Оқушылардың білімін тексеруді ұйымдастыру

Презентация қосу

Сабақ – оқу жұмысын ұйымдастырудың негізгі формасы
Сабаққа қойылатын талаптар
Сабақ — бұл жастары шамалас, құрамы тұрақты оқушы топтарымен
оқытуды ұйымдастыру формасы, тұрақты кесте және бәріне ортақ оқыту
бағдарламасымен сабақ өткізу. Бұл формада оқу-тәрбие процесінің
барлық компоненттері — мақсат, мазмұн, құралдары, әдістері,
ұйымдастыру және басқару қызметі және оның барлық дидактикалық
элементтері қарастырылады.
Сабақ, бір жағынан тұтастай алғанда оқытуды қозғаушы форма түрінде,
екінші жағынан, оқытудың заңдылықтары мен принциптерінен
туындайтын, мұғалімнің сабақты өткізуді ұйымдастыруына қойылатын
негізгі талаптарымен анықталатын оқытуды ұйымдастыру формасы
түрінде анықталады. Мұғалім оларды басшылыққа ала отырып, сабақты
оқыту процесінде оқушылардың тұрақты құрамымен мектептің
күнделікті нақты жағдайында шешілуге тиісті дидактикалық міндеттердің
(білім беру, тәрбие, даму) жүйесі ретінде дайындалады.
Сабаққа қойылатын қазіргі талаптар
1.Әрбір сабақта білім беру, даму және тәрбиелеу
мақсаттарының бірлігі сақталуы керек. Әрбір сабақ оқыту
процесінің басты заңдылықтарын жүзеге асыруға ықпал етуі
қажет.
Сабақта белгілі бір білімді баяндай отырып, оқушылардың
пайымдауын дамыту, олардың ойлау қабілетінің дамуына ықпал
ету және оларды қоршаған дүниеге лайықты қатынасын
қалыптастыру, оларға осы қатынастар негізінде мінез-құлық
дағдысын сіңіру қажет. Тұлғалық қасиет қалыптасуы үшін алған
білімнің оқушылардың мінез-құлқын айқындауына, оларда
қажетті тұлғалық қасиеттің қалыптастыруына ұмтылу керек
(жұмыс орнындағы мәдениеттілік, тапсырманы орындау
сапасын жауапкершілікпен қарау, оларды орындаудағы
қиындықтарды жеңу).
Сабаққа қойылатын қазіргі талаптар
2. Әрбір сабақ дидактиканың барлық принциптеріне және
бәрінен бұрын оқыту мен өмірдің ғылымилығы мен
байланысына жауап беруі керек. Кез-келген оқу пәні
бойынша кез келген сабақ — ол процестін бір бөлігі,
сондықтан да оқып-үйретуді ғылыми танымда нақтылықтың
критерийі рөлін атқаратын өмірмен, практикамен
байланыстыра білуге, ал оқу процесінде — оқуға ынталықты,
оған оң көзқарасты, айналадағы ортаның құбылыстарын
түсіндіру үшін теориялық білімдерін практикада қолдан білу
дағысын қалыптастыруға тиіс.
Сабаққа қойылатын қазіргі талаптар
3. Әрбір сабақ, ең алдымен, сабақтың тақырыбымен жиі
ауыстырылатын айқын дидактикалық мақсатпен сипатталуы керек.
Әрбір тақырып бойынша бірнеше сабақ өткізілуі мүмкін және
олардың әр қайсысының өзінің нақты дидактикалық мақсаты болуы
тиіс: оқушыларды ойлау операцияларымен қаруландыру
(классификаиялау, көшіру, жалпылау, т.б.), білімін практикада
қолдануға дағдыландыру, оқуды тақырып бойынша жекелеген
фактілермен таныстыру, теориялық қорытындыларды өз бетінше
тұжырымдау дағдысын қалыптастыру және т.б. Мұғалім белгіленген
мақсатқа байланысты сабаққа дайындалу процесінде оқушыларға
беретін оқу материалының мазмұнын, сабақтың құрылымын, оқыту
әдістерін, құралдарын, т.б. — анықтау керек. Әрбір сабақтың айқын
мақсатының болмауы оларды біржақты болуға, ал бұл оқуға дегеп
қызығушылықтың жойылуына алып келеді.
4. Сабақтың барлық кезеңдерінде оқушылардың танымдық қызметін
жандандыру мақсатында оқытудың әр алуан әдістері мен тәсілдерін
