Эфир майын алу

Презентация қосу

Тақырыбы: Ациклді, моноциклді, бициклді
монотерпендер. Сесквитерпендер. Эфир майын алу.
Эфир майын зерттеу және стандарттау
Жоспар
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
2.1. Терпендердің заманауи алыну жолдары
2.2. Эфир майлары заманауи алыну жолдары
III. Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Терпендер
• Терпендер – сабындалмайтын липидтер; изопреннің
екі немесе одан да көп қалдықтарынан тұрады.
Жалпы формуласы болатын көмірсутекті
терпендер дейміз, ал олардың оттек бар
туындыларын терпеноидтар дейді.
• Құрамында екі изопрен тобы бар терпендерді -
монотерпендер, үш - сесквитерпендер, төрт, алты
және сегіз – ди-, үш- және тетратерпендер деп
аталады.
Монотерпендер

Сызықты Сақиналары бар
(ациклді)

Моноциклді Бициклді
Жіктелуімонотерпендер (C10=2хC5) – сесквитерпендер (C15=3хC5) –
эфир майларының жеңіл эфир майларының ауыр
фракциясын құрайды фракциясын құрайды

дитерпендер (C20=4хC5) – тритерпендер (C30=6хC5) –
шайыр құрамына кіреді сапониндердің агликондары

тетратерпендер (C40=8хC5) – политерпендер (C40=8хC5) –
каротиноид пигменттерін каучук, гуттаперча жəне
құраушы резеңке құрамы
Терпендердің биосинтезі
• Гераниолпирофосфат-көптеген
монотерпендердің негізін қалаушы.
Гераниолпирофосфатқа
изопентилпирофосфаттың кейіннен
қосылуы (изопрен байланыстарының
санын көбейту)
фарнезилпирофосфаттың пайда
болуына әкеледі – сескви-ди -
тобының негізін қалаушы (басқа
изопентилпирофосфат
молекуласымен өзара әрекеттесу
кезінде) және тритерпендер, олардың
түзілуіне екі фарнезилпирофосфат
молекуласы қатысады.
Моноциклді терпендер
Бициклді терпендер
• Камфора дем алу центрінің ентікпесін жазады.
Өкпемен дем алуды жақсартады, миокард
Фармакопеялық функциясын реттейді. Камфораның 20 % майлы
препараттары: ерітіндісінің кемшілігі - әсері өте аз. Сондықтан
• Camphora суда жеңіл еритін сульфокамфор қышқылы
алынған, сульфокамфор қышқылының
• Bromcamphora новокаинмен қоспасы сульфокамфокаин де
• Сульфокамфор шаншуға қолданылады, камфораға қарағанда
тез әсер етеді. Моноциклды терпендер сияқты
қышқылы бұлар да тітіркендіргіш, ауруды басатын,
• Acidum суықты сезінетін, жеңіл қыздыратын,
sulfocamporatum сұққылайтын және әлсіз антисептикалық
қасиет көрсетеді. Бромкамфора құрамындағы
• Sulfocamphocainum бромға байланысты, тыныштандырғыш қасиет
көрсетеді.
Химиялық құрылысы мен фармакологиялық
әсері арасындағы өзара байланыс

• Терпеноидтар туындысы қолдану әдісіне байланысты жалпы
және жеке фармакологиялық қасиет көрсетеді. Жалпы
қасиеттері: сыртқа қолданғанда тітіркендіргіш, ауруды басатын,
суықты сезінетін жеңіл қыздыратын, сұққылайтын және әлсіз
антисептикалық қасиет көрсетеді (ментол). Ішке қолданғанда
біраз айырмашылықтар кездеседі. Ментолды ішке
қолданғанда орталық нерв жүйесіне тыныштандырғыш әсер
көрсетеді. Валидол – ментолдың изовалериан қышқылының
ментил эфирінің 25-30% судағы ерітіндісі, ментолдың
ұзартылған әсерін көрсетеді, тіл астын стенокардияны емдеуде
спазмолитикалық әсер көрсетеді. Терпингидрат – қақырық
түсіретін қасиет көрсетеді.
Химиялық құрылысы мен фармакологиялық
қасиеті арасындағы өзара байланыс

Камфора дем алу центрінің ентікпесін жазады. Өкпемен дем алуды
жақсартады, миокард функциясын реттейді. Камфораның 20 % майлы
ерітіндісінің кемшілігі - әсері өте аз. Сондықтан суда жеңіл еритін
сульфокамфор қышқылы алынған, сульфокамфор қышқылының
новокаинмен қоспасы сульфокамфокаин де шаншуға қолданылады,
камфораға қарағанда тез әсер етеді.
Моноциклды терпендер сияқты бұлар да тітіркендіргіш, ауруды
басатын, суықты сезінетін, жеңіл қыздыратын, сұққылайтын және әлсіз
антисептикалық қасиет көрсетеді. Бромкамфора құрамындағы бромға
байланысты, тыныштандырғыш қасиет көрсетеді.
Химиялық қасиеттері, талдау әдістері

