Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептілік

Презентация қосу

Қысқа мерзімді активтер есебі:
ақша қаражаты және дебиторлық
борыштар
Орындаған: Егімбай А.Б
Қысқа мерзімді активтер —

• қолма-қол ақша түріндегі және қолма-қол ақшаға айналдырылмақшы,
сондай-ақ сатуға болатын немесе бір жыл бойына немесе ұзақтығы
бір жылдан асатын болса, оперативтік өндірістік өткізу циклі бойына
пайдалануға болатын активтер; Ұзақ мерзімді активтер — қолма-
қол ақшаға айналдыру, сату немесе бір жыл немесе оперативтік цикл
бойына пайдалану көзделмейтін активтер; оперативтік активтер —
жер, үймерет, жабдық және басқа негізгі қорлар сияқты өндіріс
барысында пайдаланылатын ұзақ мерзімді активтер; өтімді активтер
— пайыз түрінде табыс әкелмейтін және иелеріне өздерінің
міндеттемелері бойынша төлем төлеуге мүмкіндік беретін, оңай
өткізілетін қаражат (қысқа мерзімді мемлекеттік бағалы қағаздар, ірі
компаниялардың акциялары мен облигациялары, ағымдағы шоттар,
қолма-кол ақша).
Ағымдағы активтер өндірістік немесе өндірістік емес салаларда болсын
үнемі айналыста жүреді. Өндіріс саласында ағымдағы активтер құрамына
аяқталмаған өндірістің қосымша шикізаттары және дайын өнімдер қоры,
есептегі активтер қосылады.
Бұған жататындар:

• Ағымдағы активтерді сатып алу үшін жұмсалатын аванстық төлемдер; тиеп
жіберілген тауарлар үшін алынған есепшот (қызметер мен жұмыс); алынған
вексельдер және басқа да дебиторлық берешек.
• Коммерциялық салада ағымдағы активтер құрамына кіретіндер: коммерциялық
сауда фирмалары мен көтерме сауда кәсіпорындарының қоймаларында өткізілу
үшін жатқан қосалқы тауар –материалдар қорлары (тауарлар, дайын өнімдер және
т.б.); қолма– қол ақша; инвестиция бойынша дебиторлық берешек және т.б.
• Ағымдағы активтердің басты құрамдас бөлігі қосалқы тауар– материалдар қоры
сату-сатып алу заттары болып табылады. Тауар қорына әдетте сауда
фирмаларындағы қаржы ресурстарының неғұрлым үлкен бөлігі салынады.
• Тауарларға жұмсалған қаржы ресурстарының жалпы жиынтығы тауар қорының
өзіндік құны аталынады. Ол қолдағы тауарлардың сатып алу құнының сомасына
тең. Бұлар: сатып алу бағасы, тасып әкелуге төленген пошлина (алым), делдалдық
сыйақы, транспорт– даярлау шығындары және басқа да шығындар (кезең
шығындарынан басқа).
Негізгі ұғым

• Қысқа мерзімді активтер деп бір жылға немесе одан аз
мерзімге ұсталатын активтерді айтады, ал бухгалтерлер
келесі жылы ақшаға айналады деп күтілген активке қатысты
«ағымдағы» терминін қолданады.
• Дебиторлық берешек те, тауарлы-материалдық құндылықтар
да ағымдағы активтер болып табылады.
• Қысқа мерзімді немесе ағымдағы активтер ағымдағы
коэффициент, айналым коэффициенті және компанияның
өтімділігін өлшеу сияқты бірнеше маңызды қаржылық
коэффициенттерді есептеу кезінде қолданылады.
Қысқа мерзімді активтер қалай
жұмыс істейді

• Қысқа мерзімді бухгалтерлер ағымдағы деп анықтайды,
сондықтан ағымдағы актив бір жыл ішінде қолма-қол
ақшаға айналатын ақша қаражатына немесе активке тең.
Тауарлы-материалдық қорлар, мысалы, тұтынушыларға
заттар сатылған кезде ақша қаражаттарына, ал дебиторлық
берешек қалдықтары клиент шот-фактура төлеген кезде
қолма-қол ақшаға айналады. Дебиторлық берешек те,
тауарлы-материалдық құндылықтар да ағымдағы активтер
болып табылады.
Өтімділік және қысқа мерзімді
активтер

