Әке тапсырмасы

Презентация қосу

«Әдебиет лотосы»

Оқиға Кейіп- Абай- Құндылық- Өз ойым
«Шытырм -лар кері дың іс тар
анда» әрекетте
рі
• . Тақырып – белгілі бір дәуірдегі қоғамдық шындықтың сәулесі
жазушының суреттейін деп отырған ойының негізгі арқауы.
«Шытырманда» тарауының тақырыбы – бірнеше.
Біріншісі – Абайдың кітап оқуға құмарлығы, көп білуге деген
құлшынысы.
Екіншісі – әке тапсырмасымен ел басқару, дау шешу жұмыстарына
араласуы.
Үшіншісі – алғашқы рет тұтанған махаббат оты, ғашықтық сезім.

3. Әдеби жанр. Эпос – бұл өмір шындығын мейлінше мол қамтып,
кең суреттейтін, адам мінезін терең ашып, жан - жақты танытатын
күрделі жанр.

4. Эпикалық жанр түрі:
Кең көлемді эпикалық түр.
Роман – ойдан өрбітіп баяндалған тарихи дәуір ұғымын білдіреді.
Романның көлемі үлкен, мазмұны қат – қабат, сюжеті мен
композициясы орасан күрделі.
• Шығарманың негізгі идеясы – тақырып арқылы өмір шындығын
суреттегенде, оны өз көзқарасы, өз дүниетанымы тұрғысынан
бейнелеп, сол арқылы өз мақсат, мүдделі арманын білдіру.
«Шытырманда» тарауының негізгі идеясы – Абайдың Шығыс
поэзиясын оқуға, ел ішіндегі тарихи, аңыз әңгімелерді құмартып
тыңдаудағы талпынысын жеткізу.
Әке тапсырмасын орындаудағы аса ұқыптылығы мен
жауапкершілігі, өзінің күннен – күнге толысып, өсіп (рухани
жағынан) келе жатқандығын таныту.
Тоғжанға деген алғашқы табиғи сезімінің шынайылығын, бар
жанымен құлай табынған сұлулықтың жас жүрегіне шоқ салғанын
оқырманға Абайша сезіндіру.

Шығарманың композициялық құрылысы – сюжеттік дамудың
кезең – кезеңдерін тәртіпке салып реттеп, қиыннан қиыстырып
тұратын ой бірлігі. Шығарманың композициялық бөлімі бес
кезеңнен тұрады. «Шытырманда» тарауы – көлемді – көлемді үш
бөлімнен тұрады.
• Шығарманың композициялық құрылысы – сюжеттік дамудың кезең
– кезеңдерін тәртіпке салып реттеп, қиыннан қиыстырып тұратын ой
бірлігі. Шығарманың композициялық бөлімі бес кезеңнен тұрады.
«Шытырманда» тарауы – көлемді – көлемді үш бөлімнен тұрады.
І бөлім «Кітап әлемінде»
Абайды қызықтырған Шығыстың хикая – дастандары.
Абай да, әжесі де әңгіме айтудың хас шебері.

