Екі саусақты сермеп

Презентация қосу

ҚАЗАСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Коммерциялық емес акционерлік қоғам
«М.ӘУЕЗОВ атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті»

«Тарих және педагогика» факультеті
«ПСИХОЛОГИЯ және АРНАЙЫ ПЕДАГОГИКА» кафедрасы

Тақырыбы: Ым-ишараның құрылымы.

Орындаған: Бектасова Балнұр
ТП-18-2К1
Қабылдаған: Калыбекова Сауле Кураловна
«Ым-ишара» термині –
бұл абстракция болып
есептеледі. Ым-ишара

тілі «мүлде» жоқ. 70-80
жылдары шет елдерде
жүргізілген
зерттеулердің
дәлелдеуі бойынша,
саңыраулар бір-бірімен
қарым-қатынасқа
түскен кезде 2 әртүрлі
тілдік жүйелерді
қолданады: көшірме
және ұлттық ым-ишара
тілдерінің құралдары.
Көшірме ым-
ишара тіліндегі
ым-ишаралар
Көшірме ым- сөздердің
ишара тілі – бұл эквиваленті
Саңырау
сөйлеушінің ретінде
әңгімелесушілер
ауызша сөйлеу қолданылады, ал
дің сөздері
тілімен ым-ишара олардың
көбіне дауыссыз
қоса жүретін орналасу тәртібі
шығарылады.
қарым-қатынас қарапайым
жүйесі. сөйлемдердегі
сөздердің
орындарына
сәйкес келеді.

Бір уақытта орыс тіліндегі
сөйлемдерді айтып шығару мен
көшірме ым-ишара тілін
орындау мүмкін болу үшін, әр
сөздің ым-ишара эквиваленті
болуы керек. Қалайша көшірме
ым-ишара тілі орыс сөздерінің
мағынасын жеткізуді
Көшірме ым-ишара тілінің лексикасында ым-ишараның 2 негізгі
кластарын анықтап бөледі.

Оның біріншісі – орыс ым-ишара тілімен тығыз байланысты ым-
ишаралар (МЕКТЕП, КІТАП); бұл ым-ишаралар орыс ым-ишара
тілінде және көшірме ым-ишара тілінде де қолданылады.

Екінші класс – тек көшірме ым-ишара тіліне тиісті ым-
ишаралар; орыс ым-ишара тілінде мұндай ым-ишаралар жоқ.
Екінші кластың лексикалық бірлігінің құрамы 3 бөлімнен
тұрады.: 1) өзіндік ым-ишаралар; 2) дактильді әліппенің
(дактильді сөздер) көмегімен айтылатын орыс тілінің сөздері;
3) айтылатын ым-ишаралар: ым-ишара және бірнеше
дактилеммадан құралатын лексемалар.

Бірінші класс ым-ишарасының мысалдары: Үй, Әйел, Мектеп
т.б. Екінші кластың 1 бөлімінің мысалдары: Дискриминация,
Интеграл.
1класс

Көшірме ым-ишараның 2
класы

дактильді
әліппенің ым-ишара
(дактильді және
өзіндік
сөздер) бірнеше
ым- көмегімен дактилемм
ишарала айтылатын адан
р орыс құралатын
тілінің лексемала
сөздері р
Сурдопедагогтарды бұрыннан ым-ишара
тілі қызықтырған. Бірақ ұзақ уақыт бойы
бұл қарым-қатынас жүйесі примитивті
болып саналған. Мысалы, француз
сурдопедагогтарының бірі Пелисьер (M.
Pelissier) 1856 жылы ым-ишара тілі
«грамматикалық заңдылықтардан
айырылған» деп жазған болатын.

Өткен ғасырдың өзінде де
саңыраулардың ым-
ишаралық қарым-
қатынастары жөнінде
керемет сөздер айтылған.
Орыс ым-ишара тілін
оқытудағы бірінші
пионерлердің бірі атақты
сурдопедагог В.И.Флери
болды.

Көптеген мамандардың, мысалы, неміс
психологі В.Вундт, орыс зерттеушілері
Р.М.Боскис, Н.Г.Морозова және т.б. ұзақ
бақылаулары мен кейбір бағалы
ізденістеріне қарамастан, оларға ым-
ишара тілінің лингвистикалық
анықтамасын құру қиындыққа соқты. Бұл,
әдетте, сипаттық лингвистиканың
дәстүрлі әдістерінің әлсіз болғанымен
түсіндіріледі, ым-ишара тілі мұндай

Дәстүрлі лингвистика мынадай
түсініктер мен ұғымдарға: «сөз
таптары», «сөйлем мүшесі», «зат
есім», «етістік» және т.б. сүйенеді.
Бірақ, егер орыс ым-ишара тілінде
«сөз таптары» және «сөйлем
мүшелері» жоқ болса, онда ым-ишара
тілі грамматикалық заңдылықтардан
айырылады деген қорытындыға
келеміз.

