Қан тобы жүйесінің факторлары

Тақырыбы: Қан құюдағы физиологиялық негіздер. Гемотрансфузия.

Шымкент 2023

Орындаған: Нысанбаев Е. Тобы: В-ЖМҚ-07-22 Қабылдаған: Сатыбалдиева Н. М.

«Қалыпты физиология» кафедрасы

БӨЖ

I. Кіріспе

-Қан туралы жалпы ұғым

II. Негізгі бөлім

Қан топтары және анықтау әдістері

Резус жүйе

Гемотрансфузия және оған байланысты асқынулар

III. Қорытынды

IV. Пайдаланылған әдебиеттер

Жоспар:

Кіріспе

Қан - ашық қызыл түсті сұйықтық, ол тұйық тамырлар жүйесінде айналады және дәнекер ұлпасының бір түрі болады. Органихмде 5 л қан болады. Қан плазмадан (55%) - жасуша аралық заттың сұйықтығы мен форменді элементтерден (45%) - эротроцит, лейкоцит және қан (тромбоцит) пластинкаларынан тұрады. Қан плазмасы - қанның сұйықтық бөлімі, белоктар коллоидты ертіндісі. Оның құрамына (90-92%) органикалық және анорганикалық заттар (8-10%) кіреді. Плазмадағы органикалық заттардан ең көбі белоктар (орта есеппен 7-8%) - албуминдер, глобулиндер және фибриноген. Одан басқа, қан плазмасы құрамында глюкоза, май, майтекті заттар, аминқышқылдар, зәр және сүт қышқылы, ферменттер, гормондар т. б. болады. Ал органикалық заттар қан плазманың 0, 9-1, 0% бөлімін құрайды. Бұл негізінен натрий, калий, кальций, магний т. б тұздары.

Адамның қан топтары

1930 жылы австралиялық ғалым Карл Ландшейнер қан топтарын ашқаны үшін Нобель сыйлығын алған.

Адамның қан топтары

Эритроциттің липопротеидті мембранасының бетінде гликопротеидті спецификалық антиген- агглютиноген орналасқан.

Қан тобы жүйесінің факторлары. Қазіргі уақытты 15 жүйе анықталған:

AB0 жүйесі,

резус фактор,

антиген Даффи

антиген Келл,

антиген Кидд

Қан топтары

0 (I) қан тобы

Қан тобы

А (II) қан тобы

Қан топтары

B (III) қан тобы

Қан топтары

AB (IV) қан тобы

Қан тобын анықтау

Қан тобын цоликлондар Анти А және Анти В көмегімен анықтау

Құрғақ пробиркаға венадан қан алып, тыныштыққа қояды сарысу бөліну үшін 20-30 минутқа.

Ақ пластинкаға (планшетке) солдан оңға қарай : анти -А, анти - В, және анти - Д цоликлондарын тамызамыз. Жоғарғы жағына қан тобын анықтайтын адамның фамилиясы мен инициалдарын жазады.

Анти - А, Анти - В, Анти- Д цоликлондарын үлкен тамшымен (0, 01 мл) тамызады.

Антитела тамшылары жанына зерттейтін қаннан кіші тамшыдан (0, 01- 0, 03) құямыз да араластырамыз.

Пластинканы 3 минут шайқап тұрып бақылаймыз, цоликлондар мен эритроциттер агглютинациясы бастапқы 3 - 5 секундта байқалады.

Анти - А цоликлоны және анти - В цоликлондарымен агглютинация жоқ болса, онда қан 0 (I) топқа жатады. Егер тек анти - А цоликлонымен агглютинация (+) байқалса, онда қан А (2) топқа жатады

Егер тек анти - В цоликлонымен агглютинация (+) байқалса, онда қан В (3) топқа жатады

Егер анти - А цоликлоны және анти - В цоликлондарымен агглютинация бар болса (+), онда қан АВ (4) топқа жатады.