• Өтімділік дегеніміз – компанияның қысқа мерзімді
міндеттемелерді төлеу үшін жеткілікті мерзімге келген қысқа
мерзімді активтерді жинау қабілеттілігі. Бизнес компанияның
қызметін қаржыландыру үшін өнімді немесе қызметті сата
алатын және қолма-қол ақша жинай алатындай болуы керек.
Менеджерлер өтімділікке, сондай-ақ төлем қабілеттілігіне назар
аударуы керек, бұл ұзақ мерзімді кезең ішінде активтерді сатып
алу үшін жеткілікті ақша ағындарын қалыптастыру процесі.
Қысқа мерзімді қаржылық
коэффициенттердің мысалдары
• Менеджерлер қаржылық коэффициенттермен шешім қабылдаған кезде,
өтімділікке қатысты шешімдер қабылдау үшін бірнеше негізгі коэффициенттер
қолданылады. Ағымдағы өтімділік коэффициенті, мысалы, ағымдағы
міндеттемелердің ағымдағы активтерді бөлу арқылы есептеледі. Осы алынған
коэффициент фирманың қысқа мерзімде өзінің міндеттемелерін төлеу қабілетін
өлшейді. Сондай-ақ, компаниялар айналым активтерін қысқа мерзімде ақша
қаражаттарына қаншалықты тез айналдыруға болатындығын есептеу үшін
айналым коэффициенттерін пайдаланады.
• Мысал ретінде, тауарлы-материалдық қорлардың айналымдылық коэффициенті
сату құнын тауарлық-материалдық құндылықтармен салыстырады, бір жыл
ішінде кәсіпорын өзінің бүкіл тауарлы-материалдық қорын қаншалықты сататынын
өлшейді. Кәсіпорындар дебиторлық берешек айналымының коэффициентін
дебиторлық қарыздың орташа қалдықтарын жинауға кеткен күндер санын талдау
үшін пайдаланады. Егер менеджерлер қысқа мерзімді ақша ағымын тиімді
қадағалай алса, фирмаға ай сайын жұмыс істеу үшін аз ақша қажет.
Қысқа мерзімді кезеңдер және
салықтар

• Инвесторлар капитал өсімі қысқа мерзімді немесе ұзақ мерзімді
активке жататынын анық білуі керек, өйткені пайдаға немесе
залалға салық салу басқаша қарастырылады. Салық салу
мақсатында ұзақ мерзімді пайда немесе залал кепілдік
сатылғанға дейін бір жыл немесе одан да ұзақ уақыт
сақталуын білдіреді. Сонымен қатар, мұның салдары бар,
өйткені ұзақ мерзімді сауда қызметі, әдетте, салық нысандары
бойынша қысқа мерзімді операциялардан бөлінеді.
Ақшалай қаражаттары және олардың
элементтері. Дебиторлық қарыздар,
оның түрлері
• Активтерді жою мерзіміне қарай ағымдағы және ұзақ мерзімді деп бөлуге болады.
Бухгалтерлік есеп стандарттарының №2 «Бухгалтерлік баланс және қаржылық есептегі негізгі
ашулар стандартына сәйкес ағымдағы активтерге келесілер жатады:
- оларды қайта өңдеу және сату мерзімінен тәуелсіз тауарлық-материалдық қорлар;
- есеп беру күнінен бір жыл ағымында қажетсіздендірілуі тиіс алдағы кезең шығындары;
- ақшалай қаржылар;
- ағымдағы құнымен көрсетілген қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар;
- бір жыл ішінде алынатын алашақ қарыздар: ағымдағы активтерді сатып алуға аванстық
төлемдер, алынуға тиісті шоттар, алынған векселдер, негізгі шаруашылық серіктестік пен
оның еншілес серіктестігі арасындағы ішкі топтық операциялар нәтижесінде пайда болатын
дебиторлық қарыздар, акционерлік қоғамның қызметкер тұлғаларының алашақ қарыздары,
басқа да дебиторлық қарыздар.
Қай саладағы кәсіпорындар мен ұйымдар болмасын өз қызметі барысында басқа заңды және
жеке тұлғалармен қарым-қатынас жасайтындығы белгілі. Сол уақыттардағы операциялардың
барлығы дерлік ақшамаен есеп айырысу арқылы жүргізіледі. Біздің елімізде қызмет ететін
кәсіпорындар мен ұйымдар ақшалармен есеп айырысу операцияларын Қазақстан
Республикасының Ұлттық банк мекемесі белгілеген ережелер мен тәртіпке сәйкес жүргізіліп
отырады.
Кәсіпорындар мен ұйымдарда ақшалар арқылы
есеп айырысу операцияларының бухгалтерлік
есебін жүргізгенде мыналарды басшылыққа алу
керек:

