Айналым қаражаттары

Презентация қосу

Дәріс жоспары:
Лекция 7
1 Айналым капиталы: ұғымы, құрамы және
құрылымы
2. Айналым капиталының қаржыландыру
көздері
Лекция 8
3. Айналым капиталының айналымдылығын
сипаттайтын көрсеткіштер
4. Айналым капиталын мөлшерлеу.
1 Айналым капиталы –

бұл өндірістік айналым қорларын құру,
пайдалану және үздіксіз өндірістік
процесстер мен өнімді өткізуді қамтамасыз
ету үшін авансыланған ақшалай
қаражаттардың жиынтығы, олар тек бір
ғана өндірістік кезеңде қызмет етеді және
өзінің құнын өндірстік тұтыну тәсіліне
тәуелсіз тікелей дайын өнімге апарады.
2 Айналым қаражаттарының айналуы

Айналым қаражаттары келесідей айналым
кезеңдерінен өтеді:

ақша

ең тт
у

за
бе ар
із
к

к
өт

тауар Өндірістік
Аяқталмаған процесс
өндіріс
және бұл айналымды мына формула арқылы жазуға болады:

А - ЕЗ ... Ө ... - Т - А '
3 Айналым қаражаттарының
құрамы мен топтастырылуы
Топтастырылу белгілері Топтастырылуы

Өндіріс сферасындағы АҚ
Қызмет жасау сферасы
Айналыс сферасындағы АҚ

Меншік АҚ
Қалыптасу көздері
Несиелік АҚ

Тартылған АҚ

Нормаланатын АҚ
Жоспарлау дәрежесі
Нормаланбайтын АҚ
Айналым қаражаттары

Өндірістік айналым қорлары Айналыс қорлары

•Қоймадағы дайын
•Өндірістік өнімдер
запастар
•Аяқталмаған өндіріс және •Жолдағы тауарлар
кәсіпорынның өзі шығарған (тиелген өнім)
жартыйлай фабрикаттар
•Ақша қаражаттары

•Болашақ мерзім •Тұтынушылармен
шығындары есептесулердегі
қаражатттар
Өндірістік запастар - өндірістік процесті
жүргізу үшін дайындалатын еңбек заттары.
Олардың құрамына мына элементерді кіргізуге
болады: шикізатар, негізгі және көмекші
материалдар, сатып алынатын жартылай
фабрикаттар, отын, жөндеуге арналған қосалқы
материалдар, арзан бағалы және тез тозатын
заттар және т.б.

Аяқталмаған өндіріс және кәсіпорынның
өзі шығарған жартыйлай фабрикаттар -
кәсіпорынның негізгі қызметі бойынша өндіріс
процессіндегі кез-келген өңделу сатысындағы
еңбек заттары (бөлшектер, тораптар және т.б.)

Болашақ мерзім шығындары – осы кезеңде
шығарылып жатқан бірақ болашақ мерзімнің өніміне
жататын өнімдерді өндіріске дайындау мен игеруге
кететін шығындар.
Өтімділік тұрғысынан айналым
қаражатын бөлуге болады:
1 дереу сатылатын активтер (кәсіпорынның
кассасындағы және банктегі шоттардағы
ақша, бағалы қағаздардың кейбір түрлері);
2 тез сатылатын активтер (дебиторлық
берешек, қысқа мерзімді қаржылық
салымдар, депозиттер, қайта сатуға арналған
тауарлар);
3 баяу сатылатын активтер (барлық түрдегі
қорлар);
4 қиын сатылатын активтер (ұзақ мерзімді
активтер).
4 Айналым қаражаттарын нормалау

Меншікті айналым қаржатының
нормативі – бұл өндіріс қызметінің үздіксіз
орындалуын қамтамасыз ететін тұрақты
минимальды запасты, сонымен бірге
аяқталмаған өндіріс және болашақ мерзім
шығындарын жасау үшін жеткілікті
болатын кәсіпорынның ақша қаражаты.
Нормалау процессінің кезеңдері:

