Әлеуметтенудің негізгі агенттері

Презентация қосу

I.Кіріспе
Әлеуметтену - бұл әлеуметтік тәжірибені игеру және тұлғаны әлеуметтік
рөлдер мен мінез-құлық үлгілеріне үйрету, онсыз ол өз қоғамының немесе
әлеуметтік тобының толыққанды мүшесі бола алмайды, сондай-ақ оның
жеке тұлғасы мен өзін-өзі қалыптастыруы. сурет. Әлеуметтену - бұл белгілі
бір қоғамда табысты қызмет ету үшін қажетті мәдени құндылықтарды,
әлеуметтік нормаларды, көзқарастарды, мінез-құлық үлгілерін жеке
тұлғаның меңгеру және ассимиляциялау процесі. Әлеуметтену процесінің
мазмұны адамның биологиялық болмыстан әлеуметтік болмысқа айналуы,
т.б. тұлғаның қалыптасуы мен қалыптасуы. Әлеуметтену - бұл қысқа
мерзімді емес, жеке адамның бүкіл өмірінде жалғасатын және бірқатар
кезеңдерді қамтитын ұзақ мерзімді процесс: балалық, жастық, жетілу,
кәрілік. Ең қарқынды әлеуметтену балалық және жасөспірімдік кезеңде
болады. Бастапқы және қайталама әлеуметтенуді ажыратыңыз. Алғашқы
әлеуметтену туғаннан бастап кемел тұлғаның қалыптасуына дейінгі
кезеңді қамтиды. Екіншілік әлеуметтену – бұл негізінен кәсіпті меңгерумен
байланысты әлеуметтік жетілген тұлғаның даму процесі. Әлеуметтену
жүзеге асатын адамдар, топтар, сондай-ақ әлеуметтік институттар
әлеуметтену агенттері деп аталады. Тұлғаның алғашқы әлеуметтенуінің
агенттері оған тікелей әсер ететін жақын орта: отбасы, ата-ана, достар,
құрдастар, мұғалімдер, жаттықтырушылар және т.б. Екінші реттік
әлеуметтенуді формальды іскерлік қатынастармен байланысты адамдар,
Әлеуметтенудің деңгейлері
мен агенттері Әлеуметтену
өзін-өзі анықтау процесі
ретінде іс жүзінде жеке
тұлғаның бүкіл өмірінде
жалғасады. Балалық шақ
ең қарқынды әлеуметтену
кезеңі болып саналады,
бірақ ересек адамдар да
үнемі өзгеретін әлеуметтік
жағдайларға (әлеуметтік
мәртебенің, тұрғылықты
жерінің, жұмысының,
әлеуметтік ортасының
өзгеруі және т.б.)
бейімделуге, жаңа
әлеуметтік рөлдерге
үйренуге мәжбүр болады
( некеге тұру, бала туу,
жаңа қызметке тұру және
т.б.).
Осыған байланысты қазіргі әлеуметтануда әлеуметтенудің екі
динамикалық деңгейі бөлінеді: жеке адам балалық шағында
ұшырасатын, қоғам мүшесіне айналатын шағын топтардағы
тұлғааралық қарым-қатынастар саласында пайда болатын бастапқы;
екіншілік, үлкен әлеуметтік топтар деңгейінде пайда болады,
олардың көмегімен қазірдің өзінде әлеуметтенген жеке адам
қоғамның жаңа секторларына біріктіріледі.Әлеуметтену агенттері
адаммен тікелей қарым-қатынаста бола отырып, адамның қалай өсіп,
қалыптасуында шешуші рөл атқарады. Әлеуметтанулық
әдебиеттерде «әлеуметтену агенттері» термині адамның
әлеуметтенуін қамтамасыз ететін арналарды да білдіреді. Мысалы,
балалар мен жасөспірімдерге қатысты ата-аналар, ағалар мен
апалар, туыстар, құрдастар, көршілер, мұғалімдер әлеуметтену
агенттері ретінде әрекет етеді. Жастық шақта агенттер санына
жұбайы, әріптестері, достары және т.б. Әлеуметтенудегі рөлі
бойынша агенттер адам үшін қаншалықты маңызды екеніне, олармен
өзара әрекеттесу қалай құрылғанына, жеке адамға қандай бағытта
және қандай құралдармен әсер ететініне байланысты ерекшеленеді.
Сонымен қатар әртүрлі
жастағы адамдарда
әлеуметтену екі жақты.
Аға ұрпақ жастарға
нормалар мен
құндылықтарды жеткізіп
қана қоймайды, сонымен
бірге өзгерген
әлеуметтік жағдайларға
оңай бейімделетін
жастар да үлкендерді
үйретеді. Әлеуметтену
екі түрге бөлінетіндіктен
- бастапқы және
қайталама, әзірге оның
агенттері негізгі және
қосалқы болып бөлінеді.
Әлеуметтенудің негізгі агенттері
Әлеуметтенудің негізгі агенттері жеке
тұлғаның жақын ортасы – ата-анасы,
жақын және алыс туыстары, отбасылық
достары, құрбылары, мұғалімдері, жеке
жаттықтырушылары, отбасылық
дәрігерлері, жастар топтарының
жетекшілері, спорт, ал қазіргі заманда
бастапқы әлеуметтенудің агенттері
болып табылады. БАҚ күшке ие болуда,
оның ішінде Интернет және
т.б.Бастапқы әлеуметтену агенттерінің
ішінде ата-аналар мен құрдас достар
ерекше рөл атқарады. Ата-аналар
баласының ересектер сияқты болуға
талпынғанын қалайды, ал өз
құрбыларынан ол бала болуды үйренеді.
Ата-анасы оны қате шешімдері, теріс