ақшалар арқылы есеп айырысу операцияларын толық және уақытылы дер кезінде есептеу;
кәсіпорындар мен ұйымдардағы ақшалардың түгелділігін және олардың тиімді
пайдаланылуын бақылау;
есеп айырысу, төлеу тәртібін бақылау, кәсіпорын ақшаларының кіріске алынуы мен шығыс
етілуін дұрыс есептеу.
7-ші Халықаралық Қаржылық Есептілік Стандарты (IAS 7)
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептілік: Мақсаты

• Ұйымның ақша қаражаттарының қозғалысы туралы ақпарат қаржы
есептілігін жаттарына қажеттілікті бағалау үшін негіз
болатындығымен пайдалы. Пайдаланушылар қабылдайтын
экономикалық шешімдер ақша қаражаттары мен олардың
баламаларын жасау қабілетін, сондай-ақ оларды уақытқа қарай бөлу
мен оларды жасау айқындылығын қажет етеді.
• Бұл стандарттың мақсаты ұйымның өткен кезең ішіндегі ақша
қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру арқылы ақша
қаражаттары мен ақша баламаларындағы тарихи өзгерістер туралы
ақпарат беруін талап етуде болып табылады, онда кезең ішінде
операциялық, инвестициялық жəне қаржылық қызметтен түскен
ақша қаражаттарының түсімдері мен төлемдерін жіктеу жүргізіледі.
Қолдану аясы

• 1. Ұйым осы Стандарттың талаптарына сəйкес ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп
дайындауға жəне оны қаржы есептілігі берілетін əрбір кезең үшін өзінің қаржы есептілігінің құрамдас
бөлігі ретінде ұсынуға міндетті.
• 2. Осы стандарт 1977 жылғы шілде айында бекітілген 7 Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы
есептілік ХҚЕС (IAS) Халықаралық қаржылық есептіліктің стандартын алмастырады.
• 3. Ұйымның қаржы есептілігін пайдаланушылар ұйымның ақша қаражаттары мен ақша қаражаттарының
баламаларын қалай жасайтынына жəне пайдаланатынына мүдделілік танытады. Бұл ұйым қызметінің
сипатына қарамастан жəне ақша қаражаттарының ұйым өнімі ретінде болатынына не болмайтынына
қарамастан, бұл қаржы институты жағдайында болуы мүмкін. Ұйымдар, олардың негізгі кіріс келтіретін
қызметінің айырмашылығына қарамастан, шын мəнінде бірдей себептер бойынша ақша қаражаттарына
бірдей мұқтаж болады. Олар ақша қаражаттарына өздерінің операцияларын жүргізу, міндеттемелерін
өтеу жəне өздерінің инвесторларына кірісті қамтамасыз ету үшін мұқтаж болады. Тиісінше, осы
Стандарт барлық ұйымдардан ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беруін талап етеді.
Ақша қаражаттарының қозғалысы
туралы ақпараттың артықшылығы
• 4. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп оны қаржы есептілігінің қалған нысандарымен
бірге пайдаланған кезде ақпарат береді, онда өзгеріп отыратын жағдайлар мен мүмкіндіктерге
бейімделу үшін пайдаланушыларға ұйымның таза активтеріндегі өзгерістерді, оның қаржы
құрылымын (өтімділігі мен төлем қабілетін қоса алғанда) жəне түсімдер мен ақша қаражаттары
төлемдерінің деңгейі мен мерзімдеріне əсер ету қабілетін бағалауға мүмкіндік береді. Ақша
қаражаттарының қозғалысы туралы ақпарат ұйымның ақша қаражаттары мен баламаларын
молайту қабілетін бағалау кезінде пайдалы болады жəне пайдаланушыларға əртүрлі
ұйымдардағы ақша қаражаттарының болашақтағы түсімдері мен төлемдерінің дисконтталған
құнын бағалауға жəне салыстыруға арналған үлгілерді əзірлеуге мүмкіндік береді. Ол сондай-ақ
əртүрлі ұйымдардың операциялық көрсеткіштері туралы есептіліктің салыстырмалығын
жеңілдетеді, бұл бірдей операциялар мен оқиғалар үшін есептің əр алуан əдістерін қолданудан
келтірілетін əсерін жояды.
• 5. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы өткен жылдардағы мəлімет ақша қаражаттарының
болашақ ағындарының сомасының, уақытының жəне айқындығының индикаторы ретінде жиі
пайдаланылады. Ол сондай-ақ ақша қаражаттарының болашақ ағындарының бұрынғы
бағалауларының дəлме-дəлдігін тексеру кезінде жəне пайдалылық пен ақша қаражаттарының
таза қозғалысы жəне бағалар өзгеруінің əсері арасындағы байланысты зерттеу кезінде пайдалы
болады.
Анықтамалар

