Мотивациялық ниет істің ішкі қозғаушы

Презентация қосу

МОТИВАЦИЯ

Орындаған:Шукебаева Жания
Қабылдаған:Оралымбетова Гүлжанар
• Мотивация (ағылш. Мотіватіон) –
қолданылу ыңғайына қарай қазақша
«ниет», «түрткі», «кірісу»,
«жігерлену», «ынталану» сөздерінің
мағынасына жақын келетін, қазіргі
заман мәдениеті мен гуманитарлық
ғылымдарында кең қолданылатын
ұғым. Бұл ұғымды алғаш рет немістің
иррационалды волюнтаризм
философы А.Шопенгауэр өзінің
философиялық шығармасында
жеткілікті төрт негіздің бірі ретінде
қарастырған. Мовео латынша сөз
болып, «қозғалу, әрекет ету»
мағынасын береді, демек мотіватіон
сөзбе сөз мағынада «қозғалту,
әрекетке келтіру» мағынасын береді.
• Мотивация – психология ғылымы бойынша адамға әрекет ету
жоспарын құрғызған, іс бастатқызған, мақсатқа бағыттаған,
талпыныс жігерін күшейткен, істі табанды жалғастырып,
мақсатқа жетуге құлшындырған ішкі ынталылықтың
ықпалдылығы. Ол мақсатқа деген күшті аңсар (ынта), ішкі
өздік кедергілер мен келіссіздіктерді жою (арылу), саналы да,
жігерлі қозғалыс (батыл кірісу) –үштігінің бірлігінен көрінеді.
Мотивацияны әрекетіміздің, ниетіміздің, қалауымыздың
себепті ішкі түрткісі депте атасақ қате болмайды. Бұл сөз зат
есім болғанда «Ниет түрткісі» сөзіне, етістік болғанда
«Жігерлену» сөзіне жақын келеді. Жігерлену арқылы ниеті
шабыттанып, іске кірісуге қозғау салынған адам бір түрлі
бұлқынған ішкі қозғаушы күшке ие болады, өзінің көздеген
мақсатына қарай кедергілерден тайсалмай белсенді жүру
жігері кеудесін кернейді. Бұл барыста ниет шамасында
өзгерістер болуы мүмкін, ол кейде күшейюі, кейде әлсіреуі
мүмкін. Бірақ ниет шамасының қалай болуына қарамастан
адамдар белгілі бір ниеттену тұрақтылығын сақтай алса,
көңілінде сол іске деген құштарлығын өшірмей, сол мақсатқа
қарай белсенді құлшынып, көздеген мақсатына жетпей
тынбайтын болады. Мотивациялық ниет істің ішкі қозғаушы
• Платонның адам рухы үш бөліктің бірлігінен
құралады деген идеясында осы мотивация
ұғымының мағынасы қамтылған. Нәпсі
дегеніміз тамақ жеу, көбею ниеті болып,
дене қажетін орындауды талап етеді.
Нәпсіні адамның ақылы емес, көңілі
тізгіндеп ұстауы керек. Дегенмен, ішсем-
жесем, денелік қанағаттансам дейтін ішкі
талап пен таным-ақыл талабы шығыса
бермейді. Ежелгі заман философиясы,
әсіресе бақыт туралы ілім бақытқа деген
қажеттілік соған талпындыратын
мотивацияның негізі деп түсіндіреді.
Дегенмен, бақытқа болсын, басқаға болсын
адамды шабыттандыратын түрткі күшке ХХ
ғасырдың 30 жылдарына дейін кез келген
ғылым саласы арнаулы түрде мән берген
• Ішкі мотивация – сыртқы орта қалай
болуына қарамастан мотивациялық
талпыныс ішкі ниеттен оянады және
мақсат атаулы субъективті болады.
Онда міндеттің өзі құштарлық және
шаттық туғызады. Сыртқы себеп
емес, ішкі ұнату негізгі қозғалыс
түрткісі болады. Ішкі мотивацияның
артықшылығы, міндетке қарата ішкі
құштарлық оянған жағдайда
адамның өз артықшылықтары түгел
іске қосылады және міндетті
орындауға қажетті қабілет пен өнерді
өздігінен үйренеді. Ішкі мотивация
ХХғ. 70 жылдары әлеуметтік
• Сыртқы мотивация – мотивация тұрақты
талпындырушы ретінде көбінесе сыртқы орта
талаптарынан қоздатылады. Мұнда кіріс,
мәртебе, мансап секілді сыртқы нәрселердің
талабымен мақсатқа белсену туады және оның
белсенуі ішкі мотивация ниетімен қайшыласып
та жатады. Яғни, өз талпынысын соншылық
сүйе қоймайды, бірақ қажеттілік үшін соған
барынша талпынуға мәжбүр болады. Сыртқы
мотивация жекенің сыртынан келеді. Әрекет өз
табысынан рахаттану үшін емес, ақша табу,
мансапқа жету, мүдде, балл алу, мәжбүрлену,
жазалану секілділер сыртқы мотивацияға ілік
болады. Ондағы шабыттандыру әлдебір
сыртқы талаптардан тууы мүмкін. Жалданып
істеу, біреуге тәуелді болу, тұрмыс
жағдайының нашарлығы, қорқу, ұялу дегендер
осы түрдегі мотивацияға себеп болады.
Кейбіреулердің айтуынша сыйлық алу мен
медаль тағу да сыртқы мотивацияға жатады
екен. Дегенмен, бұл енді сол адамның соны
Оң және теріс мотивация
• Адам еркін шабыттандырып,
жігерлендіріп, белсенді етіп,
үміткер етіп, қайтпас қайсар етіп
сомдаған мотивация оң
мотивация деп аталады. Ал,
адам еркін салғырттандырып,
енжар етіп, үмітсіз етіп,
босбелбеу етіп, шегіншектетіп
сомдаған мотивация теріс
мотивация делінеді.
Тұрақты және тұрақсыз
мотивация
Өңдеу
• Мотивацияның тұрақты-
тұрақсыздығы, яғни оның адам
әрекетіндегі ықпалының сақталу
ұзақтығы адамның ішкі
ұстанымының берік-әлсіздігіне,
ниеттің шын-жалғандығына,
кедергілердің сипатына,
ортаның жол қою дәрежесіне
байланысты болады.
Жекелік және топтық мотивация
Өңдеу
• Жекелік: Ашығу мен шөлдеуден,
тоңудан сақтану, азаптан құтылу т.б.
үшін қажетті мотивациялар. Топтық:
Ұрпақ өсіру, отбасылық, әулеттік,
ұлттық, мемлекеттік тұрмысқа
мүмкіндік қарастыру, өзі тәуелді
топтың (отбасы, әулет, ұлт,
мемлекет) тұрақтылығын сақтауға
тырысу қатарлылар.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗ
ҒА РАХМЕТ

Ұқсас жұмыстар

Мотивация теориялары

Мотивтер және қажеттіліктер

Тұлға және мотивация

Маслоудың қажеттілік пирамидасы

Мотивация және өзіндік мотивация

Мотивация

ТҰЛҒА ДАМУЫНЫҢ ҚОЗҒАУШЫ КҮШТЕРІ МЕН ҚАЙНАР

Тұлғаның мотивациялық сферасының иерархиялық құрылымы

Сауат ашу және жазу негіздері

Мотивация ұғымы

Пәндер