пайдалану. Оқушыларға кез-келген бірыңғай ұзақ ықпал ету
(мысалы: ұзақ ауызша түсіндіру) олардың ынтасының ыдырауына,
енжарлыққа алып келуі мүмкін. Олар сабақта алаңдайды, мұғалімнің
ақпаратын қабылдамайды. Сондықтан да әрбір сабақта оның әрбір
кезеңдерінде оқушылар қызметінің түрлерін орынды өзгертуге
ұмтылу керек. Ол үшін әлсін-әлсін әр түрлі сезім органдарына әсер
ететін, тиімдірек танымдық қызметке жағдай туғызатын, оқытудың
әр алуан әдістері мен тәсілдерін пайдалану қажет. Сабаққа
дайындалғанда, қашан, сабақтың қай бөлімінде қандай әдіс, тәсіл
немесе құрал пайдаланылатынын жеткілікті ойластыру қажет.
Дегенмен, сабақта қызмет түрлерін ауыстыруда оқушылардың жас
ерекшеліктері, сыныптың ерекшеліктері ескерілуі тиіс. Себебі
балалардың барлығы барлық уақытта қызметтің бір түрінен
екіншісіне ауыса алмайды.
5. Сабаққа қойылатын талаптардың бірі — оның эмоционалдығы. Ол
оқушыларды сабақтағы маңызды қызметті — жаңа білімді игеруге
итермелейді. Ол сырттай ғана байқалуы мүмкін (мұғалімнің қатты
дауысы, қол сілтеуі, т.б.) және эмоционалдылық мұғалімнің
сабақтағы оқыту процесіне, оқылатын тақырыпқа қатысты байқалуы
мүмкін.
Оқушылар сергек болуы үшін сабақ эмоционалды болуы керек, бұл
олардың белсенділігін арттыру тәсілдернің бірі. Сабақта әр түрлі
проблемалық ситуацияларды пайдалану да эмоционалдылыққа
жағдай жасайды, оқушылардың танымдық кызметін жеделдетеді.
6. Әрбір сабақта оқушылардың білімін үздіксіз есепке алу жургізілуі
керек. Оқыту процесі кез-келген сабақта тұрақты кері байланыс
болған жағдайда тиімді болады. Сабақтың әрбір кезеңінде мұғалім,
оқушының оқу материалын игеру деңгейін біліп отыруы керек,
өйткені ол осы деңгейдің үнемі өсіп отыруына жағдай туғызуы керек.
Сондықтан да оқушылардың білімін бақылаудың әр алуан түрлерін
пайдалану керек. Осы мақсатта әр түрлі компьютерлік
бағдарламалар, жазбаша тапсырмалар, сауалнамалар, перфокарталар
пайдаланылуы мүмкін, олар білімді тексерудің нәтижесін бірден
алуға мүмкіндік береді. Бұл жерде ең бастысы-әрбір мұғалімде
оқушының сабақтағы танымдық кызметінің нәтижесін бағалау үшін
байқағыштық қасиеті жақсы дамуы керек.
7. Әрбір сабақ өзінің ұйымдастырушылық заңдылықтарымен, оң
нәтижелерді сезінгіштігімен ерекшеленуі керек. Әрбір өткен сабақ
мұғалім мен оқушыға алға басушылық сезімін туғызуы керек. Сабақ
білім көлемінің елеулі өсуін қамтамасыз етуі немесе сапасын
жетілдіруін, немесе осы екеуін де қамтамасыз етуі керек. Білімнің
осындай елеулі өсуі (білік пен дағдының) қанағаттану сезімін
туғызады, әрине оқушының оқуға деген белсенді көзқарасын
туғызады. Әрбір сабақ оқыту процесінің тамандалған бөлігі болуы
тиіс.
8. Әрбір сабақта жүйелі қайталаудың элементтері қатысуы тиіс.
Қайталау ешқашан да жаттанды қайта айтуға алып келуі тиіс емес.
Әрбір сабақтағы жаңадан оқылатын материал бұрын өтілгеннің
тұрғысынан қарастырылуы керек. Мұғалім жаңа материалды
баяндағанда мүмкіндігінше оны алдыңғы өткенмен байланыстыруы,
оған сүйенуі керек.
9. Әрбір сабақ техникалық оңтайлы және дидактикалық жарақ-
тандырылган болуы керек. Таным сезімдік қабылдаулардан
басталады. Әйтсе де, көрнекілік, техникалық құралдарды орынды
пайдалану қажет, бәрінің де шегі болуы керек. Мұғалімнің сабаққа
дайыңдалуда көрнекі, дидактикалық құралдарды ойлап табуға және
дайындауға кеткен уақыты оқытудың нәтежесімен ақталады.
