Брахмандар Абыздық варна

Презентация қосу

Үнді
Философияс
ы
Орындаған: Айтқожа Кәмшат,
Тажибаева Аружан, Рысбек
Ақжан, Рымханқызы
Гүлғасыл, Сабитова Арайлым,
Усман Сара.
Үнді Пәлсапасы
Үндіпәлсапасы б.з.д. II және I
мыңжылдықтың бас кезінде, арийлердің
(малшы тайпалардың) солтүстік-батыстан
енуі, олардың елді басып алуы, алғашқы
қауымдық құрылыстың құлдырауы ежелгі
Үндістанда таптық қоғам мен мемлекеттің
пайда болуымен дүниеге келді.
Үнді қоғамының
бөлінуі
Мемлекеттік биліктің басында раджа тұрды, оның
билігі егін шаруашылығымен айналысушы
ақсүйектердің билігіне және рулық абыздық билікке
тірелді. Ежелгі Үндістан қоғамының әлеуметтік
стратификациялануын төмендегідей сипаттауға
болады:
Брахмандар Абыздық варна
Кшатрийлер Әскери ақсүйектер тобының варналары
Вайшьялар Егінші-варналар
Шудралар Төменгі варна
Ежелгі үнділіктер ой-толғамдарының алғашқы
ескерткіші Ведалар болды. Б.з.д. II және I
мыңжылдықтар аралығында пайда болған, және
адамзаттың әдеби ескерткіштерінің ең ежелгілерінің
бірі болып табылатын ведалар ежелгі үнді қоғамының
рухани мәдениетінің дамуына, оның ішінде
философиялық ойдың дамуында үлкен анықтаушы
рөлге ие болды. «Веда» сөзі санскриттен аударғанда
«білім» деген мағынаны береді. Бірақ бұл жай білім
емес, ерекше білім. Ведалар әнұрандардан,
дұғалардан, дуалардан, құрбандық шалу
формулаларынан тұрады. Ведалардың образдық
көркем тілімен аса ежелгі діни дүниетаным, адамның
өмірі және адамгершілік туралы алғашқы
философиялық түсінігі берілген. Ведалар құрамына
мына бөлімдер кірді:
Ригведа - Діни әнұрандар жинағы. (Б.з.д. 1,5 мың жыл
шамасында). Көптеген құдайларға арналған құрбандық
әндері, дуалар мен дұғалар. Ригведада Ежелгі
Үндістан ойшылдары болмыстың алғашқы бастамасы
туралы, әлемнің пайда болуы туралы, оны басқаратын
заңдылықтар мен әлеуметтік айырмашылықтардың
себептері туралы ой толғай бастайды.
Брахмандар - Жол-жора мәтіндер жинағы. Оларға
буддизмнің пайда болуына дейін үстем болған
брахманизм діні негізделді.
Араньяктар - Орман тақуаларының кітаптары.
Упанишадтар Б.з.д. I мыңжылдық шамасында пайда
болды. Мағынасы - «жанында отыру», яғни өсиет-
нақыл тыңдап, ұстаздың аяғының қасында отыру
мағынасында; немесе «құпия тылсым білім».
Көне үнді
философиясы

