Эфир майын алу

Тақырыбы: Ациклді, моноциклді, бициклді монотерпендер. Сесквитерпендер. Эфир майын алу. Эфир майын зерттеу және стандарттау

Жоспар

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлім

2. 1. Терпендердің заманауи алыну жолдары

2. 2. Эфир майлары заманауи алыну жолдары

III. Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Терпендер

Терпендер - сабындалмайтын липидтер; изопреннің екі немесе одан да көп қалдықтарынан тұрады. Жалпы формуласы болатын көмірсутекті терпендер дейміз, ал олардың оттек бар туындыларын терпеноидтар дейді.

Құрамында екі изопрен тобы бар терпендерді - монотерпендер, үш - сесквитерпендер, төрт, алты және сегіз - ди-, үш- және тетратерпендер деп аталады.

Жіктелуі

Терпендердің биосинтезі

Гераниолпирофосфат-көптеген монотерпендердің негізін қалаушы. Гераниолпирофосфатқа кейіннен қосылуы (изопрен байланыстарының санын көбейту) фарнезилпирофосфаттың пайда болуына әкеледі - сескви-ди - тобының негізін қалаушы (басқа изопентилпирофосфат молекуласымен өзара әрекеттесу кезінде) және тритерпендер, олардың түзілуіне екі фарнезилпирофосфат молекуласы қатысады.

Моноциклді терпендер

Бициклді терпендер

Фармакопеялық препараттары:

Camphora

Bromcamphora

Сульфокамфор қышқылы

Acidum sulfocamporatum

Sulfocamphocainum

Камфора дем алу центрінің ентікпесін жазады. Өкпемен дем алуды жақсартады, миокард функциясын реттейді. Камфораның 20 % майлы ерітіндісінің кемшілігі - әсері өте аз. Сондықтан суда жеңіл еритін сульфокамфор қышқылы алынған, сульфокамфор қышқылының новокаинмен қоспасы сульфокамфокаин де шаншуға қолданылады, камфораға қарағанда тез әсер етеді. Моноциклды терпендер сияқты бұлар да тітіркендіргіш, ауруды басатын, суықты сезінетін, жеңіл қыздыратын, сұққылайтын және әлсіз антисептикалық қасиет көрсетеді. Бромкамфора құрамындағы бромға байланысты, тыныштандырғыш қасиет көрсетеді.

Химиялық құрылысы мен фармакологиялық әсері арасындағы өзара байланыс

Терпеноидтар туындысы қолдану әдісіне байланысты жалпы және жеке фармакологиялық қасиет көрсетеді. Жалпы қасиеттері: сыртқа қолданғанда тітіркендіргіш, ауруды басатын, суықты сезінетін жеңіл қыздыратын, сұққылайтын және әлсіз антисептикалық қасиет көрсетеді (ментол) . Ішке қолданғанда біраз айырмашылықтар кездеседі. Ментолды ішке қолданғанда орталық нерв жүйесіне тыныштандырғыш әсер көрсетеді. Валидол - ментолдың изовалериан қышқылының ментил эфирінің 25-30% судағы ерітіндісі, ментолдың ұзартылған әсерін көрсетеді, тіл астын стенокардияны емдеуде спазмолитикалық әсер көрсетеді. Терпингидрат - қақырық түсіретін қасиет көрсетеді.

Химиялық құрылысы мен фармакологиялық қасиеті арасындағы өзара байланыс

Моноциклды терпендер сияқты бұлар да тітіркендіргіш, ауруды басатын, суықты сезінетін, жеңіл қыздыратын, сұққылайтын және әлсіз антисептикалық қасиет көрсетеді. Бромкамфора құрамындағы бромға байланысты, тыныштандырғыш қасиет көрсетеді.

Химиялық қасиеттері, талдау әдістері

1) Камфора ванилинмен концентрлі H2SO4 қатысында малина түске боялған түсті өнім береді. Бұл реакция кетотоптың α-жағдайы бос болған жағдайда жүреді.

2) Камфора және фурфуролмен түсті өнімдер береді:

3) Кетотопқа тән реакциялар (оксим түзу, гидразондар)

4) Түзілген оксимнің балқу температурасын анықтап, бір-бірінен ажыратуға болады.

5) Камфораны меншікті айналу бұрышы бойынша анықтауға болады (α камфора + 41, +44о, L - 39o, - 44o) .

6) Бромкамфорадағы ковалентті байланысқан бромды минерализациядан кейін бромид ионды хлораминмен хлороформ қатысында анықтайды. Балқу температурасы = 74-76оС.

7) Сульфокамфор қышқылындағы күкіртті натрий карбонаты және натрий нитратымен минерализация жасап, күкіртті сульфат ионға айналдырып, оны барий хлоридімен анықтайды:

SO4-2 + BaCl + BaSO4 ↓

ақ тұнба

8) Сульфокамфор қышқылындағы кетотопты 2, 4- әсер ету арқылы түсті өнім бойынша анықтайды.