• Осы Стандартта төменде көрсетілген мəндерінде мынадай терминдер пайдаланылады:
• Ақша қаражаттарына ұйымның кассасындағы жəне ағымдағы шотындағы ақша кіреді.
• Ақша қаражаттарының баламалары – алдын ала белгілі ақша қаражаттары сомасына тез
айналатын жəне олардың құны шамалы тəуекелдікке ұшырайтын қысқа мерзімді, жоғары
өтімді салымдар.
• Ақша қаражаттарының қозғалыстары - ақша қаражаттары мен олардың баламаларының
түсімдері жəне төлемдері.
• Операциялық қызметтер – ұйымның кіріс келтіретін негізгі қызметі мен инвестициялық жəне
қаржы қызметінен айырмашылығы бар басқа қызмет.
• Инвестициялық қызметтер – ақша қаражаттарының баламаларына жатпайтын ұзақ мерзімді
активтер мен басқа да инвестицияларды сатып алу жəне сату.
• Қаржы қызметтері – ұйымның меншік капиталы мен қарыз қаражаттарының мөлшері жəне
құрамындағы өзгерістерге əкеп соқтыратын қызмет.
Ақша қаражаттары жəне олардың
баламалары
• 7. Ақша қаражаттарының баламалары инвестициялар жəне басқа да мақсаттардан гөрі, ең алдымен
қысқа мерзімді міндеттемелерді өтеуге арналған. Ақша қаражаттарының баламалары ретінде жіктелуі
үшін инвестиция ақша қаражаттарының белгілі бір сомасына оңай айналуына жəне құн өзгерісінің
болмашы тəуекелдігіне ұшырауы тиіс. Осылайша, əдетте инвестиция ақша қаражаттарының баламасы
ретінде, оның қысқа мерзімі, айталық, үш ай немесе сатып алу күнінен бастап одан аз өтеу мерзімі
болған кезде ғана жіктеледі. Меншікті капиталға салынған инвестициялар, егер олар, негізінен, ақша
қаражаттарының баламалары болып табылмағанда ғана, мысалы, оларды өтеу күніне дейін көп
ұзамастан сатып алынған артықшылықты акциялары болған жəне сатып алудың нақты күні көрсетілген
жағдайда ақша қаражаттарының баламаларынан алынып тасталады.
• 8. Алайда, кейбір елдерде талап ету бойынша өтелетін банктік овердрафттар (банк берешектері)
ұйымның ақша қаражаттарын басқарудың ажырамас бөлігі болып табылады. Мұндай жағдайларда
банктік овердрафттар ақша қаражаттары мен баламаларының құрамдас бөліктері ретінде енгізіледі.
Банктегі шот бойынша сальдоның оң сипатынан теріс сипатына жиі ретте өзгеріп тұруы банктермен
осындай келісімдердің өзіне тəн белгісі болып табылады.
• 9. Ақша қаражаттарының қозғалысына баптар, ақша қаражаттарының немесе ақша қаражаттары
баламаларының құрамында бөліктері арасындағы қозғалыс жатпайды, өйткені бұл құрамдас бөліктер
операциялық, инвестициялық қызмет пен қаржы қызметінің бөлігі емес, ұйымның ақша операцияларын
бақылаудың жəне реттеудің бір бөлігі болып табылады. Ақша операцияларын бақылауға жəне реттеуге
ақша қаражаттарының баламаларына артық ақша қаражаттарын инвестициялау жатады.
Ақша қаражаттары туралы есеп

