Қараңғы өріс микроскопиясы

Презентация қосу

Микроскопиялық
әдістер. Жарық
микроскоптың
құрылысы.
Жоспар:
Цитологияда
қолданылатын
0
әдістер 1

Микроскопиялық 0
әдістер 2

Микроскоп 0
түрлері
Микросопиялық әдіс түрлері

Жарық
Рентген сәулелерін
микроскопиялық сіңіру әдісі
әдісі

Қараңғы өрісті
микроскопиялық Электронды
әдісі микроскопия

Фазалы-контрасты Микрохириургия
микроскопия әдісі
Цитологияда қолданылатын әдістер:

1.Жарық
2.Қараңғы өрісті 3.Фазалы контрасты 4.Интерференциялы
микроскапиялық
микроскопия; микроскопия; микроскопия;
әдіс;

5.Рентген сәулелерін 6.Флуоросценциялық 7.Радиоавтография
сіңіру тәсілі; микроскопия; әдісі;
Цитологияда қолданылатын әдістер:

9. Рентген 11.
сәулелерін 10. Электронды Трансмиссионды
Поляризациялық
дифракциялау микроскопия; электронды
микроскопиия;
әдісі; микроскоп;

12. Сканерлеуші 13. Жасуша
Микрохирургия
микроскоп; өсінділері әдісі;
әдісі
Жарық микроскобы
0 0
1 3
Окуляр Объективтер

0 0
2 4
Бұрандалар Заттық үстел
МБР - микроскобының
құрылысы
1 – дөрекі фокустайтын бұранда;
2 – ұстайтын мойны;
3 - окуляр;
4 бинокулярлы тубус;
5 револьвер;
6 – объектив;
7 - заттық үстел;
8 –препаратты жылжытқыш; конденсор;
10 – айна;
11 – штатив негізі;
12 – нақты
фокустайтын бұранда.
Жарық микроскопиялық әдіс
Цитологияда қолданылатын негізгі әдістердің бірі –
жарық микроскопының әдісі. Жарық
микроскопиясының әдістерінде жарық сәулесі объект
арқылы өтіп, объективті линзалар жүйесіне еніп, бірінші
кескін қалыптасады және ол окуляр линзаларының
көмегімен үлкейтіледі. Оптикалық жүйе ретінде
микроскоптың негізгі сипаттамасы оның шешуші күші,
яғни бір-біріне жақын орналасқан екі объектіні ажырату
қабілеті болып табылады. Микроскоптың ажырату
қабілеті жарық толқынының ұзындығымен есептеледі:
толқын ұзындығы неғұрлым қысқа болса, ажырату
қабілеті соғұрлым жоғары болады. Жарық
микроскопында спектрдің көрінетін аймағындағы жарық
көзі (400-700 нм) жиі пайдаланылады, сондықтан бұл
жағдайда микроскоптың максималды ажырату қабілеті
200-350 нм (0,2-0,35 мкм) аспайды. . Яғни, жарық көру
аймағын пайдаланған кезде жарық микроскопының
ажырату қабілетінің соңғы деңгейі 0,2-0,3 мкм құрайды.
Жарық микроскобындағы препараттар
Қараңғы өрісті микросклпия