Резус-фактор (rhesus) - адамдар мен макака-резус маймылының (аталуы осыған байланысты) эритроциттерінің құрамында болатын антиген. Резус-факторды 1940 ж. австриялық иммунолог К. Ландштейнер (1868 - 1943) мен америкалық ғалым А. Винер (1907 - 78) ашты. Адамдардың 85%-нда эритроцит құрамында оң Резус-фактор, ал 15%-нда теріс Резус-фактор. болады. Rh-тің құрамында Д, С, Е, ал Hr-те д, с, е агглютиногені бар. Резус-фактор тұқым қуалайды және өмір бойына өзгермейді. Қан құйғанда қан топтары сияқты Резус-фактор да қатаң есепке алынады, себебі, бұл кезде Rh - Hr агглютиногендер жүйесінде арнайы антидене түзіледі; организмге антигенді қайталап құйғанда, “антиген - антидене” реакциясы пайда болуы мүмкін, ал бұл организмнің қалыпты қызметін бұзады

Резус факторды анықтау

Резус факторды анықтау күнделіті өмірде антирезусты сарысу немесе моноклональды анти-Д-антидене көмегімен анықталады.

Қан өңделген саусақтан алынады

Антирезусты сарысу тамшысы пробирка түбіне себіледі

Сол жерге зерттелетін қан тамшысын құяды

Жеңіл қимылдармен пробиреа ішінде араласуын қамтамасыз ету

Эритроциттер енгізген соң 3 мин соң 2-3 мл физиологиялық ерітінді құйылады

3 рет араластырамыз

Rh+ - сұйықтықта агглютинация болуы;

Rh- сұйықтықта агглютинация жоқ

Резус факторды Анти-Д-антиденемен анықтау

Тарелкаға реагенттің 1 тамшысын құю-0, 1мл

Оның жанына зерттелетін қан көлемін орналастыру

Зерттелетін қанды реагентпен араластыру

3 мин өткен соң нәтижесін қарау

Гемотрансфузия

Гемотрансфузия-адам ағзасындағы биологиялық сұйықтықты немесе қанды донордан реципиентке құюдың дербес, басқа жағдайы.

Донор мен реципиенттің қаны қан тобы және резус фактор бойынша сәйкес болу қажет.

«Қанды, оның компоненттерін дайындау, өңдеу, сақтау, өткізу номенклатурасын, сондай ақ, қанды, оның компоненттері мен препараттарын сақтау, құю ережелерін бекіту туралы»ҚР ДСМ 2012 жыл 26 шілдесінің №501 бұйрығымен бекітілген

Гемотрансфузия

Қанды және оның компоненттерін құю көлемін төмендету үшін МҰ-да қанды үнемдейтін технологиялар және аллогендік қан компоненттерін құю баламалары қолданылады, оларға мыналар жатады:

1) қанды немесе оның компоненттерін аутологиялық құю (бұдан әрі - аутогемотрансфузия) ;

2) басқарылатын гемодилюция;

3) реинфузия;

4) гемопоэз бен лейкопоэз, коагуляциялық гемостаз факторларының синтезін ширату.

Консервіленген қанның құюға жарамды, жарамсыздығын білу, яғни қан құяр алдында сауыт сыртына қарап баға беру (плазмасының тазалығы, мөлдірлігі) ләзім. Бұзылған қан құйылғанда талма, сепсис болуы мүмкін екендігін есте сақтау керек. Кейбір адамдар басқа адамның белогіне, қанына өте сезімтал келеді. Сол себепті 2-3 рет басқа адамның қанын қабылдаған адамның сезімталдығын еске ала отырып, осы адамда қан құю кезінде анафилактикалық талманың пайда болуы мүмкін екенін ескеріп, мұндай жағдайдың белгілерін - қышыну, терінің ісінуі, есекжем (крапивница), бронхоспазм сияқты аурулар пайда болатынын білу керек.