9) Сульфокамфокаиндегі новокаинді азобояу түзу реакциясымен анықтайды.

Алу жолдары

Табиғи α-камфораны (жапондық камфора) Жапонияда және Қытайда өсетін камфор ағашынан алады. Ол үшін камфор ағаштарын су буымен айдап, қоспаларынан тазартып, пресспен сығындап алады.

Бұл әдіспен камфора сұранысын өтей алмаған соң, синтетикалық және жартылай синтетикалық әдістері жасалынған.

2) α-камфораны біздің елімізде Н. В. Вершинин әдісімен алады. Бастапқы шикізат ретінде пихт, майы алынады, оны су буымен айдайды. Пихт майы 30-40% борнилацетаттан, 10-20% камфеннен, 10% пиненнен және т. б. заттардан тұрады. 180оС-ға дейін айдау барысында құрамында борнил ацетаты бар пихт майының фракциясы алынады. Оны натрий гидроксидімен гидролиздеп борнеол алады, оны хром қоспасымен немесе HNO3 тотықтырып камфора алады.

3) Синтетикалық камфораны (α, L-түрі-рацемат) . В. Е. Тищенко әдісімен алады:

Скипидар құрамындағы пиненнен алады. Скипиндарды айдау кезіндегі пиненді фракциясын катализатор титан тотығы (IV) қатысында изомеризациялап камфен алады. Оған құмырсқа қышқылымен әсер етіп, борнил формиат алады, ары қарай Н. В. Вершинин әдісі бойынша камфора алынады

Эфир майы

Эфир майлары Olea aetherea -бұл өсімдіктер шығаратын және олардың иісін анықтайтын органикалық заттардың ұшқыш сұйық қоспалары.

Эфир майы өсімдіктерінің 3 мыңға жуық түрі белгілі.

Әлемдік эфир майларының өндірісі: скипидар, одан кейін цитрустық эфир майлары, жалбыз, камфора, эвкалипт скипидар, қалампыр, лаванда, қызғылт және т. б.

Эфир майларын алу жолдары

1. Дистилдеу.

2. Экстрактілеу.

3. Анфлераж əдісімен.

4. Механикалық жолмен.

5. Қысымды сығу.

Эфир майын алудың ең көп таралған әдісі-су буымен айдау. Шикізат құрамында эфир майы көп болған кезде және айдау температурасы оның сапасына әсер етпейтін жағдайларда қолданылады. Эфир майларының жекелеген компоненттерінің қайнау температурасы 140-тан 350℃-қа дейін ауытқиды, алайда бұл компоненттер су буының қатысуымен 100℃ -тан төмен температурада тазартылады.

Эфир майларының ультрадыбыстық гидродистилляциясы

Дәстүрлі эфир майларын алу қымбат және уақытты қажет етеді.

Ультрадыбыстық экстракция жоғары өнімділік пен жоғары сапалы сығынды береді.

Ультрадыбыстық еріткіштер немесе су негізіндегі экстракция әдісі ретінде жүзеге асырылуы мүмкін. Сонымен қатар, ультрадыбыспен тиімділік пен сапаны арттыру мақсатында дәстүрлі экстракция жүйелерімен біріктіруге болады.

Салқын престеу

Бұл әдіс цитрус жемістерінен (лимон, грейпфрут, бергамот) эфир майларын өндіруде қолданылады. Бұл эфир майлары жеміс қабығының үлкен контейнерлерінде орналасқандығына байланысты, бұл оларды басу арқылы алуға мүмкіндік береді. Престеу жеміс шырынын сығып алғаннан кейін қалған қабыққа әсер ететін гидравликалық престерде жүзеге асырылады. Мұны істеу үшін қабығы алдын-ала илектелген роликтер арқылы өтеді. Қабықта қалған (30% дейін) эфир майы Дистилляция арқылы алынады.

Анфлераж

Бұл әдіс жиналған шикізаттан (негізінен гүлдерден, мысалы, раушан жапырақшаларынан) бөлінетін эфир майы сорбенттермен(қатты майлар, белсендірілген көмір және т. б. ) сіңірілетіндігіне негізделген.

Сорбент ретінде белсендірілген көмірді пайдаланған кезде шикізат (гүлдер) торға камераға орналастырылады, содан кейін камера герметикалық түрде жабылады және ол арқылы гүлдер шығаратын эфир майының буын алып жүретін ылғалды ауаның күшті тогы үрленеді. Ауадан алынған майды камераның үстіне орнатылған адсорберде орналасқан Bau (қайың белсендірілген көмір) бренді жақсы белсендірілген көмір сіңіреді. Белсендірілген көмір эфир майымен қаныққаннан кейін адсорберден шығарылады, этил эфирімен элюцияланады және еріткішті айдағаннан кейін эфир майы алынады.