•
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп кезең ішіндегі ақша қаражаттарының
қозғалысы туралы деректерді оларды операциялық, инвестициялық қызмет немесе
қаржы қызметі бойынша жіктей отырып ұсынылуы тиіс.
• Ұйым операциялық, инвестициялық қызмет немесе қаржы қызметінен түскен ақша
қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді өзінің қызметінің сипатына неғұрлым
сəйкес келетіндей береді. Қызмет түрлері бойынша жіктеу пайдаланушыларға осы
қызметтің ұйымның қаржы жағдайына əсер етуін, оның ақша қаражаттары мен ақша
қаражаттарының баламаларының сомасын бағалауға мүмкіндік беретін ақпаратты
қамтамасыз етеді. Бұл ақпарат сонымен бірге қызмет түрлері арасындағы өзара
байланысты бағалау үшін де пайдаланылады.
• Бір операцияға əртүрлі жіктелген ақша қаражаттарының қозғалысы кіруі мүмкін.
Мысалы, несие бойынша ақша қаражаттарын өтеудің құрамына пайыздарға қоса
борыштың негізгі сомасы кіретін жағдайда пайыздарды құрайтын бөлігі операциялық
қызмет ретінде жіктелуі, ал негізгі соманы құрайтын бөлігі қаржы қызметі ретінде
жіктелуі мүмкін.
Қаржы қызметі

• Қаржы қызметінен ақша қаражаттарының қозғалысы туралы ақпаратты жеке ашудың зор
маңызы бар, өйткені бұл ақпарат ұйымға капитал беретін инвесторлардың ақша
қаражаттарының болашақ түсімдеріне қатысты талаптарын болжау үшін қажетті. Қаржы
қызметінен түсетін ақша қаражаттары ағындарының мысалдары мыналар болып табылады:
• (a) акциялар эмиссиясынан немесе басқа да үлестік құралдардан түскен ақша түсімдері;
• (b) ұйымның акцияларын сатып алу немесе өтеу үшін акция иеленушілеріне ақшалай
төлемдер;
• (с) қамтамасыз етілмеген облигациялардан, қарыздардан, вексельдерден, қамтамасыз
етілген облигациялардан, кепілдік жəне басқа да қысқа мерзімді жəне ұзақ мерзімді
кредиттерден ақшалай түсімдер;
• (d) кредиттік сомаларды ақшалай өтеу; жəне
• (e) қаржылық жалдау бойынша берешекті азайту үшін жалға алушының ақшалай төлемдері.
Операциялық қызметтен түсетін ақша
қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді беру

