Жүйке жүйесінің ақаулары

ПРЕЗЕНТАЦИЯ

ТАҚЫРЫБЫ: Жүйке жүйесінің ақаулары.

Орындаған: Алқарова З.

Тобы: ЖМҚА-02-20

Қабылдаған: Усеновна Айсана

Шымкент 2023

Жоспар

I. Кіріспе

II. Негізгі бөлім:

Жүйке жүйесінің туа біткен ақаулары

Нерв жүйесі бұзылыстарының этиологиясы

Жүйке жүйесінің біртектес дерттік өзгерістері.

Жүйке жүйесі бұзылыстарының жалпы көріністері.

III. Қорытынды

IV. Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Нерв жүйесі организмнің барлық функциялық жүйелерін, ағзалар мен тіндерін біртұтас бірлікте байланыстыратын, біріктіретін жүйе. Ол ұдайы өзгеріп тұратын сыртқы ортаның ықпалдарына организмнің бейімделу мүмкіншіліктерін қамтамасыз етеді. Сол себептен нерв жүйесінің бұзылыстары организмнің осы бейімделу қабілетінің бұзылыстарына әкеледі. Осының нәтижесінде дамитын көптеген дерттердің негізінде нервтік реттелудің бұзылыстары жатады.

Нерв жүйесі бұзылыстарының этиологиясы.

Нерв жүйесінің бұзылыстарына әкелетін себептік ықпалдар экзогендік және эндогендік болып екі үлкен топқа бөлінеді. Мидың әртүрлі бөлімдерінің үйлесімді жұмысы ағзаның барлық жасушаларынан сигналдарды, импульстарды негізгі басқару органына беруді қамтамасыз етеді. Кез-келген бұзылулар, тамақтанудың жетіспеушілігі, созылмалы улану, күнделікті стресс жағдайларында жүйке ұлпалары нашарлайды. Жүйке жүйесінің әртүрлі аурулары туындайды.

Жүйке жүйесінің кез-келген патологиясы денеде ауырсыну белгілерімен көрінеді. Олардың арасында - бас ауруы, ұйқының бұзылуы. Тиктар, тамырлы патологиялар туындауы мүмкін, қысымның төмендеуі немесе жоғарылауы пайда болады. Және әр жағдайда себепсіз жалпы әлсіздік байқалады.

Жүйке жүйесі бұзылыстарының этиологиясы

Себепкер ықпалдар:

Экзогендік

Эндогендік

√ бактериялар, вирустар және

олардың уыттары;

√ химиялық улы заттар (ауыр

металдар, улы газдар, спирт-

тер, кейбір дәрілер, ауада

оттегінің тапшылығы;

√ механикалық ықпалдар (бас

жарақаты, мый шайқалысы) ;

√ физикалық ықпалдар (электр

соққы, иондағыш сәулелер,

электромагниттік толқындар) ;

Туа біткен

Жүре пайда

болған

Біріншілік

Салдарлық

Орталық жүйке жүйесінің туа біткен бұзылыстары

Тұқым қуатын

тектік ақаулардан

Туылу кезіндегі

жарақаттардан

√ лизосомалық ферменттердің

тапшылығынан: мый нейрондарында

липидтер, гликоген, мукополи-

қанттар жиналып қалып, “жинақталу

аурулары” (липидоздар, глико-

геноздар, мукополисахаридоздар)

дамиды;

√

ферментінің тапшылығынан

(фенилкетонурия) нейрондардың

нақтылануы, мыйдың дамуы

бұзылады т. б. ;

√ мый жарақаты,

√ бассүйек ішінде

қысым көтерілуі

т. с. с.

Жүре пайда болған эндогендік себепкер ықпалдарға:

Мыйда қанайналым бұзылыстары;

Жан жарақаты мен күйзелістері;

Гипогликемия;

Қышқылдық-сілтілік үйлесімділіктің ауытқулары;

Су мен электролиттер алмасуының бұзылыстары;

Бауыр, бүйрек қызметтерінің жеткіліксіздіктері;

Эндокриндік аурулар;

Аутоиммундық үрдістер - жатады.

