Вегетативті жүйке жүйесінің симпатикалық және парасимпатикалық бөлімдері, олардың құрылысы мен қызметі

Презентация қосу

LOGO
Вегетативті жүйке жүйесінің симпатикалық және
парасимпатикалық бөлімдері, олардың құрылысы мен қызметі.
№4 зертханалық жұмыс.
Терінің штрихті тітіркенуі. Вегетативті жүйке жүйесінің
симпатикалық бөлімінің әсерінен терідегі қан тамырларының
тарылуы байқалады (теріде ақ жолақтар көрінеді), ал одан кейін
парасимпатикалық бөлімнің әсеріне байланысты қан
тамырларының кеңейуі жүреді (теріде қызыл жолақтар пайда
болады).

8 сынып биология пәні
Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Вегетативті жүйке жүйесінің симпатикалық
және парасимпатикалық бөлімдері, олардың құрылысы мен
қызметімен таныстыру.
Дамытушылық: Сонымен қатар оқушылардың адам
анатомиясы туралы білімін одан әрі жетілдіру.
Тәрбиелік: Салауатты өмір сүруге, денсаулықты күтуге,
спортпен шұғылдануға тәрбиелеу;
Үй тапсырмасы:
Үлкен ми сыңарлары қыртысының
сенсорлық
аймақтарынын қызметі
Аймақ атаулары Қызметі

1.Көру аймағы. а) маңдай бөлігінің алдынғы
2. Есту аймағы. орталың иірімі;
3.Иіс сезу және дөм сезу ә) төбе бөлігінін артңы орталык
орталығы. иірімі;
4.Тері-бұлшық ет сезім б) шүйде бөлігі;
аймағы. в) төбе бөлігі;
5.Қимыл-ңозгалыс г) самай бөлігі;
аймағы. ғ) самай ж\е маңдай бөлігінің
6. Ассоциациялық ішкі беті.
аймақ.
Биологиялық диктант
«Мидың құпиясы көп» қосымша материал
1. Үлкен ми сыңарлары қыртысының құрылысы
қандай?
3. Үлкен ми сыңарлары қандай бөліктерден тұрады?
2. Үлкен ми сыңарлары қыртысы қандай қызмет
атқарады?
4. Үлкен ми сыңәрпары қыртысында қандаи
аймақтарды бөледі?
5.Алкоголь жүйке жүйесіне қандай әсерін тигізеді?
Жүйке жүйесі

Орталық жүйке жүйесі Шеткі жүйке жүйесі
Сілтеме табушылар.
1.Нейрон –
2.Аксон –
3.Дендрит –
4.Рецепторлар –
5 .Сұр заты –
6.Ақ зат –
7.Сезімтал нейрондар –
8.Қимыл – қозғалыс нейрондар-
9.Аралық нейрондар –
10.Синапс –
11.Медиатор –
12.Биоэлектрлік ток –
13.Рефлекс –
14.Рефлекс доғасы –
15.Тізе рефлексі –
Жаңа сабақ
Вегетативтік немесе автономдық жүйке
жүйесі грек, systema — жүйе, бөліктерден құралған
бүтін; лат. nervus — жүйке; грек, autos — өзім, өздігінен; nomos —
заң) — барлық ішкі мүшелер жүйелері мүшелерінің (асқорыту,
тыныс алу, зәр бөлу, аталық және аналық көбею мүшелер
жүйелері), тамырлар мүшелері жүйелерінің
(қанайналым, лимфаайналым, қан жасау мүшелер жүйелері),
сыртқы және ішкі секреция бездерінің, бірыңғай салалы ет
ұлпасының қызметтерін реттейтін жүйке жүйесінің бөлімі.
Вегетативтық жүйке жүиесі де, жүйке жүйесінің басқа
бөлімдері сияқты нейроциттерден және жүйкелік глиядан
(нейроглиядан) құралған.
Вегетативтік жүйке жүйесі - организмдегі орналасу орындары
мен атқаратын қызметтеріне байланысты симпатикалық және
парасимпатикалық бөлімдерге бөлінеді.
«Вегетативті» деген сөз латынша - өсу, қаулап өсу дегенді
білдіреді. Ол ағзаның өсуіне қоректенуіне қатысты, жүйке
жүйесінің белсенді қозуына қатысты және жыныссыз көбеюді
сипаттайды.Сондықтан қазақша «өсімді» деген термин
қалыптасқан. Өсімді жүйке жүйесі ішкі мүшелердің қызметінің
бірімен-бірінің үйлесімділігін қамтамасыз етеді. Ағзадағы зат
алмасуды, ішкі ортаның тұрақтылығын реттеп отырады. Ағзадағы
түрлі бездердің, қантамырларының және лимфа тамырларының
қызметтері де өсімді жүйке жүйесі арқылы реттеледі. Өсімді
жүйке жүйесі симпатикалық және парасимпатикалық деп 2
бөлікке бөлінеді. Симпатикалық (грекше - сезгіш, қабылдағыш),
парасимпатикалық (грекше - жанында, қасында).
Өсімді жүйке жүйесі де орталық және шеткі бөлімдерге бөлінеді.
Орталық бөлімдері ми мен жұлында болады. Шеткі бөлімдері ми
мен жұлыннан тыс жерлердегі жүйке бағанасында, жүйке
түйіндерінде, өрімдерінде орналасады.
Бекіту:
Дәптерге кестені толтыру;
Жүйке жүйесінің бөлімі Құрылысы мен атқаратын
немесе оның бөлігі қызметі
Ми
Жұлын
Шеткі жүйке жүйесі
Сұр зат
Ақ зат
Жұлын түбірлері
Аралас жұлын жүйкелері
Сәйкестігін анықтаңыз

Нейрондар қызметі Нейрон түрлері

1.Тітіркенуді жүйке импульстеріне а)сезімтал
түрлендіреді.
2.Миға ішкі мүшелер мен сезім
мүшелерінен жүйке импульстерін
береді ә)аралық

3.Мида бір нейроннан екіншісіне
импульстерін беруді жүзеге асырады. б)қозғалтқыш
4.Жүйке импульстерін бұлшық етке,
бездерге және басқа атқарушы
мүшелерге береді.
Білемін Білдім Білгім келеді

Ұқсас жұмыстар

Симпатикалық жүйке

Жоғарғы жүйке жүйесінің онтогенензі

ЖҮЙКЕ ҰЛПАСЫ

БЕЛ ЖҮЙКЕЛЕРІ

Вегетативті жүйке жүйесі

Адамның жүйке жүйесі

ВЕГЕТАТИВТІ ЖҮЙКЕ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ

ЖҮЙКЕ ЖҮЙЕСІНІҢ БӨЛІМДЕРІ ШЕТКІ

Симпатикалық жүйке жүйесі

Баланың өсу заңдылықтары

Пәндер