• 1) Камфора ванилинмен концентрлі H2SO4 қатысында малина түске боялған түсті өнім береді.
Бұл реакция кетотоптың α-жағдайы бос болған жағдайда жүреді.
• 2) Камфора парадиметиламинобензальдегидпен және фурфуролмен түсті өнімдер береді:
• 3) Кетотопқа тән реакциялар (оксим түзу, гидразондар)
• 4) Түзілген оксимнің балқу температурасын анықтап, бір-бірінен ажыратуға болады.
• 5) Камфораны меншікті айналу бұрышы бойынша анықтауға болады (α камфора + 41, +44о, L –
39o, - 44o).
• 6) Бромкамфорадағы ковалентті байланысқан бромды минерализациядан кейін бромид
ионды хлораминмен хлороформ қатысында анықтайды. Балқу температурасы = 74-76оС.
• 7) Сульфокамфор қышқылындағы күкіртті натрий карбонаты және натрий нитратымен
минерализация жасап, күкіртті сульфат ионға айналдырып, оны барий хлоридімен анықтайды:
• SO4-2 + BaCl + BaSO4 ↓
• ақ тұнба
• 8) Сульфокамфор қышқылындағы кетотопты 2,4-динитрофенилгидразинмен әсер ету арқылы
түсті өнім бойынша анықтайды.
• 9) Сульфокамфокаиндегі новокаинді азобояу түзу реакциясымен анықтайды.
Алу жолдары
2) α-камфораны біздің елімізде
1) Табиғи α-камфораны Н.В. Вершинин әдісімен
(жапондық камфора) алады. Бастапқы шикізат 3) Синтетикалық камфораны
Жапонияда және ретінде пихт, майы алынады, (α, L-түрі-рацемат). В.Е.
Қытайда өсетін камфор оны су буымен айдайды. Пихт Тищенко әдісімен алады:
ағашынан алады. Ол майы 30-40% Скипидар құрамындағы
үшін камфор ағаштарын борнилацетаттан, 10-20% пиненнен алады.
су буымен айдап, камфеннен, 10% пиненнен Скипиндарды айдау кезіндегі
қоспаларынан тазартып, және т.б. заттардан тұрады. пиненді фракциясын
пресспен сығындап 180оС-ға дейін айдау катализатор титан тотығы (IV)
алады. барысында құрамында борнил қатысында изомеризациялап
Бұл әдіспен камфора ацетаты бар пихт майының камфен алады. Оған құмырсқа
сұранысын өтей алмаған фракциясы алынады. Оны қышқылымен әсер етіп,
соң, синтетикалық және натрий гидроксидімен борнил формиат алады, ары
жартылай синтетикалық гидролиздеп борнеол алады, қарай Н.В. Вершинин әдісі
әдістері жасалынған. оны хром қоспасымен немесе бойынша камфора алынады
HNO3 тотықтырып камфора
алады.
• Эфир майлары Olea aetherea -бұл өсімдіктер
Эфир майышығаратын және олардың иісін анықтайтын
органикалық заттардың ұшқыш сұйық қоспалары.
• Эфир майы өсімдіктерінің 3 мыңға жуық түрі
белгілі.
• Әлемдік эфир майларының өндірісі: скипидар,
одан кейін цитрустық эфир майлары, жалбыз,
камфора,эвкалипт скипидар, қалампыр, лаванда,
қызғылт және т. б.
Эфир майларын алу жолдары
• Эфир майын алудың ең көп таралған әдісі-су
буымен айдау. Шикізат құрамында эфир майы
көп болған кезде және айдау температурасы
• 1. Дистилдеу. оның сапасына әсер етпейтін жағдайларда
• 2. Экстрактілеу. қолданылады. Эфир майларының жекелеген
• 3. Анфлераж əдісімен. компоненттерінің қайнау температурасы 140-
тан 350℃-қа дейін ауытқиды, алайда бұл
• 4. Механикалық компоненттер су буының қатысуымен 100℃ -
жолмен. тан төмен температурада тазартылады.
• 5. Қысымды сығу.
Эфир майларының ультрадыбыстық гидродистилляциясы
• Дәстүрлі эфир майларын алу қымбат және
уақытты қажет етеді.
• Ультрадыбыстық экстракция жоғары
өнімділік пен жоғары сапалы сығынды
береді.
• Ультрадыбыстық еріткіштер немесе су
негізіндегі экстракция әдісі ретінде
жүзеге асырылуы мүмкін. Сонымен қатар,
ультрадыбыспен тиімділік пен сапаны
арттыру мақсатында дәстүрлі экстракция
жүйелерімен біріктіруге болады.
Салқын престеу
• Бұл әдіс цитрус жемістерінен (лимон,
грейпфрут, бергамот) эфир майларын
өндіруде қолданылады. Бұл эфир майлары
жеміс қабығының үлкен контейнерлерінде
