Биологиялық эволюция түсінігі

Презентация қосу

Биологиялық эволюция
түсінігі

Орындаған:Қуанышова С
Тобы:БК5 топ
ЖОСПАР
• Кіріспе
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit
Эволюция дегеніміз не?
Негізгі бөлім:
1.Эволюция ашылу тарихы
2. Эволюция ұғымы, оның бағыттары
3.Эволюцияны қозғаушы күштер
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Эволюция дегеніміз не?
Эволюция (лат. evolutіo – өрлеу, өркендеу), биологияда – тірі
организмдердің орта мен жағдайға бейімделіп, өзін өзгертетіні, ортаға
үйлескендері жасап, үйлеспегендері жойылып отыратыны туралы идея
болып, осы өзгеріс себепті олардың қабілеті үздіксіз артып, төмен
деңгейден жоғары деңгейге көтеріледі деп есептейтін теория. Эволюциялық
ілімінің негізін қалауда Чарльз Дарвинның еңбегі зор. Ол ашқан ең
маңызды жаңалыққа дейін көптеген ғалымдардың еңбегі болды.
Эволюциялық үдерістер зандылығы өте күрделі және ғалымдар күні
бүгінге дейін толық анықтай алған жоқ.

Эволюцияның негізін салған ғалымдар
Эволюцияның ашылу тарихы

Эволюция терминін алғашқы рет
швейцарлық табиғаттанушы және философы
Шарль Бонне 1762 жылы эмбриологияға
арналған еңбектерінде пайдаланды.
Эволюция құбылысы тіршілік деңгейлерінің
барлық сатыларында (молекула деңгейден
биосфералық деңгейге дейін) байқалып,
үнемі құрылысы мен атқаратын
қызметтерінде бұрын болмаған жаңа
құрылымдар мен олардың жаңа қызметімен
ерекшеленеді.

Шарль Бонне
ДОБАВИТЬ НИЖНИЙ
КОЛОНТИТУЛ
Швед жаратылыс зерттеушісі Карл
Линнейді (1707-1778) эволюционистердің
бірі болды.Оның «Табиғат жүйесі» еңбегі
1735 жылы жарыққа шығып, К. Линнейді
дүниежүзілік даңққа беледі. К. Линней
ағзалардың қосарланған атауын - қосарлы
атаутізімді ғылымға енгізді. Бұл екі сез, оның
біреуі сын есім - түрді, екіншісі зат есім -
туысты белгілейді. Мәселен, үлкен
жолжелкен және қандауыртөріздес
жолжелкен бір туысқа - жолжелкен туыстасқа
жатады. Бұл дүние жүзі ғалымдарының
бірін-бірі түсінуіне мүмкіндік берді.
Линнейдің тағы бір еңбегі, ол «түр» ұғымын
айқын қисындап мазмұндады және оның
анықтамасын морфологиялық өлшем
негізінде, яғни сыртқы және ішкі
құрылысының ұқсастығы бойынша
жетілдірді.
Биологияда XVII ғасырдың өзінде-ақ трансформизм деп
аталатын бағыт пайда болды. Трансформистер тіршіліктің
өзгергіштігіне, трансформацияға сенді. Жан Жан Батист
Ламарк (1744-1829) ең көрнекті трансформист деп
есептелді. Ол алғашкы тұтас эволюциялық теория жасады.
Оның «Зоология философиясы» (1809) еңбегі биологияда
эволюцияның түсініктерінің басымдылығына бағытталған
жолда маңызды қадам болды.

Келесі эволюциялық теория Ч. Дарвиндікі. Ол
биологияда пайда болған кезден эволюциялық көзкарас
үстемдік етуде, яғни келесі ашылған жаңалықтардың
барлығы эволюциялық тұрғыдан анықтап тексеріледі.
Дарвин уақыт өте келе түрлер өзгеруі мүмкін, жаңа
түрлер бұрын пайда болған түрлерден пайда болады және
барлық түрлердің ортақ ата-бабалары бар деген теория
ұсынды.
Биологиялық эволюцияның мынадай
бірнеше анықтамалары бар:

1.Тірі ағзалардың тарихи дамуының қайталанбайтын үдерісі.

2.Биологиялық жүйелердін; біртіндеп, азды-көпті
бағытта жоғары сатыға көтерілу үдерісі.

3.Тірі ағзалардың қарапайым формадан күрделірек
(жетілген) формаға баяу өзгерген үдерісі.

4.Тірі жай заттардын, ұзақ мерзімінде жоғары сатыға
көтерілуі.
ДОБАВИТЬ НИЖНИЙ
КОЛОНТИТУЛ
ДОБАВИТЬ НИЖНИЙ
КОЛОНТИТУЛ
Биологиялық прогресске мысалдар

ДОБАВИТЬ НИЖНИЙ
КОЛОНТИТУЛ
ДОБАВИТЬ НИЖНИЙ
КОЛОНТИТУЛ
Ароморфоз дегенміз не?
Ароморфоз (көне грекше: аіro — көтеру, көне грекше: тофһе — форма, пішін) —
органикалық дүние дамуының негізгі эволюциялық бағыттарының бірі, қоршаған орта
әсерлеріне байланысты тірі организмдердің құрылымдық және қызметтік жағынан
күрделеніп, жоғары сатыға көтерілуі. Мыс., бауырымен жорғалаушылардың арғы
тектерінің сүтқоректі жануарларға айналу кезінде 3 камералы жүректен 4 камералы
жүректің жетілуі және т.б. Морфологиялық-физиологиялық үдеріс. Бұл орасан зор
бейімделгіштіктің пайда болуы, ол тіршілікке бейімділікті едәуір көтеріп, жаңа
тіршілік ортасына көшуге жәрдемдеседі. Ароморфоздардың пайда болып, көбеюі
арқасында класстар, белімдер, типтер, дүниелер тәрізді ірі таксондар пайда болады.
Северцев оны эволюциядағы негізгі бағыттардың бірі деп есептеді.