Салдарлық (екіншілік) эндогендік себепкер ықпалдар:

Нейрон қызметтерінің өзгерістері;

Нейронаралық қарым-қатынастардың бұзылыстары;

Дерттік күшейген қозу ошағы пайда болуы;

Дерттік бастама (детерминанта) және дерттік жүйе қалыптасуы.

Жүйке жүйесінің біртектес бұзылыстарына:

нейрон мембранасы;

аксондары;

дендриттері;

синапстары - бұзылыстары жатады.

Нейрон мембранасының бұзылыстары:

Липидтердің асқын

тотығуы артып

кетуінен

Энергия

тапшылығынан

√ ишемия;

√ бактериялар, вирустар;

√ жарақат;

√ жан-дүниелік күйзелістер;

√ улы химиялық заттар (ауыр

металдар, улы газдар т. б. ) ;

√ аутоиммундық серпілістер;

√ реперфузия т. б.

√ гипогликемия;

√ гипоксия;

√ тотығулық фермент-

тердің тежелуі;

√ ишемия;

Нейрон мембранасы бұзылыстарынан:

Мембрананың тосқауылдық, каналдық қызметтері бұзылуы;

Натрий, кальций иондары жасуша ішіне кіріп, калий сыртына шығуы;

Мембранада әрекет ету потенциалы қалыптасуы, Са2+-насосының жеткіліксіздігінен мембрананың реполяризациясы бұзылуы;

Ядроның мембранасы бүлінуінен РНК, нәруыздар түзілуі бұзылуы;

Мембрананың рецепторлық қызметі бұзылуы - байқалады.

Аксон қызметтерінің бұзылыстары:

Жүйкелік серпіндердің

өткізілуі бұзылуы

Аксонның бойымен

заттардың тасымалдануы

бұзылуы

√ Na+ - K+ - АТФаза

ферментінің белсенділігі

төмендеуі;

√ энергияның тапшылығы;

√ жүйке талшықтарының

қабынуы;

√жүйке талшықтарында

тыртық болуы;

√ жүйке талшықтары

сыртынан қысылып

қалуы;

√ миелин қабығын

жоғалтуы кездерінде -

байқалады.

√ улы заттардың әсерінен;

√ гипоксиядан және АТФ

жеткіліксіздігінен;

√ В1, В6 витаминдер

жетіспеуінен;

√ қантты диабеттен

жүйкелік ұсақ түтікшелер мен

майда талшықтар бүлінуі

нәтижесінде және аксон

қысылып қалуы

кездерінде болады.

Аксон қызметтерінің бұзылыстары.

Аксон қызметтерінің бұзылыстары оның бойымен жүйкелік серпіндер өткізілуінің және заттардың аксондық тасымалдануының бұзылыстарымен көрінеді.

Дендриттердің бүліністері:

Гипоксиядан;

Ишемиядан;

Организм уыттануында;

Мый жарақатында;

Электр соққыдан;

Мый шайқалуында;

Невроздар кезінде - байқалады;

Синапстардың бұзылыстары:

Нейромедиаторлардың түзілуі, тасы-малдануы, қорға жиналуы, түйіспелік саңылауға шығарылуы бұзылғанда;

Нейромедиаторлардың постсинапстық мембранадағы рецепторлармен байланысуы бұзылғанда;

Түйіспелік саңылауларда нейромедиа-торлардың ыдыратылуы немесе кері қамтылуы бұзылғанда - байқалады.

АҚАУЛАРДЫҢ ПАЙДА БОЛУ СЕБЕПТЕРІ

Жүйке жүйесінің туа біткен ақаулары

Микроцефалия-мидың кішкентай болуы.

Гидроцефалия-ми қарыншаларындағы сұйықтың көбеюіне байланысты ми көлемінің ұлғаюы.

Анэнцефалия-ми бөліктерінің болмауы.

Агирия-ми қыртыстарының болмауы.