Мәселенің жаңа замандық
трактовкасын алғаш 60-жылдары
америкалық оқымысты Стоку
ұсынған болатын. Зерттеулер
көрсеткендей, орыс ым-ишара тілі –
көпдеңгейлі лингвистикалық жүйе
және ым-ишара – негізі мәнді
(семантикалық) бірлік – күрделі
құрылымы бар
САНДАР
1 – 5 – Кәдімгідей көрсетеміз.
10 – Екі қолдың жұмылған

саусақтары қосылып, ажырағанда
саусақ ашылады.
11 – 14 - Саусақтар санға сәйкес тез
ынтап отырады.
15 - Екі қолдың жұмылған
саусақтары қосылып, екінші қол
ажырағанда саусақтар ашылады.
16 – 19 - саусақты санға сәйкес алға
солға.
20 – 2 - саусақты төмен екі рет
сілкейміз.

6 – 9 - Алақанды санға сәйкес
соғамыз.
21 – 29 - Екі саусақты сермеп, 1 – 9

сандарын көрсету.
30 – 3 - Саусақты төмен үш рет
сілкейміз.
31 – 39 - Үш саусақты сермеп, 1 – 9
сандарды көрсетеміз.
40 - Төрт саусақты төмен екі рет
сермейміз.
41 – 49 - Төрт саусақты сермеп, 1 – 9
сандарды көрсетеміз.
50 - ес саусақты төмен екі рет
сермейміз.
51 – 59 - Бес саусақты сермеп, 1 – 9

60 - Алақанды бас бармақпен екі рет
тырнаймыз.
61 – 69 - Алақанды тырнап, 1 – 9 сандарын
көреміз.

70 – Алақанды екі саусақпен екі рет
тырнаймыз.
71 – 79 – Екі саусақпен тырнап, 1 – 9
сандарын көрсетеміз.
80 – Алақанды үш саусақпен екі рет
тырнаймыз.
81 – 89 – Алақанды үш саусақпен тырнап, 1
– 9 сандармен көрсетеміз.
90 – Алақанды төрт саусақпен екі рет
тырнаймыз.
91 – 99 – Алақанды төрт саусақпен тырнап,
1 – 9 сандарын көрсетеміз.
100 - « Х » әрпін бері қаратып, астыға
және үстіге таратамыз.
200 – Екі саусақты 100 сияқты.

300 – 400 – 500 - Тура 100 сияқты.
600 - Алақанды бас бармақтың
тырнағымен екі рет тырнау.

700 – 800 – 900 - Тура 600 сияқты.
1000 - Сұқ саусақпен алдыға сұғу.
2000 – 3000 – 4000 – 5000 – Бір бір
саусақтан көбейтіп 1000 сияқты.
6000 - 6 Т әріпі.
7000 – 8000 – 9000 – Тура 6000 сияқты

1 млн. - М әріпін жатқызып оңға қарай
бағыттау.
2 млн...- Сәйкес санды қойып,1 млн.- ды
көрсету.
1 млрд - 1млн. және Д әріпі, М айналдыру
0 саны - 0 әріпі сияқты.
1 - ші - Бас бармақты немесе сұқ
саусақты өз өзіне айналдыру.
Қолданылған әдебиет:

1. Басова А.Г., Геранкина А.Г. Исторические данные об отношении
сурдопедагогов к дактильной и жестовой форме речи в обучении глухих
// Вопросы сурдопедагогики. — М., 1970.
2. Дактилология и мимика: В 5 ч.— Л., 1975—1979.
3. Гейлъман И.Ф. Изучаем жестуно: В 2 ч. — Л., 1980. — Ч. 1;Ч. П. — Л.,
1982.
4. Гейльман И.Ф. Дактилология. — Л., 1981.
5. Геранкина А.Г. Практикум по дактильной речи. — М., 1972.
6. Димскис Л.С. Изучаем жестовый язык. Пособие для студентов
дефектологических факультетов. — Минск: НМЦентр,1998.
7. Зайцева ГЛ. Дактилология. Жестовая речь. — М.: Просвещение, 1991.
8. Зайцева ГЛ. Использование жестовой речи на уроках литературы в
вечерних школах глухих и слабослышащих. — Л., 1981.

Ұқсас жұмыстар

Домбыра құрылысымен танысу

Іңір немесе түн жануары

Футбол допты қақпаға тебу

Комбайн жаткасы

ЕТІСТІК туралы

Жапон балладасы, Арқаның әңгімесі

Іріңді тендовагинит

Бір жұмыртқалы егіздер Екі жұмыртқалы егіздер

Генетика

Жүріспен орындалатын жаттығулар

Пәндер