Әке тапсырмасы.
Жұмбақ сезім.
ІІ бөлім. «Есейген Абай»
Күңкенің үйіндегі жиын
Байдалы мен Құнанбай арасындағы қырғи қабақтық қатынас.
Абайдың кісілік келбеті
ІІІ бөлім. «Баталы іс»
Ән қанатында
Анасының ұзақ әңгімесі
Бөжей асы мен жер дауы
Екі түн, бір күнгі тәтті ұйқы.
• 1. Сюжеттің басталуы – әңгіменің кіріспесі
іспетті, әдеби қаһармандар өзара қарым -
қатынасқа көшпес бұрынғы хал - жағдай,
тіршілік, қоғамдық орта, болашақ қақтығыстар
алаңы, оқиғалар суреттеледі.
І бөлім. Абайдың Шығыстың хикая -
дастандарын оқуға құмарлығынан басталады.
ІІ бөлім. Ел аралап, жер танып, адам танып
есейіп қалған Абай Күңкенің үйіндегі игі
жақсылар бас қосқан үлкен жиынның үстінен
түсуінен басталады.
ІІІ бөлім. Қарқаралыдан ешкім естімеген
бірнеше жаңа әндерді Абайдың орындауынан
басталады.
• 6. 2. Сюжеттік байланыс – адамдар арасындағы әрекеттің басы,
тартылыстың басталуы іспетті шығарма арқауындағы негізгі оқиғаның
әуелгі туындау себебі секілді.
І бөлім. Абайдың әке әмірімен Құлыншаққа байланысты тапсырманы
орындауы;
ІІ бөлім. Абайдың әкесінен, әжесі мен шешесінен сұрануы;
ІІІ бөлім. Анасының ел арасындағы қым - қуыт әңгімелерін естуі, ұзақ
ойға кетуі.
6. 3. Шиеленісуі – оқиғаның адамдар арасындағы әрекеттің шиеленісіп,
ширығуы.
1 бөлім. Абай әкесі Құнанбайдың әмірімен Қрабас екеуі Сүйіндік ауылына
жер дауына байланысты аттанады.
ІІ бөлім. Абай тағы да әкесінің әмірімен Қарабас екеуі Байдалы қыстауына
барады.
ІІІ бөлім. Абай Байдалының жауабы мен жуан, төрелер арасындағы бітпес
дауды салмақты да, салиқалы түрде шешеді.
6. 4. Шарықтау шегі – сюжеттік дамудың ең жоғарғы сатысы, адамдар
арасындағы қимыл – әрекеттің күшейіп өрбіп жеткен жері, драмалық
тартыстың өрістеп шыққан биігі.
І бөлім. Абай Сүйіндіктің қызы Тоғжанға ғашық болады.
№ Басты оқиға Оқиғадағы мәселе

1 Абайды Құлыншаққа Бетқұдықты Ақпердіге бергендіктен,
(Торғай руы) жіберуі Құлыншаққа ол жерді қоныстанбауын әмір
ету.
2 Абайды Сүйіндікке Бөкенші руын Қарашоқыдан
(Бөкенші руы) жіберуі көшiргендіктен, Құнанбай Жiгiтек жерiнiң
жапсарынан жайлау берген.
3 Абайды Байдалыға Байдалының Қаршығалы, Қопа деген
(Жігітек руы) жіберуі қоныстарына Сүгiр мен Сүйiндiк
ауылдарының қоныстанатынын ескерту.
4 Кәмшатты Бөжей Бітістіру үшін мал алуға дәмеленген
үйіндегі жағдайы Бөжейге кішкентай қызды беріп, көңілін
қалдыру.
5 Бөжейдің өлімі Жер дауы үшін тартыстан қайғыға түсуі.
• Көркем шығарманы сатылай-кешенді талдау үлгісі:
• Шығарма авторы:
• Тегі, түрі:
• Тақырыбы:
• Идеясы:
• Шығарманың композициялық құрылысы:
1. Сюжеттік басталуы;
2. Сюжеттік байланыс;
3. Шиеленісуі:
4. Шарықтау шегі;
5. Шығарманың шешімі;
6. Шығармадағы кейіпкерлер;
7. Әдеби теориялық ұғымдар:
• - теңеулер;
• - эпитеттер;
• - афаризмдер;
• - мақал-мәтелдер:

Ұқсас жұмыстар

Сыныптың мәдени секторы

Қазақ отбасының тірегі кім

Аңыз - әңгімелер

Бес бұтақта ағашта

Сөз таптарына саяхат туралы ақпарат

Үлкенге де сіз, Кішіге де сіз. Сәлем бердік сіздерге Құрметпенен біз

Дыбыс үндестігі жайлы

Әділқазылар алқасы

Қырық құрқылтай

БАЛА ТҰРАРҒА МІНЕЗДЕМЕ

Пәндер