10. Кез-келген пән бойынша әрбір сабақтың өткен және алдағымен
байланысы. Кез-келген сабақ басқалардан оқшауланып
қарастырылмауы керек, ол сабақтың жалпы жүйесіндегі белгілі бір
буын болуы керек. Мұғалім белгілі бір пән бойынша сабаққа
дайындалғанда өткен сабақты жақсы елестете білуі керек. Әрбір
мұғалім өз мүмкіндігіне қарай сабақтың материалын өткен
материалмен байланыстыруға тырысады. Сондай-ақ алдағы сабақтың
құрылымы меп мазмұнын да жақсы білуі керек. Бұл бастауыш сынып
педагогтары үшін өте маңызды. Мұғалім кез-келген сабақта білімді
қалыптастыра отырып, келесі (ертеңгі) сабаққа негіз қалауға міндетті.
Оқыту процесін ұйымдастыруда осындай әдістің қажетігі теориялық
түрде Л. С Выготскийдің зерттеулеріне негізделген. Бұл идеяны
сабақта жүзеге асырудың нақты мысалына белгілі жаңашыл-педагог
Лысенкованың кызметін жатқызуға болады.
11. Сабақтың барлық уақытын үлкен табыстылықпен пайдалану.
Сабаққа дайындалғанда оқушылардың 45 минут бойы жұмысын
ұйымдастыруды ойластыру керек. Сынып ешқашанда бүкіл сынып
үшін жеткілікті мөлшерде тапсырмалар, сұрақтар жинақтаған
мұғалімнің назарынан тыс қалмауға тиіс. Сабақта оларды дайындауға
уақыт шығындамау үшін көрнекі құралдар, аспаптар, техникалық
құралдар алдын-ала тексерілуі керек. Дәстүрлік құрылымның өзі де
(сұрау, түсіндіру, бекіту) қызметтің бір түрінен екіншісіне көшкенде
уақыт жоғалтуға алып келеді. Сондықтан да құрылымды көшіру
оқушыларға елеусіз болып қалатындай етіп ойластыру керек.
Жекелеген оқушылардың сабаққа кешігу, сабақтағы басқа да тәртіп
бұзушылық себептерін аңықтауға мүмкіндігінше уакытты
шығындамау керек, бұл туралы қоңыраудан кейін әңгімелесуге
болады.
Көптеген мұғалімдер оқушының орнынан тұрмай ауызша жауап
беруін жақтайды, өйткені бұл да уақыт үнемдеуге септігін тигізеді.
12. Оқушылардың бүкіл сабақ бойы оқу-еңбек тәртібін
қамтамасыз ету. Алдыңғы айтылған талаптарды орындау
сабақтағы тәртіпті белгілі бір деңгейде қамтамсыз етеді Әйтсе
де, мұғалім тәртіпті үстау үшін әрбір оқушының жеке басын
силай отырып, белгілі бір талап қоя білуі керек. Сынып ұжымы
тәртіп бұзушылыққа төзбейтіндей болуға қол жеткізуі керек,
өйткені сабақтағы тәртіп- олардың ынтасының орнықты
болуына негіз салады.
Көптеген мұғалімдер көбіне оқушылардың
жалған ынтасымен ғана шектеледі, К. С.
Станиславский «ынта объектіге көзін тігу ғана
емес» деп атап көрсетті. Оқушылар тек мұғалімге
жай қарап және тыңдап қана қоймауы керек,
оқылатын материалға қатысты белсенді болуы
керек, сабақта тиімді танымдық қызметке септігін
тигізетіндей жұмыс жағдайы үстемдік құруы тиіс.
13. Сабаққа қойылатын талаптардың бірі оның құрылымдық
икемділігі болып табылады. Мысалы, мұғалім сабақтың айқын
құрылымын, оның нақты мақсатын ойластырды, бірақ кейде сабақ
белгіленген жоспар бойынша өтпейді. Бұл жағдайда мұғалім сабақ
барысында қажетті түзетулер енгізе, оның құрылымын ауыстыра,
қосымша тәсілдерді пайдалана білуі керек, бірақ мақсатқа жету
керек. Сабақ — спектакль емес, оған көп дайындалғанмен де, ол
ешқашан репетицияланбайды.
14. Сабақтың кәсіби бағыттылығы. Әрбір сабақтың оқу пәніне
тәуелсіз, кәсіби бағыттылығы болуы керек. Мүмкіндігінше әр
ретте оқу материалының болашақта қандай да бір мамандықты
иемденудегі маңызын, алған білімнің алдағы бүкіл өмірдегі
