Оны дактилді сөйлеу

«Тарих және педагогика» факультеті

«ПСИХОЛОГИЯ және АРНАЙЫ ПЕДАГОГИКА» кафедрасы

ҚАЗАСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Коммерциялық емес акционерлік қоғам

«М. ӘУЕЗОВ атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті»

Тақырыбы: Дактилология

Орындаған: Бектасова Балнұр

Шакайдар Арайлым

ТП-18-2К1

Қабылдаған: Калыбекова Сауле Кураловна

Дактилология (гр. δάκτυλος - саусак, гр. λόγος - білім) - мылкау-санырау адамдардың ымдап сөйлесетін саусақ әліппесі. Қолмен "сөйлескенде" сейлеуші саусақтармен әріп танбасын көрсетеді, ал тындаушы саусак қимылына қарап оны анғарады

Қазіргі кезде әлемде осындай 40-тан астам алфавит пен жүйе бар. «Саусақ алфавитіндегі» таңбалардың саны әрдайым бірдей болмаса да, тіл алфавитіндегі таңбаларға байланысты. Мысалы, Ресейде 30 таңба 33 кириллицаны білдіреді. Қытайда 30 таңба пиньиннің фонетикалық алфавитін білдіреді.

Саусақ әліпбиі өте қолайлы байланыс құралы бола алады, бірақ олардың ешқайсысында бас әріптер, пунктуация немесе сөздер арасындағы бос орын жоқ. Мұндай алфавиттерді қолдану сонымен қатар есімдер мен есімдерді, шетелдік сөздер мен эмоцияларды білдіретін сөздерді беру тұрғысынан шектеулі; егер сұхбаттасушылардың екеуі де қауіптің не екенін жақсы білмесе.

Дактилді сөйлеу және маноральдық сөйлеу (болжамды сөйлеу)

Дактилді сөйлеу дәстүрлі емле нормаларын дәл ұстайды. Сөйлеудің маноральдық жүйесінде, яғни ернінен визуалды түрде оқығанда, сөйлеуші әңгімелесушіге қолымен саңыраудың дауысты мен саңыраудың арасындағы айырмашылықты ажырата білуге көмектесетін көмекші белгілерді береді (g - k; d) - t; b - p, т. б. ), қатты және жұмсақ (t - t, s - si және т. б. ) дыбыстар (мысалы, кеудеде жатқан қол дауысты дыбысты, ал кеудеден алыста тұрғанды білдіреді) күңгірт дыбысты білдіреді) .

Бір қолды және екі қолды

Саусақ әліпбиінің көп бөлігі бір қолды пайдаланады. Бұл «ыңғайлы» деп есептеледі, өйткені екінші жағынан басқа әрекеттер үшін ақысыз. Дегенмен, екі қолды қолданатын жүйелер бар (мысалы, британдық ымдау тілі отбасында) - британдық, австралиялық, жаңа зеландия. Екі қолды қолдана отырып, әліпби туралы алғашқы ескерту Дидаскалокофус немесе саңырау және мылқау адамдарға арналған нұсқаулықта (1680) кездеседі. Кейінірек екі қолдың көмегімен пайда болған жүйелердің арасында Digiti-Lingua (1698) болды. Заманауи екі қолды саусақ алфавиті Digiti Lingua-ның бір нұсқасынан шыққан деп есептеледі.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Аутаева А. Н., Мехметова А. А. Сурдопедагогика негіздері: оқу құралы. -Алматы, Аба атындағыКазҰПУ, 2008. -94б 2. Сурдопедагогика: учебник для студ. высш. пед. учеб. заведений/под ред. Е. Г. Речицкой. - М., 2014. - 655с 3. Зайцева Г. Л. Жестовая речь. Дактилология. - М., 2010

4. Боскис P. M. Мимическая речь глухонемых // Глухие и слабослышащие дети. - М., 2013. - С. 110-114. 5. Гейльман И. Ф. Изучаем жестуно: В 2 ч. - Л., 2011. - 4. 1; Ч. П. -Л., 2012.

6. Гейльман И. Ф. Дактилология. - Л., 2011.

Ұқсас жұмыстар

Екі саусақты сермеп

Тәрбие түрлері

Мүгедектерді қорғаудың әлеуметтік шаралары

Шетел тілдерін оқытудың психолингвистикалық мәселелері

Сөйлеу айтылымдарын жоспарлау мен бағдарламалау кезеңі

Сө йлеу туралы жалпы тү сінік

Логопедиялық тексеру қағидалары

Сөйлеу туралы жалпы ұғым

Психолингвистика ғылымының қалыптасу тарихы мен даму кезеңдері

Балалардың сөздік қорын байыту сабақтары