орналасқандығына байланысты, бұл
оларды басу арқылы алуға мүмкіндік
береді. Престеу жеміс шырынын сығып
алғаннан кейін қалған қабыққа әсер ететін
гидравликалық престерде жүзеге
асырылады. Мұны істеу үшін қабығы
алдын-ала илектелген роликтер арқылы
өтеді. Қабықта қалған (30% дейін) эфир
майы Дистилляция арқылы алынады.
Анфлераж
• Бұл әдіс жиналған шикізаттан (негізінен гүлдерден, мысалы, раушан жапырақшаларынан) бөлінетін
эфир майы сорбенттермен(қатты майлар, белсендірілген көмір және т.б.) сіңірілетіндігіне негізделген.
• Сорбент ретінде белсендірілген көмірді пайдаланған кезде шикізат (гүлдер) торға камераға
орналастырылады, содан кейін камера герметикалық түрде жабылады және ол арқылы гүлдер
шығаратын эфир майының буын алып жүретін ылғалды ауаның күшті тогы үрленеді. Ауадан алынған
майды камераның үстіне орнатылған адсорберде орналасқан Bau (қайың белсендірілген көмір) бренді
жақсы белсендірілген көмір сіңіреді. Белсендірілген көмір эфир майымен қаныққаннан кейін
адсорберден шығарылады, этил эфирімен элюцияланады және еріткішті айдағаннан кейін эфир майы
алынады.
Еріткіштермен Экстракция
• Еріткіштермен Экстракция-жоғары дәрежелі
органикалық еріткіштердің көмегімен эфир майын
шикізаттан бөлу: диэтил эфирі, гексан, пентан және т. б.
• Пайдаланылған шикізатты кетіру үшін сүзу-инертті
газды қолдана отырып және қажетті қысым кезінде
еріткішті технологиялық буландыру.
• Нәтижесі: біз «экстракт" аламыз – құрамында 5-тен 20%
- ға дейін эфир майы бар қатты балауыз зат. Заттан эфир
майын алу экстрактті спиртпен араластыру әдісімен
жүзеге асырылады. Араластырғаннан кейін ерітінді
төмен температурада ерімейтін балауыз бөлшектері мен
1-жабық типтегі электр плиткасымен жылытылатынқажетсіз қоспалардан сүзіледі.Тазартылған ерітінді
шыны ыдыс; 2-экстрактор; 3 - сифон түтігі; 4-кері
Тоңазытқыш, оның төменгі бөлігі су құбырына,
вакуумда белсендірілген көмірмен буланып, спирт
жоғарғы бөлігі кәрізге қосылады; 5 - жылу буланып кетеді.
оқшауланған көтергіш түтік; 6-шикізат
Қорытынды
• Көптеген монотерпендер тамақ ретінде қолданылады. Терпеноидтар
туындысы қолдану әдісіне байланысты жалпы және жеке
фармакологиялық қасиет көрсетеді. Жалпы қасиеттері: сыртқа
қолданғанда тітіркендіргіш, ауруды басатын, суықты сезінетін жеңіл
қыздыратын, сұққылайтын және әлсіз антисептикалық қасиет көрсетеді
(ментол). Ішке қолданғанда біраз айырмашылықтар кездеседі.
Ментолды ішке қолданғанда орталық нерв жүйесіне тыныштандырғыш
әсер көрсетеді. Эфир майлары негізінен парфюмерия, косметика және
тамақ өнеркәсібінде, медицинада қолданылады. Кейбір эфир майлары
химия өнеркәсібінде органикалық синтезде, мысалы, пинен-камфора
синтездеуде, бояу өндірістерінде еріткіш ретінде қолданылады.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. 1. А.П. Арзамасцев. Фармацевтическая химия: учебное пособие,
3-е изд., испр. –М.: ГЭОТАР-Медиа, 2005.-201с.
2. 2.Беликов В.Г. Фармацевтическая химия. В 2-х ч: учебное
пособие, 4-е изд., перераб. И доп. –М.: МЕДпресс-информ. 2007.
-624с.
3. 4.Государственная фармакопея Республики Казахстан
4. 5.Арыстанова Т.А., Ордабаева С.К. Стандартизация
лекарственных средств. Учебное пособие. –Алматы, 2002.-98с.

Ұқсас жұмыстар

Эфир майын өндіру технологиясы

ОРМАН АҒАШТАРЫН ӨНДІРУДЕ Эфир майын қолдану Және өндіру технологиясы

Бөліп шығарушы ұлпа

Сезімтал жүйке ұштарының тітіркендіретін заттардың сипаттамасы

ЮНУСОВА ДАНА ТОБЫ

Шегіргүл өсімдігінің кең тараған аурулары

Анис өсіру технологиясы

ҚАРАҒАЙЛЫ ОРМАН

Ұнтақ күйінде итмұрын қосылған кепкен нан рецептурасы

Құрамында май, май тәріздес заттары

Пәндер