• нормаланатын АҚ әрбір элементі
бойынша запас нормалары әзірленеді;

• запас нормасы мен тауарлық-
материалдық құндылықтың осы түрінің
шығыны арқылы АҚ әрбір түрі бойынша
нормаланатын элементтерді жасау
үшін қажетті АҚ сомасы – жеке
нормативтер анықталады;

• жеке нормативтерді қосу арқылы
жиынтық норматив есептеледі.
Айналым қаражаттарының нормативі
1) Өндірістік запастағы АҚ (негізгі және қосалқы
материалдар, сатып алынатын
жартылайфабрикаттар және т.б.) нормативі мына
формула арқылы анықталады::

M ij
Н озi Н зi
К кj
Нзi - айналым қаржатының i– ші элементінің күн
бойынша запас нормасы, күн;
Мij – j период уақытындағы i түрлі бағалы
материалдың ақша түріндегі шығыны, тенге;
Ккj - j периодтағы күнтізбелік күндер саны.
Материалдардың запас нормасы:
Нз = Та + Тс + Тк + Тт + Тд

Өндірістік запастардың формалары

жеткізулер
Ағымдық қоймалық запас арасындағы
0,5 интервал

Сақтық запас 0,5 Та

Көліктік запас

Технологиялық запас

Дайындық запасы
2) Аяқталмаған өндірістегі
айналым қаражатының нормативі
Наө = Р * Тц * Кшө

мұндағы:

Р - өнімді шығаруға жұмсалатын орташа күндік
шығын, тенге;
Т - өндірістік цикл ұзақтығы, күн;
К – шығынның өсу коэффициенті.
Шығынның өсу коэффициенті
Шығынның Шығынның
бірқалыпты өсуі: әркелкі өсуі:

Сн 0,5 Ск Сн Ci
K нз Ki
Ск Cк

Кi – i нүктесіндегі
Сн – өндіріс процессіне келіп шығынның өсу
түсетін шикізат пен коэффициенті;
материалдардың құны; Сi – i нүктесіндегі
Ск – дайын өнім құны. аяқталмаған өндіріс құны;
Ск – дайын өнімнің өзіндік
құны.
3) Дайын өнімдегі айналым
қаражатының нормативі

Ндө =Шок Нз.дө

мұндағы:

Шок - зауыттық өзіндік құн бойынша тауарлық
бұйымның орташа күндік шығарылымы, тенге;
Нз.дө - қоймадағы дайын өнімнің запас нормасы, күн.
5 Айналым қаражаттарын тиімді
пайдалану көрсеткіштері
1) Айналым қаражатының айналымдылық
коэффициенті :

QТО
К айн
С АК
мұндағы:

Qто - кәсіпорынның көптеп сату бағасындағы тауарлық
өнім көлемі, тенге;
Сак – айналым қаоражаттарының қалдығы (орташа
немесе белгілі күнге), тенге.
2) Айналым қаражаттарының бір айналымының
ұзақтығы:

Кк
Т айн
Кайн
мұндағы:

Кк – қарастырылған кезеңдегі күнтізбелік күндер саны.

3) Айналым қаражатының айналымдағы жүктелу
коэффициенті :

С АК
Кж
QТО

Ұқсас жұмыстар

Өндірістің айналым капиталымен қамтамасыз етілуі

Ұйымның айналым активтерін басқару

АҚША ҚАРАЖАТТАРЫ ЕСЕБІ БОЙЫНША ОПЕРАЦИЯЛАР

Несиелік операциялар есебін ұйымдастыру

Қаржылық талдау

Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептілік

Негізгі капитал және айналымнан тыс активтер бір ұғым

Қаржылық коэффициенттер әдісі

Салық элементтері

Ақша қаражаттары есебі

Пәндер