Аналық жыныс жасушалары

Презентация қосу

Адам эмбриологиясы. Гаструляция.
Ұрық жапырақшасының
дефференциясы, органогенезі,
гистогенезі.

Практикалық сабақ №2
Адам эмбриологиясы
• Эмбриология— баласын • Адам
онтогенездің
ұрығының
бір бөлігі
эмбриогенезі
де,бірнеше
ішінен тірідей сатылардан тұрады.

туатындарды ұрықтану • I- ұрықтанудың нәтижесінде зиготаның
пайда болуы.
кезеңінен бастап туу • II- пайда болған зиготаның
мерзіміне дейін,ал бөлшектенуі,осының
бластоцистаның пайда болуы.
нәтижесінде

жұмыртқадағы ұрықтың • III- гаструляция,ұрық жапырақшаларының
дамып,жарып шығуына түзіліп,одан ұрықтың біліктік мүшелерінің
дамуы.
дейінгі мезгілін • IY- гистогенез бен органогенез немесе
зерттейтін ұрықтың тіндері мен мүшелерінің дамуы
бұлармен қоса ұрықты қоршаған,ұрықтан
ғылым.Ұрықтың дамуын- тыс мүшелердің қалыптасуы.

эмбриогенез дейді. • Y- Жүйелердің дамуы системогенез.
Аналық жыныс жасушалары
• Аналық жыныс жасушалары - овоциттердің
дамуын ''овогенез'' деп атайды.
• Овогенез аналық жыныс безінің (жұмыртқалықтың)
фолликулды аймағында (жыныс жасушаларының даму
процесі жүретін жұмыртқалықтың аймағы) жүреді. Овогенез
процесінде овоциттер үш даму кезеңдерінен: көбею, өсу
және жетілу кезеңдерінен өтеді. Аталған кезеңдерде
кезегімен әртүрлі даму сатыларындағы аналық жыныс
жасушалары: овогониялар, біріншілік овоциттер, екіншілік
овоциттер және пісіп жетілген овоциттер (жұмыртқа
жасушалары) дамиды. Әрбір біріншілік овоциттен тек бір
ғана жұмыртқа жасушасы (овоцит) пісіп жетіледі
• Жыныстық цикл- тәулікте,
жыныс жасушалары пісіп
жетіледі. Бұл овуляция деп
аталды.
• Құрылысы цитоплазмасы
мөлдір, жылтыр және
фолликулярлы қабықтармен
қоршалған.
• Ерекшелігі жасуша орталығы
болмайды.
Басында акрасома деп аталатын қапшық тәрізді
Аталық жыныс жасушалары. құрылым орналасқан. Акрасома гольджи
аппаратының туындысы болып табылады.
Сперматогонияның шамамен пісіп
жетілуі 72 тәуліктей. Қозғалысы
құйрығының көмегімен жүзеге асады.
Бұл қозғалысы хемотаксис және
ретотаксис қасиеттеріне байланысты.
Құрылысы: ұзындығы 70 мкм, басы
мойыны және құйрығы бар. Сырты
цитолеммамени қоршалған, басында Құйрық бөлімі
гликозилтрансфера дейтін рецепторы Аралық
болады. Негізгі
Басында ядросы борын алады, Терминальды
сперматозоидтың қозғалысына ph
ортасы мен дене температурасының
атқаратын рөлі көп
Ұрықтану және зиготаның пайда
болуы
• Сперматозоидтар мен жұмыртқа
жасушасының қосылуын ұрықтану дейді.
Аталық жыныс бездерінен шамамен 300 • Ұрықтанған екі жыныс
млн-дай сперматозоидтары бар 3–5 мл жасушаларынан біржасушалы ұрық
шәует бөлінеді. Сперматозоидтың біреуі – зигота пайда болады. Зигота
ғана жатыр түтігінде жұмыртқа жатыр түтігі арқылы жатырға өтіп,
жасушасымен қосылады, қалғандары бөліне бастайды. Жасушалардың
жойылады. Сперматозоидпен қосылған хромосомаларында өзгерістер
жұмыртқа жасушасының сыртынан
қабықша түзіледі. Ол қабықша
болады. Адамның дене
жұмыртқа жасушаға басқа жасушаларында хромосома саны
сперматозоидтардың енуінен қорғайды. тұрақты 46 болатыны мәлім.
Ұрықтанбай қалған жұмыртқа Жетілген жыныс жасушаларында –
жасушалары мен сперматозоидтар 23. Ұрықтанғаннан соң аталық
жатыр түтігінде жатырда және аналық жыныс
лейкоциттердің әсерінен жойылады жасушаларының хромосомалары
жұптасып саны 46-ға жетеді
Бөлшектену, бластуланың түзілуі
• Бөлшектену • Бөлшектену кезінде
бластулалардың ядролардың саны тез
құралуымен көбейеді де,
аяқталады. Бластула кө цитоплазманың көлемі
пклеткалы бірқабатты өзгермейді. Мұның өзі
ұрық. Бастулаларды ұрықтық клеткаларының
құрайтын ядролықцитоплазмалық
клеткалар бластомерл қатынасын соматикалық
ер деп аталады. клеткаларына
жақындатады.
Бақаның бластуласы. Гематоксилин-
пикрофуксин. х 40.
1 – бластуланың түбі, 2 – төбесі, 3 –
бластоцель, 4 – шеткі аймағы.
• Бөлшектенудің екі түрі болады:
• 1) толық бөлшектену (голобластикалық);
• 2) жартылай бөлшектену (меробластикалық).
• Толық бөлшектену біркелкі (теңіз кірпілерінде,
