ЭПР әдісінің теориясы мен практикалық қолданылуы

Презентация қосу

М. Әуезов атындағы Оңтүстік
Қазақстан университеті

Презентация

Орындаған: Жақсыбай Ақгүл,
Туралиева Бану
Қабылдаған:
Тобы: ЕП-21-3К3
Электрондық парамагниттік резонанс
құбылысын 1944 жылы Евгений
Константинович Завойский ашты, ол
тұрақты магнит өрісіне орналастырылған
парамагниттік үлгінің оған түсірілген
электромагниттік өрістің энергиясын жұта
алатынын анықтады. Парамагниттік
үлгілердің электромагниттік сәулеленуді
жұтуы селективті (резонанстық) сипатқа ие
болды, өйткені ол тұрақты магнит өрісінің
күші мен айнымалы электромагниттік
өрістің жиілігі арасындағы белгілі бір
қатынаста ғана байқалды. Сондықтан
ашылған құбылыс электронды
парамагниттік резонанс (ЭПР) деп аталды.
EPR әдісі физика, химия, биология және
медицинада кең қолданыс тапты.
Электронды парамагнитті резонанс
(ЭПР) әдiсi наноболшектерді
зерттеуде көптеген мүмкiндiктер
ашады, оның көмегімен ауыспалы
элемент иондарындағы жұптаспаған
электрондарды, әсіресе
тақ санды электрондарды, соның
ішінде Cu2+ (3d9) и Gd3+(4f7), сонымен
қатар ақаулар мен радиациялық
зақымданулармен байланысқан бос
радикалдарды анықтауға мүмкіндік
береді.
ЭПР спектроскопиясы әртүрлі химиялық
мәселелерді шешу де кең қолданылады. Осы
әдiстiн негiзгi кұндылығы – жұптаспаған
электрондары бар бөлшектердің өте кiшi
концентрацияларын байкау, өлшеу және
олардың энергиялық күйлері мен
локализациясын сипаттауына мүмкіндік
беретінімен байланысты. Үлгі бұндай талдау
әдісін қолданғанда бұзылмайды және
өзгермейді. Жұптаспаған электрондары бар
бөлшектер химиялық реакциялар өтетін
жүйелерде өте маңызды рөл атқарады, себебі,
олардың химиялық активтігі өте жоғары.
EPR жұпталмаған электрондары бар жүйелерді
зерттеу үшін қолданылады. Химияда бұл шайырлы-
асфальтенді заттар және мұнайдың гетероатомды
қосылыстарымен (мысалы, Fe, Cu, Co, Ni, Mn,
порфириндер, шайырлар, асфальтендер) ауыспалы
валентті металдардың күрделі қосылыстары.
ЭПР тіркеуге арналған ең қарапайым
қондырғының схемасы

a - ЭПР спектрометрінің
схемасы: 1 - микротолқынды
сәулелену генераторы, 2 -
толқын өткізгіш, 3 -
резонатор, 4 - магнит, 5 -
микротолқынды сәулелену
детекторы, 6 - ЭПР сигнал
күшейткіші, 7 - тіркеу
құрылғылары (компьютер
немесе осциллограф); b -
резонатордағы магниттік
(көк сызықтар) және
электрлік (қызыл сызықтар)
өріс сызықтарының таралуы
g факторы
EPR спектріндегі сызықтың орны g
факторының мәнімен сипатталады.
Магнит өрісінің резонанстық мәні g-
факторға кері пропорционал
H=hν/(gβ). G-фактор мәнін өлшеу EPR
сигналының көзі туралы маңызды
ақпаратты береді. Еркін электрон
үшін g=2.
Жоғарыда аталған EPR спектрлерінің
сипаттамалары — g факторы, ЭПР спектрінің
жұқа және өте жұқа құрылымы және
спектрдің жеке құрамдас бөліктерінің ені —
парамагниттік үлгінің өзіндік «паспорты»
болып табылады, оларды ЭПР сигналының
көзін анықтау
Мысалы, және оның физика-химиялық
биологиялық
қасиеттерін анықтау.
объектілердің ЭПР
сигналдарын бақылай
отырып, өсімдік
жапырақтарында,
жануарлар ұлпаларында
және жасушаларында,
бактериялардағы
жасушаішілік
процестердің барысын
тікелей бақылауға
Пайдаланылған
әдебиеттер
1.Блюменфельд Л.А., Тихонов А.Н. «ЭПР»
2.Болтон Дж., Верц Дж. ЭПР әдісінің теориясы мен
практикалық қолданылуы. М.: Мир, 1975.
3.Лебедев Я. С. //Қолданба. Маг. Резон. 1994. V. 7. Б. 339-362.
4.Чемерисов С.Д., Гринберг О.Я., Типикин Д.С., Лебедев Я. С.,
Куррек Х., Мобиус К. //Хим. Физ. Летт. 1994. V. 218. Б. 353-
361.
5.Лазарев Г.Г., Кусков В.Л., Лебедев Я. С.
//Хим. Физ. Летт. 1990. V. 170. Б. 94-99.
6.Переходцев Г.Д., Типикин Д.С., Лебедев Я.С. //
Жұрн. физикалық химия. 1994. Т. 68. С. 1252-1255 ж.
7.Чемерисов С.Д. Радикалды жұптар мен жоғары спинді
кешендерді зерттеудегі суперкүшті өрістерде төмен
температуралы спиндік поляризация әдісі. Dis. жарыс
үшін ғалым қадам. адал. Физика-мате. Ғылымдар. М.: ICP
RAN, 1996 ж.
Назарларыңызға
рахмет!!

Ұқсас жұмыстар

ЯМР спектрлерінің қасиеттері

Тірі ағзаға электр және магнит өрістерінің әсері. Медициналық зерттеулерде ЯМР және ЭПР-дің қолданылуы

МТР шектеулігі

Электр және магнит өрісінің тірі ағзаға әсері

Ядролық магниттік резонанс

Педагогикада тәрбие әдістерінің түрлері

Жазықтықтағы аналитикалық геометрияның элементтері

Физикалық химия

Сапалық зерттеудің негізгі әдістері

Биология және биотехнология факультеті

Пәндер