Идиоадаптация дегенміз не?
Идиоадаптация – организм органдарының құрылысы мен өздері
атқаратын қызметінің тіршілік ету жағдайы ерекшеліктеріне
қарай құрылымдық деңгейінің өзгермей, күрделенбей бейімделуі.
“Идиоадаптация” терминін 1931 жылы А.Н. Северцев ұсынған.
Идиоадаптация – арогенезге кереғар құбылыс. Ғылыми әдебиетте
идиоадаптация терминімен қатар кладогенез, алломорфоз,
аллогенез деген атаулар да пайдаланылады.

ДОБАВИТЬ НИЖНИЙ
КОЛОНТИТУЛ
Дегенерация дегенміз не?
Дегенерация(лат. degenero – біртіндеп жойылу) – табиғаттағы тірі
организмдердің эволюциялық даму бағытының бірі. Кейінгі кезде
дегенерацияны катагенез және регресс деп те атап жүр. Табиғаттағы
кейбір түрлердің көбейіп, таралу аймағының ауқымды болуы – сол
түрлердің құрылымдық деңгейінің қарапайымдала түсуіне әкеліп
соғады. Жалпы дегенерация биологиялық прогреске жол ашады. Бұл
көп жағдайда паразитті немесе бір орында бекініп тіршілік ететін
түрлерге тән.

ДОБАВИТЬ НИЖНИЙ
КОЛОНТИТУЛ
ДОБАВИТЬ НИЖНИЙ
КОЛОНТИТУЛ
Биологиялық регресске мысаладар

Қорытынд
ыкелген. Бұрынырақта зілдер (мамонт) мен
Ғаламшардағы тіршіліктің дәл қазіргідей үнемі бола бермейтіні бұрыннан мәлім.
Тіршіліктің ертерек кезендерде дүниеге
динозаврлар (сұмпайы кесірткелер), үңгір аюлары және қылыш тісті
жолбарыстардың тіршілік еткені мәлім. Бұл жануарлар бұрын өмір сүрді, бірақ бізге
дейін сақталып қалған жоқ. Ал қазір өмір сүретін, бізге үйреншікті болып кеткен
көптеген түрлер ғаламшарда жақында ғана пайда болды. Мәселен, теңіз
жұлдыздары немесе ақулаларға қарағанда көдімгі иттер, мысықтар немесе
торғайлар олардан тарихи жағынан өлдеқайда жас.Демек эволюция тарихи өзгеріс
үдерісі ретінде үнемі біркелкі жүрмейтінін түсіну қажет. Біріншіден, ағзалардың сан
алуан жүйелік топтарындағы эволюциялық өзгеріс жылдамдығы айтарлықтай
ерекшеленеді. Топтардың бірде қандай да бір уақыт аралығында өзгелерінен тезірек
эволюция жолымен бірте-бірте дамып, сол топтың езі тарихи даму барысында
екінші уақыт аралығында мүлдем бөгеліп қала алады.Тірі ағзалардың қандай да бір
жүйеленген тобының дамуына, қалыптасып жетілуіне жүздеген және мыңдаған
факторлар әсер етеді. Атап айтқанда сақталуы, тірі қалуы және одан әрі жетілуі -
эволюциялық жолмен бірте-бірте дамуы сол факторларға тәуелді болады.
Пайдаланылған
әдебиеттер
• https://kk.wikipedia.org/wiki/Эволюция
• Биология: Жалпы білім беретін мектептің 9-
сыныбына арналған оқулық, 2-басылымы, өңделген
/ М. Гильманов, А. Соловьева, Л. Әбшенова. —
Алматы: «Атамұра» баспасы, 2009 жыл. ISBN 9965-
34-927-4
• «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор
Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы»
Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, X том
• Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN
9965-32-491-3

ДОБАВИТЬ НИЖНИЙ
КОЛОНТИТУЛ
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Адам және оның құндылықтық әлемінің философиясы

Тіршілік эволюциясы

Дүние болмысы екі деңгейде

Service learning пәнінің тарихы

Биологиялық эволюция - қайтымсыз әрекет

Эволюция факторлары және саналы адамның шығу тегі

Макроэволюция жолдары: конвергенция,параллелизм

Эволюциялық ілім - тірі организмдердің эволюциялық дамуының себептерімен қозғаушы күштері, олардың механизмдері және жалпы заңдылықтары туралы ілім

Тіршіліктің тарихи дамуы туралы ілім тарауы бойынша қорытындылау

Мәдениет локализациясы

Пәндер