Бесеудің хаты

«Қазақстан Республикасы Ғылым және Жоғары білім министрлігі

Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті»

Орындаған: Ертаева Назерке

Шерхан Мұртаза

«Бесеудің хаты»

Жоспар:

Шерхан Мұртаза

Шығармаға талдау

Шығарманың композициялық құрылысы

Хаттың авторлары

Кейіпкерлері

Қорытынды

Шерхан Мұртазаұлы Мұртаза 2 қыркүйек күні 1932 жылы Жамбыл облысы, Жуалы ауданы, Талапты ауылында дүниеге келіп, 8 қазан 2018 жылы Алматы қаласында көз жұмған. Жазушы, қоғам қайраткері, 1984 жылы Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген мәдениет қызметкері, 1992 жылы Қазақстанның халық жазушысы мәртебесін алған.

Ш. Мұртазаның «Бесеудің хаты» атты драмасына арқау болған - ел басына түскен азапты күндер, қолдан жасалған аштықтан қырылған екі миллион халықтың тағдыры. Драматург сол кездегі өкімет басшыларымен, оның қасындағы жандайшаптардың бейнесіне жан бере суреттейді. Әр кейіпкер өзінің сөзі арқылы танылып жатады. Қасіретті қолдан жасап отырған Сталиннің теріс саясатын, асыра сілтеп отырған Голощекиннің көрсоқырлығын жазушы Ғ. Мүсірепов (негізгі кейіпкер) ашына жеткізеді.

Ш. Мұртазаның драматург ретіндегі шеберлігінің өзі сонда, ол кейіпкерінің мінез-құлқын ғана ашып қоймайды, оның жандүниесін көрсетеді, оқушы кейіпкердің даусын естиді.

Шерхан Мұртаза

Қазақ зиялылары 1932 жылы 4 шілдеде БК(б) П Қазақ өлкелік комитетінің бірінші хатшысы Ф. И. Голощекинге қазақ халқының бастап кешіп отырған трагедиясы туралы хатын жолдады. Бастапқыда бұл хат И. В. Сталинге арналып жазылған. «Бесеудің хаты» деген атпен тарихта қалған бұл хат Республикадағы мал шаруашылығының күйрегендігі салдарынан елді алапат ашаршылық жайлағандығын айтып сақтандырған алғашқы дабылдардың бірі болды.

Шығармаға сатылай кешенді талдау

Қасіретті қолдан жасап отырған Сталиннің теріс саясаты, асыра сілтеп отырған Голощекиннің көрсоқырлығын жазушы Ғ. Мүсірепов бастаған халық қалаулылары ашына жеткізуі, қуғын-сүргін.

Тақырыбы:

драмалық тарихи туынды

Әдеби жанр:

Эпикалық жанр

түрі:

пьеса

Негізгі идеясы:

ел басына түскен азапты күндер, қолдан жасалған аштықтан қырылған екі миллион халықтың тағдыры.

Шығарманың композициялық

құрылысы:

1. Шығарманың басталуы:

Елдегі қиын жағдайды, аштықты өз көзімен көруі

2. Шығарманың дамуы:

Ғ. Мүсірепов бастаған бесеудің Сталинге хат жазуы

3. Шығарманың байланысуы:

Хаттың жолда ұсталуы

4. Шығарманың шиеленісуі:

Голощекиннің Сталин алдындағы есебі, коллективизацияны тездетуді тапсырды

5. Шарықтау шегі:

Хаттың Голощекин қолына түсіп, бесеуін Крайкомға, бюроға шақырылуы

6. Шығарманың шешімі:

Бюро шешімімен бесеуінің ату жазасына кесілуі

Тұрар Рысқұлов

Нұрхан ақын

Балым

Хұсни

Ғабит Мүсірепов,

Мансұр Ғатаулин,

Мұташ Дәулетқалиев

Қадыр Қуанышев

Емберген Алтынбеков

1. Жағымды:

2. Жағымсыз:

И. В. Сталин

Ф. И. Голощекин

Құрамысов

Иванов

Жантоқов

Елеусіз

Қарабаев

Исаев

Цербер

Кейіпкерлер:

«Қазақ драматургиясы дағдарысқа ұшыраған бір заманда Шерхан жазған «Сталинге хат», «Бесеудің хаты» , оның спектакліне келген Колбин өзін таныды, бір қызарып, бір қуарды», - деді белгілі көсем сөз зергері Сауытбек Абдрахманов.

Ғабит Мүсірепов: «біз, халық қырылып жатқандықтан атыламыз. Ал, сендер халық қайта тірілгендіктен атыласыңдар! Халық қайта тірілгенде сендер екі дүниеде де орын таппай қаласыңдар!» - деп, айтқандай халық тірілді, өз тәуелсіздігіміз бар, егемен елге айналдық.

Қазақтар талай рет тұтасымен қырылып кетуге шақ қалды. Бірақ өмірге деген құштарлық, азаттық аңсары еңсесі түскен елді қайыра түлетіп, қайтадан тәуекел тұғырына қондырып отырды. Біз тәуелсіздікті ақылмен, ата-баба жолымен алдық деп ойлаймын. Ендеше бұл шығарманың қазақ халқы барда, еңсесі қашан да биік болмақ.

Қорытынды:

Ұқсас жұмыстар

Шерхан Мұртаза Бесеудің хаты

ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ ДӘСТҮРЛІ ШАРУАШЫЛЫҒЫ

Көшпелі және жартылай көшпелі қазақ шаруалары қожалықтарын күшпен отырықшылыққа көшіру

Азаматтық және ашаршылық қозғалыс

Ш. Мұртаза Бесеудің хаты драмасындағы өмір шындығы

Ұжымдастыру саясатының басталуы

ДРАМАТУРГИЯ ЖАНРЫ, ТАҚЫРЫПТЫҚ ЕРЕКШЕЛІГІ

1929-1931 жылдардағы шаруалар көтерілісі

Қазақстанда ұжымдастыру саясаты

"Біз тарихымызды тағылым етеміз, біз-тарихтың жалғасы" тарихи танымдық ойын