
жойылады.
2. Науқасқа алдын алуға және болдырмауға болатын зиян келуі -
науқас өз ауруы туралы толық
ақпараттандырылмағандықтан (басқа медициналық мекемеге
қаралар еді)
3. Әрі қарайғы емдеу үшін науқас толыққанды
ақпараттандырылмағандықтан келісім бере алмауы
4. Медициналық мекемеде моральға сәйкес келмаейтін жағдай
қалыпатасады.
5. Пациент өзінің жағдайы туралы «басқа» медициналық
мекемеден білген соң, моральдық жарақат алып, өзін алданған
сезінеді.
Әлемге әйгілі 5 дәрігерлік қателіктер
1. Дәкені іште ұмытып кеткен. 2. Асқазанға тамақ жіберетін трубканы өкпеге енгізіп 3. Құралдарды
2007 жылы үнді тұрғыны жіберді. дезифекциялайт
Сабнам Правин кесар тілігі Сан-Франциско қаласының тұрғыны Юджин Ригс өңеш
дивертикулдық ауруымен ауыратын. Осыған байланысты
ын ерітіндіні
операциясы арқылы ұл босанды.
Бірнеше апта әйел өзін жақсы әскери ауруханаға емделуге түсті. Дұрыс тамақтана иньекциялады.
сезініп жүрген, сосын іш алмайтынындықтан дәрігерлер асқазанға арнайы трубка Вашингтон
жіберіп тамақтандыруды шешті. Нәтижесінде, тамақты
аймағында айырсынулар
асқазанға емес өкпеге жіберген, бірақ дәрігерлер
штаты, Сиэтл
мазалады. Уақыт өте келе қаласының
қателіктерін уақытылы байқады. Юджин Ригстің әйелі
дәрігерге қаралып, Чаттисгарх
ғылыми институтында
АҚШ сотына шағымданды, бірақ мемлекеттің заңы тұрғыны 69
бойынша әскери дәрігерлер мен ауруханаларға шағым
операциялық үстелге түсті екінші жасауға болмайды.
жастағы Мэри
рет түсті. Науқас компенсация МакКлинтонға
алды ма, сотқа шағымданды ма ол сырқы
жағы белгісіз.
упаковкасына
5. Америкалық пациент Джером
4. Америка тұрғыны 52 жастағы мән бермей
Паркстың денсаулығы дәрігерлік
Вилли Кингтің сол аяғына дәрілік
ампутация жасаудың орнына штат
қателіктің нәтижесінде ауыр
ерітіндінің
Флорида, Тампа қаласыныңдағы жағдайға әкеліп соқты. Науқаста
орнына
хирургі оң аяғын ампутациялаған. тілдің ісігі бар еді, бірақ науқасқа
Вирджиния
Кейін дәрігер оң аяғы да сау басқа ағзаны, яғни сау ми мен
еместігін дәлелдегісі келді, бірақ Мейсон деген
мойын бағанасын сәулелендірген.
нәтижесінде науқас сотқа мейірбике
Дәрігерлер компьютерлік жүйе
шағымданды да, емдеу мекемесінен медициналық
қателескендіктен, мед. картасындағы
900 мың доллар, ал хирургтан 250 құралдарды
мың доллар өтемақы алды және 6
ақпаратты қайта қарамаған.
дезифекциялайты
айға лицензиясынан айырылды. Нәтижесінде сәулемен емдеу 3 күн
н ерітіндіні
жалғасқан, қорытындысы науқастың
енгізіп жіберген.
есту мен көруі жүйесі бұзылған.
Медициналық мекемелердегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету — бұл тек
административтік, техникалық, медико-клиникалық аспектілер ғана емес,
сондай-ақ үлкен орында моральдық аспектілерді де қамтитын кешенді мәселе.