қылықтары, моральдық принциптерді,
мінез-құлық нормаларын бұзғаны үшін
жазалайды, ал оның құрбылары оның
қателігіне немқұрайлы қарайды немесе
Құрбылары маңызды функцияны орындайды: олар балалық шақтағы
тәуелділік күйінен ересектікке өтуді жеңілдетеді, сізді көшбасшы
болуға, басқаларға үстемдікке жетуге үйретеді, т.б. ата-аналарға
үйрету қиын. Сондықтан ата-аналар көбінесе балаларының
әлеуметтену процесінде ықпал ету үшін күресте өз балаларының
құрбыларына бәсекелес ретінде қарайды. Отбасы әлеуметтенудің ең
маңызды агенті болып табылады, өйткені ол баланың ең бірінші және
ең жақын әлеуметтік ортасын құрайды, ол өзі үлкен әлеуметтік
ортаға еніп, өз ізін қалдырады. Баланың қоғамға бейімделуі
отбасының көмегімен. Отбасы оған ат қойып, оны бірнеше ұрпаққа
жалғасатын асыл тұқымға қосады. Осылайша, жеке тұлғаның
алғашқы әлеуметтік мәні отбасында қалыптасады. Ата-ананың
әлеуметтік жағдайы баланың өмірінің алғашқы 20 жылындағы
әлеуметтік жағдайын анықтайды
Жеке адамдар-әлеуметтік
тіршілік иелері ретінде Әрбір
жеке адам қоғамның бір бөлігі.
Жалпы қоғам Осы жеке
адамдардан құралады. Әлеумет
дегiмiздiң өзi - жеке адамдардың
өмiр сүрiп жатқан кезеңі, бір
қыры, жеке қасиеттерінен
құралады. Жеке тұлғаның
өзіндік даму, қалыптасу тарихы
бар. Ал жеке адамның
қалыптасып, дамуына,
физикалық және психологиялық
жағдайына өзін қоршаған
әлеумет тікелей әсер етеді.
Ғалымдардың зерттеуі бойынша
да ежелден бастап адамдар
әлеуметтенудің арқасында
дамып, қалыптасқан дейді. Жеке
адамды танып-білу, ол адамның
қалыпатасуы мен психологиясын
білу үшін алдымен әлеуметтік
Яғни туған елі, жері, отбасы,
араласатын ортасы мен
баратын мектебін
қарастырады. Әрбiр жеке адам
әлеуметтiк тiршiлiк ретінде
өзінің құқылы нәрселерін ала
білуі керек. Қоғам да, мемлекет
те жеке адамның құқықтарын
қорғауы тиісті. Әр адам
туылғаннан әлеуметтенуге
тартылады. Жеке адам өз
қоршаған ортасынан өзіне
қажетті махаббатты ала білсе,
алдына жеке мақсат қойып,
ізденсе, білім алып, еңбек етіп,
өз-өзін көрсете алса, уақыты
мен қабілеттерін тиімді
қолдана білсе, оның
әлеуметтенуі жоғары болмақ.
Ал осыларға қарама-қарсы
жағдайлар болар болса, ол
Қ орытынды
Әлеуметтанулық қиял Әлеуметтану - әлеуметтік құрылымдарды
қарастырады. Әлеуметтік құрылым қоғамдағы мәселелердің
қайталануы. Ал қоғам дегеніміз адамдардан құралады. Демек
әлеуметтік құрылым адамдардың басындағы жағдайларды
зерттейді. Жеке адамдардың, жалпы әлеуметтік мәселелер деп
түсініп, қарастыруды - әлеуметтік қиял деп атаймыз. Әлеуметтік
қиял - әлеуметтанудың басты бағыты болып саналады. Біз өз
өміріміз бен басқа адамдардың өмірін әлеуметтік құрылымның бір
бөлігі ретін де қарай білуіміз керек. Осы қиялды дамытқаннан кейін
адамның мінез-құлығы, психологиясы мен шама-шарқы адамның
жеке тұлғасына ғана байланысты емес екенін түсінеміз. Оның
орнына біз әлеуметтің адам мінез-құлқына, дамуына, қабілетіне
қалай әсер ететінін түсінгеніміз абзал.
Пайдаланған
әдебиет
1.Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN
9965-32-491-3
https://kk.m.wikipedia.org/wiki/%D3%98%D0%BB
%D0%B5%D1%83%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1
%82%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D1%96%D1%80
%D1%83_%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D
1%82%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%96

2. Әбдікерова Г.О. Әлеуметтану. Оқу құралы.
Алматы. Қазақ университеті. 2011.192.б

3. Әбсаттаров Р. Әлеуметтану: өзекті
мәселелер.Алматы «Карасай» баспасы, 2013.
406 с.

Ұқсас жұмыстар

Саяси әлеуметтену

Саяси мәдениет және саяси әлеуметтену

Әлеуметтену және бірегейлік теориялары

Тұлға әлеуметтік жүйе

Тұлға әлеуметтенуі

Әлеуметтену институттары

Тұлғаның әлеуметтену кезеңдері

Макроэкономиканы агрегаттау ішкі және сыртқы айнымалылар макроэкономикалық айналым

Көтерме сауда қызметі үлкен көлемде өндірушілерден сатып алып, оларды делдалдарға, қайта өндірушілерге (өнеркәсіп), бөлшектік саудагерлерге, корпаративтік клиенттерге қайта сату

ТҰЛҒАНЫҢ ӘЛЕУМЕТТЕНУІ ҮРДІСІНІҢ КЕЗЕҢДЕРІ МЕН ИНСТИТУТТАРЫ

Пәндер