Микроцефалия

Гидроцефалия

Ми қарыншасындағы ми сұйықтығының жиылуы (ішкі гидроцефалия) немесе субарахноидалды кеңістіктегі (сыртқы гидроцефалия) бас сүйек үлкеюімен және беттің оған сәйкессіздігімен айқындалады, бет кішкентай, шеке үлкен болып көрінеді. Бас сүйектің жұқаруы мен алшақтауы байқалады, еңбектің ісінуі.

Бас ми гиплопазиясы, оның салмағы мен көлемінің азаюы; бас сүйек қорабы көлемінің азаюымен бір уақытта бас сүйегінің қалыңдауымен үлеседі; осы ақаудың түрлі ауыр сатылары болуы мүмкін

Анэнцефалия

Мидың немесе оның кейбір бөліктерінің болмауы.

Акрания

Бас сүйегі күмбезінің болмауы

Порэнэнцефалия

бас миындағы түрлі көлемдегі кисталардың пайда болуы, мидың ми қапталдарындағы қарыншалар, шыққан эпендимомалар. Нақты порэнцефалидің жалған түрін айыруға болады, мұнда кисталар ми сұйықтығы ағынының жолдарымен берілмейді және бас миының бұрынғы ткандардің жұмсаруынан пайда болады.

Омыртқа мен жұлынның даму ақаулары.

Spina bifiОмыртқа мен жұлынның даму ақауларыda - омыртқа өзегінің толық жабылмай қалуын айтады Жұлын және оның қабықтары мен түбіршіктері кеміс жерден шығып, жұлындық жарық пайда болады. Ең ауыр формасы - омыртқаның толық бітіспеуі, көбінесе, басқа да ақаулықтармен қабаттасып дамиды. Балалардың өмір сүруге қабілеті болмайды.

Омыртқа мен жұлынның даму ақаулары.

Жұлын-ми жарығына, шығыңғылық тән, ол домалақ пішінді, эластикалық консистенциялы болады. Әдетте, бел аймағында орналасады. Оның үстіндегі тері жамылғысы жұқарған болады, флюктуация белгісі жиі анықталады. Егер жарықтың ішіне жұлын немесе оның нервтерінің түбіршіктері шықса, кіші жамбас астауының ағзалары мен аяқтардың қызметі бұзылады. Омыртқаның бітіспеген доғаларының аймағында әртүрлі патологиялық түзілістер дамуы мүмкін - қатты фиброзды жіпшелер, липомалар, фибромалар, гипертрихоз, терінің гиперпигментациясы, ангиомалар, дермоидтар. Диагностикасында рентгенографиялық зерттеулер жүргізіледі.

Жүйкеленусіздік (денервациялық) синдром

Постсинапстық нейрондарда, ағзалар мен тіндерде жүйкеленудің болмауынан пайда болатын өзгерістердің жиынтығын денервациялық синдром деп атайды.

Невроз

Невроз (лат. neurosіs - жүйке тозуы) - адамда болатын психикалық-жүйке жүйесінің өтпелі психогенді, созылмалы аурулар тобы. Невроз шамадан тыс психикалық жағдайдың себепші болуынан дамитын, өте жиі таралған дерт. Негізінен жүйке жүйесі әлсіреген адамдарда байқалады. Жүйке жүйесінің іштен туа біткен әлсіздігі жүктілік кезіндегі жеріктіктен, ал жүре пайда болатын әлсіздік бала кезінде алған жарақаттар мен әр түрлі аурулардың салдарынан пайда болады.

Невроздың белгілері: жабырқау, ренжу, үрей, титықтап қажу, тұйықтан шыға алмау.

Невроздардың келесідей түрлері бар:

Неврастения

Адамға психикалық жарақаттық факторлар ықпал еткенде, бірақ үлкен күшпен емес, ұзаққа созылатын жағдайда, кейде бірнеше жыл бойына әсер еткенде болады. Неврастения ауруы негізінен 20-дан 40 жаска дейінгі адамдарда кездеседі. Әйелдерге карағанда еркектер жиі ауырады. Бұған тән симптом ашушаңдық болып табылады.