• Медициналық мекемелердегі қауіпсіздікті қамтамасыз етудің
моральдық проблемалары:

1. әдебиеттерде медициналық қателіктер мен ятрогения қорқыныш пен жасаған
қателігі үшін жазаға тартылатындықтан өзін қауіпсіз сезінуге алып келмейді;
2. Қауіпсіздік деңгейін көтеруге арналған шаралар ұжым арасында оң
(профессионализм, емдеуі сапасы жақсаруы) және теріс (жұмыс атмосферасы
бұзылуы) қатынастар дамуына алып келуі мүмкіндігі
3. Биліктегі (администрация) қатардағы медицина қызметкерлері арасындағы
барьер
4. Пациенттерге әсері: оң әсері(медициналық мекемеге сенім жоғарылауы) және
теріс әсері ( науқастың басына “егер бұл мекемеде қауіпсіздікті қамтамасыз
ету мәселесі жоғары қойылған болса, дәрігерлерлік қателік жоғары деңгейде
болғаны ма?” “жағдай соншалықты қиын ба?” деген қорқыныш ойлар келуі )
5. Жас мамандар мен интерндердің білікті тәжірибелі дәрігерлерден білім алуға
мүмкіндігі азайып, ауруханада хаос орнауы.
6. Құпиялық бұзылу қаупі : анализдер мен дәрігерлік қателікті ашу барысында
науқас туралы жеке ақпараттар жалпыға жарияға ұшырап қалуы
Пациенттердің қауіпсіздігі
бағдарламалары
Бақытсыз оқиғалар мен медициналық қателіктерге анализ жасайтын әдістеме —
«Түбірлік себептерге анализ» (RCA — Root Cause Analysis) — бақытсыз
оқиғалар мен медициналық қателіктерді анықтауға арналған топтық техника.

Терең жүйелік себептерді анықтау үшін “БЕС НЕГЕ?” техникасы
қолданылады.
Мысалы, Операциядан кейінгі кезеңде науқас аурухан дәлізінде құлап түсті.
“Неге науқас сыртқа шыққысы келді? Дәлізге қалай тап болды? Неге
жанында ешкім болмады?”
Жауап: Науқас орнынан тұруға болмайтынын білмеді; өз қажеттілігін өтеу
үшін медицина қызметкерлерін шақыратын мүмкіндік болмады; медицина
қызметкерлері қажет деңгейде ұйымдастырылмаған.
Қорытынды: операциядан шыққан науқастарға бақылауды күшейту;
медицина қызметкерлерін палатаға шақыра алатындай құрылғы орнату;
науқастарға арналған арнайы ережелермен таныстыру.