Қараңғы өріс микроскопиясы. Қараңғы далада
препараттар арнайы конденсатордың көмегімен
зерттеледі. Қараңғы өрісте бақылау кезінде жарық
сәулесі объектіге түспейді, оның орнына соққының
шеткі сәулелері қолданылады.
Шеттік сәулелер объективке түспейді, сондықтан
микроскоптың көру аумағы қараңғы болады да,
шашыраңқы жарықпен көрінген объект ашық түсті
болып көрінеді. Жасуша препараттырының да түрлі
оптикалық тығыздықтағы құрылымдар болады. Жалпы
қараңғы өрісте бұл құрылымдар түрлі
жарықтандырулардың көмегімен анық көрінеді.
Жарықтандыру кезінде жасушада жарық сәулелеріндегі
тозаңға ұқсас (Тиндаль эффектісі) өте ұсақ, кішкентай
бөлшектер жарқырайды, шағылысқан жарық сәулесі
микроскоп объективіне түседі.
Бұл әдіс тірі жасушаларды зерттеуде жиі қолданылады.
Қараңғы өрісті микроскоптағы организмдер
Фазалы контрасты микроскопия
Фазалық контрастты микроскопия әдісі.
Жасушаның кейбір бөліктері жұқа болғанымен,
олар бір-бірінен тығыздығы және жарықтың
сынуы бойынша ерекшеленеді, фазалық
контрастты микроскопия әдісі жасушалардың осы
қасиетіне негізделген. Фазалық контрастты
микроскоптың линзасына арнайы пластина
бекітіледі, ол арқылы жарық сәулесі діріл
фазасының қосымша ығысуын сезінеді. Кескінді
қалыптастыру кезінде бір фазада немесе қарама-
қарсы фазада, бірақ амплитудасы әртүрлі сәулелер
бір-бірімен әрекеттеседі, нәтижесінде жоғары
түсті контрастты объектінің бейнесі пайда
болады. Фазалық контрастты микроскоптың
ерекшелігі – ол тірі жасушалар мен объектілерді
зерттеуге мүмкіндік береді
Фазалы контрастты микроскоптағы организмдер
Интерференциялық контраст әдісі
Микроскопқа енген кезде әр сәуле екіге жіктеледі. Осы сәуленің бірі
бақыланатын бөлшек арқылы өтеді, ал екіншісі- бөлшектің жанынан
микроскоптың оптикалық тармағы бойымен не қосымша тармақ бойымен
өтеді. Микроскоптың окулярлық бөлігінде екі сәуле қайтадан қосылып, өзара
интерференцияланады. Сәуленің бірі объект арқылы өтіп, фаза бойынша
кешігеді (оның 2-ші сәулемен салыстырғанда жол айырмашылығы
болады).Осы кешігудің шамасы компенсатормен өлшенеді.
Интерференциялық контраст әдісі фазалық- контрастылық әдіске ұқсас деп
айтуға болады, өйткені осы екі әдіс те микробөлшек арқылы және оның
жанынан өткен сәулелердің интерференциясына негізделген. Фазалық-
контрастылық микроскопия сияқты интерференциялық контраст әдісі де
мөлдір, түссіз объектілерді бақылауға мүмкіндік береді, бірақ олардың кескіні
әр түсті де болуы мүмкін (интерференциялық түстер). Осы екі әдіс те тірі
тіндер мен жасушаларды оқып- зерттеуге жарамды және көптеген
жағдайларда осы мақсатта қолданылады.
Интерференциялық контраст әдісі
Флуоресцентті микроскопия.
Тірі жасушаларды зерттеу үшін флуоресцентті
бояулар мен флуоресцентті микроскопия кеңінен
қолданылады. Бұл әдіс ультракүлгін
сәулелердегі кейбір заттардың флуоресценция
қасиетіне негізделген. Мұндай
флуоресценцияны ұлпа арқылы ультракүлгін
сәуленің сәулесін өткізу арқылы ұлпадан алуға
болады. Ол үшін конденсаторда көк және
ультракүлгін сәулелерді жалпы жарық сәулесінен
бөлетін жарық сүзгісі бар арнайы ультракүлгін
микроскоп қолданылады. Көрермен көзінің
алдына қойылған тағы бір жарық сүзгісі
препарат шығаратын флуоресцентті сәулелерді
өткізе отырып, көк және ультракүлгін сәулелерді
сіңіреді. Жарықтандыру ретінде күшті
ультракүлгін сәуле шығаратын сынапты шамдар
және қыздыру шамдары қолданылады.
Флуоресцентті микроскопия.
Электронды микроскопия
Электрондық микроскопты 1931 жылы Девиссон мен Калбин Германияда шығарған. Жасушаның біршама
анық көрінісін Руска мен Кнолль 1934 жылы алған болатын. 1950 жылы алғаш рет ультра- жұқа кесінділер
алынған. Электрондық микроскопқа препарат дайындайтын құралды ультрамикратом деп атайды.
Электрондық микроскоп жарық микроскопына қарағанда 100 000 есе артық үлкейтеді. Қазыргі электрондық
микроскоптың көрсеткіштік қабілеттілігі 0,1-0,3 нм-ге дейін жетеді. Объектіні 150 000 есеге дейін үлкейтеді.
Жасушаның барлық ультрақұрылысын молекулалық деңгейде зерттеуге мүмкіншілік береді.
Электрондық микроскопына міндетті түрде вакуум болуы қажет, себебі ауада электрондар алысқа кете
алмайды, оттегі, азот немесе көмір қышқыл газы малекулалармен кездессе олар бөгеліп өз жолын өзгертіп
шашырап кереді.
Преперат тығыз болса көрінбейді. Ең кішкена жасушаның, мысалы бактериялық жасушаның, көлденең
кесіндісі 1мкм. Мұндай қалыңдықтан ешбір электрон өте алмайды. Сондықтан экранда қара дақ қана пайда
болады. Зерттелетін жасушаны өте кішкене бөліктерге кесу қажет. Мұндай кесінділердің қалыңдығы 100нм-
дан аспауы керек. Өте жұқа кесінділерді ультрамикротомдармен дайындайды (латынша uetra-жоғары, грекше
микрос-кішкене, грекше – томе – кесінді). Электрондық микроскоппен зерттеу үшін ұлпалар бөліктерін
жарық микроскопымен зерттегендей өңдеуден өткізеді. Бекітуді ерекше ұқыптылықпен жүргізу керек, себебі
микромолекулалық деңгейге дейінгі жасушаның құрылысын сақтау қажет.
Электронды микроскоптағы ағзалар
Қолданылған әдебиеттер:

• Клетка биологиясы кітап
• Википедия
• https://labcentrifuge.ru/information/articles/
553/
;
•https://zaochnik.com/spravochnik/biologija/
tsitologija/metody-izuchenija-kletki/
;
• ЕГЭ по биологии

Ұқсас жұмыстар

Жарық микроскопы

БИОЛОГИЯЛЫҚ ОБЬЕКТІЛЕРДІ МИКРОСКОПТАУДЫҢ АРНАЙЫ АМАЛДАРЫН ҚОЛДАНУ

Зәрдегі эритроциттер

Поляризация түрлері

Кавернозды туберкулез

Рентген сәулелері

Диспансерлік топтар

Қараңғы және жарық фазалар

Үнді орта ғасыр өнері

Векторлық өріс

Пәндер