Астикалық Настикалық
Астикаа ілімдері
Вайшешика- атомистикалық ілімге негізделген
мектеп. Мектептің атауы «вишеша» - «ерекшелік» деген
мағынаны білдіреді. Вайшешик мектебі б. з.д.VI-Vғ.ғ. п.б.
Вайшешик философиясы бүкіл дүниенің пайда болуы мен
ыдырауын атом ілімі арқылы түсіндіруге көңіл бөледі.
Атомның төрт түрлері – жердің, ауаның оттың және судың
атомдар байланысы дүниенің тұтастығын құрайды.
Ньяя-носеологиялық мектеп. Ол б.з.д. III ғ. пайда болған.
Ньяя философиясының негізі Готаманың «Ньяя- сутр»
шығармасында қаланған. Ньяя философиясын көбінесе
ойлану туралы және сыни талдау туралы ілім деп жатады.
Ньяя философиясы логикалық проблемалармен көп
шұғылданған.
Йога – адам психологиясы, түрлену дөңгеленген азат
болу ілімі. Йога б.з.д. II ғ. пайда болған. «Йога» сөзі
«шоғырлану» деген мағына береді, оның негізін қалаушы
болып кемеңгер Патанджали есептелінеді. Йога жүйесі
ведалық дәстүрді іс жүзіне асыруға, күнделікті тіршілікте
үйретуге ерекше мән берді. Йога жүйесі рухты дене
арқылы, дененің сыртқы қызметін барлық шектеулерден
босатпақ, тіпті босататын теориялық нұсқауымен және
практикалық негізімен тартымды.
Миманса – таным мәселесімен айналысты. Ол б.з.д. III ғ.
пайда болды. Мимансаның негізі Джайминидің «Сутрасында»
қаланған. «Миманса» сөзі «кейбір проблеманы ойлану және
сыни талдау арқылы шешу» деген мағынаны білдіреді.
Мимансаның пәні - карма немесе рәсім-салт мәселелері.
Мимансаның бастапқы мақсаты - ведалық салт-рәсімді сақтау
және қорғау.
Санкхья – қос реализмді, пуруша мен пракританы қабылдаған
философиялық жүйе. Оның негізін қалаған Капила. Санкхья
терминінің мағынасы туралы көп болжамдар таралған. Санкхья
дегеніміз - сан, танымның объектілерін санау арқылы тану.
Настикалық ілімдер
Буддизм – Үндістанда б.з.д. VII – Vғ.ғ.
шамасында пайда болған. Буддизмнің негізін
қалаған Сидхарта Гаутама. «Будда» термині
«жарқырау», «сергу» деген мағынаны
білдіреді. Буддизм ілімінде төрт түрлі ақиқат
ілім негізделген.

Азаптану.
Азаптанудың себебі.
Азаптанудан босану.
Азаптанудан босануға апаратын жол.
Будда кейіннен нағыз шындыққа жетудің және нирванаға
жақындаудың сегіз сатылы жолын атап өтеді:

Шынайы сенім. Дүние қайғы-қасіретке толы, оны тоқтату
үшін ой мен бойдағы құмарлықты басу керек деген Будда
сөзіне сену;
Тура, әділ ұмтылу. Өз құмарлығың мен қызбалықты
шектейтін қасқа жолды біржолта айқындау;
Шыншыл сөз. Айтпақ сөзіңді мұқият қадағала, ол
зұлымдыққа итермейтін, қайта дұрыс, рақымды болсын;
Дұрыс істер.Теріс ниетті, қас қимыл-әрекеттен сақтану, игі
іске икемді болу;
Дұрыс өмір. Тіріге зиян келтірмейтін, құрметтеуге тұрарлық
өмір сүру;
Дұрыс ой. Ойыңның бағытын саралай отырып, одан, күдікті,
күмәнді нәрсені қудалап, жағымдыны жалғастыру;
Ақ ниеттер. Зұлымдықты ойыңа алма;
Тура, дұрыс пайымдау. Ойыңды үнемі және төзімділікпен
жаттықтыру, шындыққа жетпек талпынысты өзіңе
шоғырландыру, оның тереңдету қабілетін шыңдау.
Жайнизм –б.д.д.. V ғ. діни ағым ретінде
қалыптасады. Негізін қалаушы – Махавира. Жайнизм
мына идеяларға сүйенді: Адамның жаны, рухы оның
тәнінен, дене терісінен нәзік, биік, құдіретті. Оның
басты мақсаты – қасірет деп түсінген, өмірден азат
болу. Жанның бұрынғы өмірде жасаған келеңсіз
қылықтарының теріс салдарын осы өмірде жеңуге
болады.
Соңы!
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Ньяя - гносеологиялық мектеп

Индуизм - Үндістанда пайда болып, қазіргі кезде дамып келе жатқан діни дәстүр

Үнді философиясы

Ежелгі Үндістанның мемлекеттік құрылысы

Ортодоксалды мектептері

Ежелгі Үнді философиясы туралы

Ману заңдары

Индуизм философиясы

Үнді мифологиясы

Будда дінінің пайда болу тарихы

Пәндер