Пациент құқығын сақтай отырып, оны ақпараттандыру міндетті.
Медициналық қызметкерлерінің
негізгі қасиеттері
• Сыпайылық – қарапайымдық, шынайлық, адамның әсемдігін және
күшін білдіреді.
• Шынайылық – медицина қызметкерінің ең жоғары деңгейі.Ішкі
белгілерінің негізі. Цицерон айтқан, шынайылықтын екі бастауы бар,
бұл: «Ешкімге зиян келтірме және қоғамға пайда келтіру».
• Шындық– медицина қызметкерінің барлық ісінің негізі болу
керек.Күнделікті істеген ісінің және ойының негізі.
• Мейірім – жақсы адамның ішкі мәдениетінің негізгі қасиеті.
• Жақсы адам –бұл қоршаған ортадағы адамдарға жақсы көзқараспен,
олардың қайғы мұңынтүсініп қажет жағдайда көмек көрсетуге
сөзімен, ісімен дайын тұратын адам.
Қорытынды
• Сонымен, биоэтика — ол қайырымдылық пен қатыгездіктің, ар-ұят пен
парыздың, намыс пен абыройдың эксперименталдық жəне теориялық
жұмыстардың аясына жəне де оның нəтижелерінің практикада қолданылуы
барысында жалпы адамзаттың тіршілік иелеріне деген адамгершілігінің қарым-
қатынасының жиынтығы.
• Ел басына қандай қиыншылық түссе де дәрігер болсын, орта буын медицина
кызметкерлері болсын, өзінің кадір-қасиеті, намысы, мамандығының абырой-
атағы үшін күресе білуі керек.
• Дәрігер мен орта буын медицина қызметкерлерінің адам баласының
денсаулығының сақшысы екенін қас қағым сәтке де ұмытуға қақылары жоқ.
Ішкі мәдениеті үйлескен дәрігер мен медбикештер ғана сырқат жүрегіне жол
тауып, адам жанының арашашысы бола алады. Ол үшін әрбір дәрігердің, әрбір
медбикештің көп ізденулері, білімі мен мәдениетін көтерулері қажет. Дәрігерлік
этика мен деонтология ілімдерін үздіксіз оқып-үйренулері керек. Тән жарасы
мен жан жарасының шипагері бола білген адам ғана нағыз дәрігер, медбикеш
деген атка лайық бола алады.
Пайдаланылған әдебиеттер
• Дәріс кешені- Мейіргер ісіндегі зерттеу негіздері пәні бойынша : дәріс кешені / анестезиология және реаниматология
курсымен мейірбике ісі кафедрасы. – Шымкент : ОҚМФА, 2016.
• Қаныбеков, А. Медбикелердің іс – әрекеттері. 2-бөлім : оқулық бағдарлама / А. Қаныбеков. – Алматы : Эверо, 2016.
• Қаныбеков, А. Медбикелердің іс – әрекеттері. 2-бөлім : оқулық бағдарлама / А. Қаныбеков. – Алматы : Эверо, 2016.
Мухина, С. А. "Мейірбикелік іс негіздері" пәнінен Тәжірибелік басшылық : медициналық училищелер мен
колледждерге арналған оқу құралы.- М. : ГЭОТАР - Медиа, 2014.
Адилова, Л. М. Мейіргердің манипуляциялық әрекетінің алгоритмдері [Электронный ресурс] : оқу құралы =
Алгоритмы сестринских манипуляций : увеб. пособие / Л. М. Адилова. - Электрон. текстовые дан. (39.5Мб). - М. :
"Литтерра", 2016.
Дуйсенова, А. М. Мейірбике ісі мамандығында оқитын студенттердің медициналық әлеуметтік сипаттамасы
[Электронный ресурс] : дис. ... магистр акад. дәрежесін алу / А. М. Дуйсенова. - Электрон. текстовые дан. (4,37Гб). -
Шымкент : ОҚМА, 2015.
Мамандандырылған медбикелік күтімді ұйымдастыру [Электронный ресурс] : мед. колледждер мен училищелерге
арн. оқу құралы / Н. Ю. Корягина [т/б.] ; қазақ тіл. ауд. А. Р. Куспанова. - Электрон. текстовые дан. (42.7Мб). - М. :
ГЭОТАР - Медиа, 2015.
Қаныбеков, А. Емшара және таңу бөлмелерінің мейірбикелерінің іс - әрекеттері: оқулық / А. Қаныбеков, А.
Қаныбекова. - Алматы : Эверо, 2017. - 200 бет. с.
Адилова, Л. М. Мейіргердің манипуляциялық әрекетінің алгоритмдері: оқу құралы = Алгоритмы сестринских
манипуляций : учебное пособие/- М. : "Литтерра", 2016. -
Мамандандырылған медбикелік күтімді ұйымдастыру мед. колледждер мен училищелерге арналған оқу құралы / Н.
Ю. Корягина [ж. б.]; ред. басқ. З. Е. Сопина; жауапты ред. С. Қ. Мұратбекова; қаз тіліне ауд. А. Р. Құспанова, Б. Т.
Алпыспаева ; РФ білім және ғыл. министрлігі. - М. : ГЭОТАР - Медиа, 2015. -

Ұқсас жұмыстар

Үздік денсаулық сақтау ісі және дені сау ұлт

Биомедициналық этика

Мейіргер ісіндегі клиникалық ойлау негіздері

Дәрігерлік қателіктер

Кәсіби этика және фармацевтикалық деонтология

Фармацевтикалық көмек жүйесі

Пайдалылық принципі

ҚАТЫСУШЫЛАРДЫ ҚОРҒАУ

Медициналық этика

Ақпаратты технологиямен байланысқан медицина. Центрифуга

Пәндер