маңызын атап көрсету керек.
15. Үй тапсырмасының тиімділігі және оны міндетті тексеру.
Мұғалім, үйге тапсырма бере отырып, оқушылардың барлығы
оны орындай алатынына сенімді болуы керек. Кейде өте қиын
тапсырма ұсынылады, бірақ кез-келген жағдайда мұғалім үй
тапсырмасына, оның мәні неде екенін, мақсаты қандай, оны
орындаудың негізгі ережелерін қайдан оқуға болатынын
түсіндіре отырып, түсініктеме беруге міндетті. Оқушылар
орындаған кез-келген үй тапсырмасы міндетті түрде тексерілуі,
талдануы керек, әйтпесе оқушылардын өз бетінше танымдық
қызметке деген қызығушылығы жойылады.
16. Қолайлы моральдық-психологиялық және санитарлық-
гигиеналық жағдайлар туғызу. Бұл жағдайлар көпшілігінде
сабаққа қойылатын барлық жоғарыда аталған талаптардың
орындалуымен анықталады. Әрбір сабақта, бәрінен бұрын,
сыныптағы оқушыларды4 арасында, мұғалім мен
оқушылардың арасында қалыпты қатынас орнату керек.
Оқушылардың психофизиологиялық ерекшеліктеріп де ескеру
керек.
Жоғарыда сабаққа қойылатын он алты талап
қарастырылды, бірақ бұл тізімді (перечень)
жалғастыруға болмайды дегенді білдірмейді.
Әрине, мұғалімнің әрбір сабақта олардың
барлығын орындауын талап етуге болмайды.
Бірақ оларды білу міндетті, өйткені ол
сабақтың жоғары тиімділігіне алып келеді.
Сабақты құруға қойылатын талаптар:
1. Сабақтын бағдарламаға, өтетін орнына және уақытына сәйкестігі.
2. Сабақтың құрылымы мен кезеңдерінің қажеттілігі, олардың уақытқа
байланысты арақатынасы.
3. Идеялылығы мен ғылымилығы.
4. Эстетикалық тәрбие, сабақтың эмоциоиалдық жақтары.
5. Жаңа материалдар беру.
6. Дамыта оқыту принциптерін сақтау.
7. Өмірмен байланыс.
8. Оқытудың көрнекілігі, оқытудың техникалық, ақпараттық-
коммуникациялық құралдарын пайдалану.
9. Кітаппен жұмыс істеу. :
10. Жаңа ұғымдардың тууы, таным қуанышы.
11. Дайындық жаттығуларын ұйымдастыру.
12. Оқушылардың жұмысындағы дербестік.
13. Оқушылардың белсенділігі мен шығармашылығы.
14. Оқушыларды жұмыстың әр алуан түрлерімен қамту.
Сабақты құруға қойылатын талаптар:
16. Жекелей әдіс (қабілеттілерге назар аудару, артта қалушылармен жұмыс
істеу)
17. Оқушылардың білімін тексеруді ұйымдастыру.
18. Оқушылар білімінің тереңдігі мен беріктігі
19. Бағалардың сәйкестігі және оларға аннотация.
20. Үй тапсырмасын ұйымдастыру.
21. Сабақ өткізу қарқыны.
22. Мұғалімнің педагогикалық әдебі.
23. Мұғалімнің сөйлеу мәдениеті.
24. Дауыстап айтумен жұмыс істеу.
25. Сөздік — фразеологиялық және стилистикалық жұмыс.
26. Байланысты дамыту, практикалық бағыттылық.
27. Грамматиканы, лексиканы оқу.
28. Оқу техникасы.
29. Сөйлеу және жазу мәдениеті.
30. Көркем шығармаларды оқу.
31. Жазбаша жұмыстар жүйесі.

Ұқсас жұмыстар

Физикалық шаманы өлшеу тәсілдері

Математика сабағындағы тексеру жұмыстарының маңызын әдістемелік негіздеу

Жұмыскерлерге еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелері бойынша оқыту және білімін тексеруді өткізу тәртібі

Математикадан сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру технологиясы

Диагностикалық бағалау

Проблемалық оқыту

Қазақстанның жоғары мектебі дүниежүзілік білім деңгейіне жетуге және бірыңғай білім беру жетістігіне енуге ұмтылу бағытында

Байланыс мекемелерінде техника қауіпсіздігін сақтау үшін 3 сатылы бақылау жүргізіледі:

Тексеру сабағы

Бақылау әдістері

Пәндер