Лизосома: құрылымы, ферменттік қызметі және зерттеу әдістері

Тақырыбы:Лизосома

077-22-05

Орындаған:Орынбек Нурила

Қабылдаған:Арыстанбай Аяулым

Лизосома (гр. 'λύσις' - еру және sōma - дене) - жануарлар мен саңырауқұлақ жасушасының органелласы, жасуша ішінде ас қорыту қызметін атқаратын және гидролиттік ферменттердің қор ретінде жиналатын орны.

Шығу тарихы

Лизосомаларды 50 жылдан астам уақыт бұрын зерттеуші Кристиан де Дюв тапқан. Де Дювтің командасы белгілі бір ферменттердің орналасуын зерттеу мақсатында жасушалық фракциялау әдісімен тәжірибелер жүргізді.

Бұл эксперименттік протокол органоидтарды ашуға мүмкіндік берді, өйткені зерттеушілер гидролитикалық ферменттердің қабықшаларын нашарлататын қосылыстар қосқан сайын олардың көбеюін байқады.

Сипаттамасы:

Лизосомалардың негізгі сипаттамасы - олардың ішіндегі гидролитикалық ферменттердің батареясы. Биомолекулалардың кең спектрін бұзуға қабілетті 50-ге жуық ферменттер бар.

Лизосомалардың түрлері:

Кейбір авторлар бұл бөлімді екі негізгі түрге бөледі:

I тип және II тип.

І типті немесе біріншілік лизосомалар гидролитикалық ферменттерді сақтауға қатысады

Ал екінші реттік лизосомалар катализ процестерімен байланысты.

Лизосомаларда бірнеше ферменттер болады:

Оларға нуклеазалар, протеазалар және фосфатазалар жатады (олар фосфолаттар тобын фосфолипидті мононуклеотидтерден және басқа қосылыстардан шығарады) . Сонымен қатар, олардың құрамында полисахаридтер мен липидтердің ыдырауына жауап беретін басқа ферменттер бар.

Мүмкіндіктер:

Лизосоманың ішкі құрамы гидролитикалық ферменттермен басым болады, сондықтан олар клеткаға эндоцитоз, органеллалар мен цитозолдық ақуыздарды қайта өңдеу арқылы енетін жасушадан тыс ақуыздардың қорытылуы жасушалық метаболизмнің маңызды аймағы болып табылады.

микроскоп

Микроскоп (грек. mіkros - ұсақ және грек. skopeo - көремін) - жай көзге көрінбейтін нысандардың (немесе олардың құрылымдық бөліктерінің) бірнеше есе үлкейтілген кескінін алатын оптикалық прибор. Микроскоп бактериялар, органикалық жасушалар, майда кристалдар, қорытпалардың құрылымы, т. б. өлшемдері көздің көру мүмкіндігінен аз (ажыратқыш шамасы 0, 1 мм-ге тең) нысандарды зерттеуге арналған.