• Ұйым операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді, немесе:
• (a) тікелей əдісті пайдалана отырып беруі тиіс, бұл əдіс кезінде жалпы ақша түсімдерінің негізгі түрлері мен
төлемдері туралы ақпарат ашылады; немесе
• (b) жанама əдісті пайдалана отырып беруі тиіс, бұл əдіс кезінде таза пайда мен шығын ақшалай емес
сипаттағы операциялардың, негізгі қызметтен кез келген кейінге қалдырылған немесе есептелген өткендегі
немесе болашақтағы ақша түсімдерінің немесе төлемдерінің жəне инвестициялық немесе қаржы қызметінен
ақша қаражаттарының қозғалысымен байланысты кірістердің немесе шығыстардың нəтижелері ескеріле
отырып ұсынады.
• Ұйымдардың ақша қаражаттарының қозғалысының ағындарын көрсету үшін тікелей əдісті қолдануы
құпталады. Бұл əдіс жанама əдісті қолдану кезінде алына алмайтын ақша қаражаттарының болашақ
ағындарын бағалау үшін қажетті ақпаратты қамтамасыз етеді. Тікелей əдісті пайдаланған кезде жалпы ақша
түсімдерінің жəне жалпы ақша төлемдерінің негізгі түрлері туралы ақпарат мыналардан алынуы мүмкін, не:
• (a) ұйымның есептік жазбаларынан; не
• (b) сатуларды, сатудың өзіндік құнын (пайыздық жəне соған ұқсас кіріс, жəне пайыздық шығыс жəне соған
ұқсас қаржылық мекемелер үшін шығындар) мыналарды:
• (i) кезең ішіндегі босалқылардағы жəне операциялық дебиторлық жəне кредиторлық берешектердің
өзгерістерін;
• (ii) басқа ақшалай емес баптарды; жəне
• (iii) инвестициялық немесе қаржылық ақша ағындарының туындауына əкеп соқтыратын басқа да баптарды
ескере отырып, пайда мен шығын туралы есептегі басқа да баптарды түзету арқылы.
Ақшалай емес операциялар
• Ақша қаражаттарын немесе олардың баламаларын пайдалануды талап етпейтін
инвестициялық жəне қаржы операциялары ақша қаражаттарының қозғалысы туралы
есептерден алынып тасталуы тиіс. Мұндай операциялар қаржылық есептілікте олар
осындай инвестициялық жəне қаржы қызметі туралы барлық маңызды ақпаратты беруді
қамтамасыз ететіндей түрде ашылуы тиіс.
• 44. Инвестициялық жəне қаржы қызметінің едəуір бөлігі, олар ұйым капиталының
құрылымына жəне активтеріне ықпал жасағанымен де, ақша қаражаттарының ағымдағы
қозғалысына тікелей əсерін тигізбейді. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептен
ақшалай емес операцияларды алып тастау осы есептің мақсатына сай келеді, өйткені бұл
баптар ағымдағы кезеңдегі ақша қаражаттарының қозғалысын туғызбайды. Ақшалай емес
операциялар мысалдары мыналар болып табылады:
• (a) не тікелей тиісінше міндеттемелер қабылдау, не қаржыны жалға алу арқылы активтерді
сатып алу;
• (b) акциялар шығару көмегімен ұйымды сатып алу; жəне
• (с) борыштық міндеттемелерді акцияларға конвертациялау.
Ақша қаражаттарының және ақша
баламаларының құрамдас
бөліктері
• Ұйым ақша қаражаттартарының жəне олардың баламаларының құрамын ашуы
жəне оның қаржылық жағдай туралы есепте берілген баламалы баптарын бар
ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есебіндегі сомаларды салыстыруын
ұсынуы тиіс.
• 46. Əлемнің əртүрлі елдеріндегі ақша қаражаттарын басқару практикасының
жəне банк ережелерінің сан алуандығын ескере отырып жəне 1 Қаржы есептілігін
ұсыну ХҚЕС-ын (IAS) сақтау үшін ұйым ақша қаражаттарының жəне ақша
қаражаттары баламаларының құрамын анықтау үшін қабылданған əдісті ашады.
• 47. Ақша қаражаттарының жəне ақша қаражаттары баламаларының құрамдас
бөліктерін анықтау əдісіндегі кез келген өзгерістің, мысалы, бұрын ұйымның
инвестициялық портфелінің бір бөлігі деп есептелген қаржы құралдарын
жіктеудегі өзгерістің ықпалы есептілікте 8 Есеп саясаты, бухгалтерлік есеп
бағалауларындағы болатын өзгерістер мен қателер ХҚЕС-ына (IAS) сəйкес
беріледі.
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Банктегі қаржылық және басқару есебі

Ақша қаражаттарының аудиті

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕП СТАНДАРТТАРЫ

Қаржы есептілігі

Кассалық операциялар есеп. Кассадағы ақша қаражаттарын түгендеу және оның нәтижесін есептеу, бейнелеу тәртібі

Ақша айналымы

Табыс салығы

КІРІСТЕР МЕН ШЫҒЫСТАР ЕСЕБІ

Ақша қаржаттарының есебі

АҚША ҚАРАЖАТТАРЫ ЕСЕБІ БОЙЫНША ОПЕРАЦИЯЛАР

Пәндер