Атмосфера жердің ауа қабаты

Орындаған: Абдихалилова Д

Топ:1511-10

Оңтүстік Қазақстан мемлекттік педагогика университеті

ЖОСПАРЫ:

Атмосфера туралы жалпы түсінік

Атмосфера қабаттары

Химиялық құрамы

Атмосферадағы су

Атмосфера қысымы

Ауа райы және климат

Жер бетінің газ күйіндегі қабаты атмосфера деп аталады. Ол жердің магниттік күші мен гравитацияның нәтижесінде ұсталынып тұрады. Атмосфераның төменгі шекарасы- жер беті, жоғарғы шекарасы - 1000-1200 км болып табылады.

Атмосфера төмендегі қабаттардан тұрады:

Жер бетіне ең жақын атмосфера қабаты. Оның қалыңдығы орта ендіктерде

10-12км, полюстерде 7-10км, экваторда 16-18 км. ( Физикалык касиеттерине байланысты)

Ауа массасының 4/5 бөлігі

Осы экваторда орналасқан.

ТРОПОСФЕРА

Атмосферадағы су

буы түгелдей дерлік тропосферада болады. Бұл қабаттағы физикалық үрдістер жер бетінің әсеріне байланысты өтеді. Мұнда температураның

тәулік ішіндегі және оның

жыл бойындағы өзгерістері ерекше анық байқалады.

Стратосфера - тропосфераның үстінен 80 км-ге дейінгі биіктікте орналасқан атмосфера қабаты. Бұл қабат бүкіл атмосфера салмағының 20%-ын құрайды. Мұнда озон қабаты орналасқан. Стратосферада су буы және бұлт атаулы мүлдем дерлік болмайды.

1951 жылы халықаралық келісім бойынша стратосфера деп тек 40 км биіктікке дейінгі қабатты атап, ал 40-тан 80 км-ге дейінгі қабатты мезосфера (орта қабат) деп атау керектігі келісілді.

СТРАТОСФЕРА

Озон қабаты 25-40 км

биіктікке орналасқан. Мезосфера мен стратосфера аралығы стратопаузамен бөлінеді. Озонның ең көп концентрациясы 22-27км биіктікте. Бұл биіктікте майда мұз кристалдары мен ұсақ су тамшыларынан тұратын жұқа жалтырауық бұлттар байқалады.

Мезосфрера

Мезосфера (гр. Mesos - ортаңғы және sphaіra - шар) - атмосфераның 50 - 80 километр биіктіктегі ортаңғы қабаты

Мезосферада жоғарылаған сайын температура төмендей береді: 50 километр биіктікте 70°С шамасында болса, 80 километр төңірегінде - 900°с-қа дейін төмендейді

Мезосфераның газдық құрамы атмосфералық қабаттардың төменгі бөлігінде орналасқандар секілді тұрақты және 80% азот пен 20% оттегіден тұрады.

Жазда бұл өңірде майда мұз кристалдарынан және космостық шаң тозаңның өте майда шоғырларынан тұратын жұқа жарқыраған күміс бұлттар пайда болады. Олардың араласуынан бұл биіктікте желдің бағыты мен жылдамдығының өте құбылмалы екендігі байқалады.

Термосфера

Термосфера (гр. θερμός - «жылы» және гр. σφαῖρα - «шар», «сфера») - атмосфераның мезосферада кейін орналасқан қабаты. 80-85 км-ден 500 - 600 км

Термосфера қабатында температура үлкен болады. Жоғары шекарасы шамамен 750 км ал сондағы температура +1000 0С жетеді. Термосфера қабаты иондалған газдардан құралған. Бұл қабаттан жерден жіберілген радиосигналдар шағылысады

Экзосфера

Экзосфера қабаты атмосфераның ең жоғарғы бөлігінде орналасқан. Бұнда температура шамамен 2000 0С градус ыстық деп ғалымдар болжайды. Атмосферадағы жеңіл газдар, сутегі мен гелий сияқты, осы қабаттар ғарышқа таралады.

Жер үшін атмосфераның маңызы орасан зор. Ол жерді үстіне құлайтын метеориттерден қорғайды, күннің тіршілікті жойып жіберетін ультракүлгін сәулесін жұтып алады.

Сонымен бірге атмосфера күннің шашқан ұзын толқынды жылу сәулесін ұстап, жер бетінде

тіршілікке қолайлы жылылық жағдай жасайды. Атмосферада ылғал тасымалданады, бұлттар және жауын - шашындар пайда болады.

Атмосферасыз Жерде бізге үйреншікті түрдегі тіршілік болмас еді.

Ауаның химиялық құрамы

Газдар:

Азот 78, 08

Оттегі 20, 94

Аргон 0, 93

Көмірқышқыл газ 0, 03

Неон

Гелий 0, 1

Криптон

Сутегі

АТМОСФЕРАДАҒЫ СУ

Жер атмосферасында су буы бар.

Су атмосфераға негізінен

Жер бетінен буланудың

нәтижесінде барады. Судың үш күйде (қатты, сұйық, газ) бола алу мүмкіншілігіне және бір күйден екінші күйге өте алуына байланысты тұрақты су айналымы жүріп жатады.

АТМОСФЕРАЛЫҚ ҚЫСЫМ

Атмосфера салмағы жердің салмағынан миллион есе аз, бірақ оның жер бетіне тусіретін қысымы айтарлықтай және Мұхит деңгейінде беттің әрбір квадрат сантиметріне 1033, 3г келеді. Бұл қысым сол

деңгейде 45 градус ендікте 0 градуста қимасы 1см биіктігі 760мм сынап бағанасы қысымымен теңдеседі.