ланцетникте) жəне біркелкі емес бөлшектену
(қосмекенділерде) болып бөлінеді. Жартылай
бөлшектену: диск тəрізді бөлшектену (құстарда,
бауырмен жорғалаушыларда) жəне зиготаның беткі
бөлшектенуі болып бөлінеді (бунақденелілерде).
Бөлшектену нəтижесінде бластула құралады (18 сурет).
Бластуланың қабырғасы бластодерма деп аталады.
Ішіндегі қуысын бластоцель дейміз. Бластуланың
үстіңгі анималдық жағы – төбесі болады, астыңғы
вегетативтік жағы – түбі.
Гаструляция
• Гаструляция — гаструлану, • Эмбриогенездің гаструляция
ұрықтың іштегі дамуы кезеңінің алғашқы кездерінде
барысында бластула бластуланың бірқабат
жасушаларының одан әрі жасушаларынан тұратын
көбеюімен, өсуімен, жетіліп бластодермадан екі қабат ұрық
жапырақшаларынан құралған
бағытты орын ауыстыруымен ұрық — гаструла дамиды. Оның
және сапалы сыртқы ұрық жапырақшасы
айырмашылықтар мен — эктодерма ektos —
өзгерістердің жүруімен сыртқы; derma — қабық, тері), ішкі
сипатталатын ұрық жапырақшасы
күрделі биохимиялық және - эндодерма (грек, endon - ішкі
морфогенетикалық процесс. және қабық).
• Бөлшектену морула мен
бластуланың пайда болуымен
аяқталғаннан кейін клетка
материалының қозғалып орын
алмасуының нәтижесінде
бластомерлердің көп санынан
(ланцетниктерде 3000
шамасында, құрбақаларда
бірнеше жүзден) тұратын
бірқабатты ұрық бластула екі
қабатты ұрыққа-
гаструлаға(грекше gaster-
қарын) айналады.
• Эктодерма даму процесі кезінде нерв • Энтодермадан ішек пен
түтігі, ганглиялық пластинка, сарыуыз энтодермалары
плакодалар( эктодерманың түзіледі. Ішек энтодермасынан
қалыңдауы), терінің эктодермасы
және ұрықтан тыс эктодерма сияқты
асқорыту жолы мен бездердің
эмбриондық бастамаларды береді. эпителийі және тыныс алу
Осы эмбриондық бастамалардан мына органдарының эпителийі
ұлпалар мен органдар пайда болады: дамиды. Сарыуыз
нерв түтігінен ми мен жұлынның энтодермасынан сарыуыз
макроглиясы мен нейрондар, көздің
тор қабығы. Ганглиялық пластинкадан қапшығының эпителийі
дене және вегатативтік нерв жүйесінің жіктеледі.
ганглияларының макроглиясы мен
нейрондар, нервтердің макроглиясы,
бүйрекүсті бездердің жұмсақ қабаты,
эктомезенхима т.б. пайда болады.
• Даму процесі кезеңінде • Невротомнан бүйрек пен зәр шығару
мезодермадан хорданың жолдарының эпителийі, ал Вольф
бастамасы, сомиттер, дерматом, каналынан шәует шығарушы
миотом, склеротом және жолдардың эпителийі пайда болады.
Мюллер каналы жұмыртқа өзегі мен
мехзенхима дамиды. Сонымен жатырдың эпителийін, қынаптың
бірге мезодерма невротомды, алғашқы эпителийлік жабындысын
Вольф каналын, Мюллер түзеді. Спланхнотомнан целомдық
каналын, спанхнотомды, ұрықтан эпителий немесе мезотелий,
тыс мезодерманы құрайды. бүйрекүсті бездердің қабық қабаты,
Дерматомнан терінің дәнекер жүрек еті және жыныс бездерінің
ұлпалық негізі, миотомнан фолликулалық эпителийі дамиды.
көлденең салалы бұлшықет, ал Спланхнотомнан бөлінген
склеротомнан шеміршек пен мезенхимадан қан мен дәнекер
ұлпасының клеткалары, ми
сүйек ұлпалары дамиды. тамырлары, ішек қуыс органдардың
ұлпалары мен тамырлары пйда
болады.
Бақаның гаструласы.
Гематоксилин-пикрофуксин. х 40. 1
– вентральды ерін, 2 – бластопор
еріндері аралығындағы кеңістіктегі
сарыуыздың бөлігі, 3 – дорсальды
ерін
Теңіз шошқасының
сперматозоидтары. Темірлі
гематоксилин. х 400.
Адамның
сперматозоидтары.
Гематоксилин. х 400.
Адамның сперматозоидтары.
Гематоксилин. х 1000. 1 – акросомасы, 2
– басы, 3 - құйрығы
Сүтқоректілердің аналық
жыныс жасушасы.
Гематоксилин-эозин. х
630.
1 – ядро, 2 – цитоплазма, 3 –
мөлдір қабық, 4 – сәулелі тәж.

Ұқсас жұмыстар

Аналық жыныс бездері туралы

Жыныс жүйесінің эмбрионалдық даму көздері мен даму жолдары

Гаметогенез жә не ұрықтану процесі

ГАМЕТОГЕНЕЗ САТЫЛАРЫ

Қосарлы ұрықтану

Жыныс жасушаларының құрлысы және дамуы

Тозаңның түзілуі

Аталық және аналық жыныс жасушалары

Малдың жыныстық жетілуі

Гаметогенез және ұрықтану. Геннің құрылымы және қызметі туралы

Пәндер