Ақша және несие

Презентация қосу

Ұлттық экономикадағы
қаржы және ақша-
несие жүйесі
Сабақтың мақсаты:
Біз күнделікті өмірімізде экономика, қаржы, несие
және ақша деген сөздерді жиі естіп немесе
пайдаланып жатамыз. Сондықтан, бұл тақырыптың
мақсаты қаржы мәнін, оның атқаратын қызметтерін,
салық дегеніміз не екенін, ақша-несие жүйесін
түсіндіру.
Жоспар
Қаржы және қаржы жүйесінің мәні. Мемлекеттік
бюджет.
Салық және оның мәні. Салықтың түрлері.
Ақша жүйесі және оның ұлттық экономикадағы рөлі.
Қазіргі банк жүйесі және оның құрылымы.
Теориялық түсінік
Қаржы және қаржы жүйесінің мәні.
Қаржы дегеніміз қоғамның ақшалай қаржы қорларын
құру мен пайдалану жөніндегі экономикалық
қатынастар жиынтығы.
Қаражат жүйесі дегеніміз ақша қорының пайда
болуындағы және пайдаланудағы, сонымен қатар оны
ұйымдастыру органдарымен (ұйымдарының)
арасындағы қатынастарды қамтитын жиынтық
қатынас. Қаржы жүйесінің негізгі буыны мемлекеттік
бюджет болып табылады.
Қаражаттың функционалдық ішкі жүйесі
салық

қаражат
көрсеткіш бюджет
-тері

сметалық
қаражат
қаражатт
жоспары
ан-дыру
Бөлу – қаржы арқылы Шоғырландыру –
материалдық және мемлекеттің экономикалық
материалдық емес қызметін жүргізу ушін,
салалардың арасында оның материалдық негізін
бөледі және кайта бөледі. жасау.

Қаржының
атқаратын
қызметтері

Бақылау – ақша, қаржының Реттеуші – қоғамдық
пайда болуын, бөлінуін және өндірісте микро және
нормаларға сәйкес реттей макроэкономикалық
отырып оның қозғалысын прапорцияны реттеудің
бақылайды. негізгі құралы.
Қаражат жүйесін қаражат қатынасына қатысушыларға
(субъектілерге) байланысты мынадай үш ішкі жүйеге бөледі:

Мемлекет қаржысы – ақша қаражатынан тұрады. Ол қаражат тұрғындардың
әлеуметтік кепілдігін қамтамасыз етуде, заңдылық пен құқықты сақтауға,
қорғаныс пен шаруашылықты басқаруға жұмсалады.

Кәсіпорынның қаржысын меншіктегі және заемдағы қаржылар, ғылым мен
техника қорының ақшалай қаражаты, әлеуметтік-мәдени даму мен
материалдық ынталандыру қоры, резервті және сақтандыру қоры енеді.

Халықтың (үй шаруашылығының) қаржысы – шаруашылық, еңбек
қызметтерінің негізінде, коммерциялық және халықтық банктегі сақталған
қаржыларды мемлекеттің іске қосуының нәтижесінде ақшалай қаражатты
құрады.
Мемлекеттік бюджет
Мемлекеттік бюджет дегеніміз мемлекеттің негізгі
қаржылық жоспары. Ол мемлекеттің шығындары мен
табыстарының балансы. Мемлекеттік бюджет екі
деңгейден тұрады, ол республикалық және жергілікті
(облыстық, аудандық, селолық).
ақшалай қаржы.
қаржыландыруға берілетін 2. Субсидиялар –
мен кәсіпорындарды мемлекеттік ақшалай көмек
1. Қаржы бөлу – мекемелер түрі.

Мемлекеттік
бюджеттен
төленетін төлемдер
3. Субвенциялар – дамудың арналған ақшалай қаржы.
нақты мақсаттарына шығындарды жабуға арнайы
арналған мемлекеттік 4. Дотациялар –
ақшалай көмек.
Жеке және заңды Экономикалық категория
тұлғалардың мемлекеттің ретінде мемлекеттің табысы;
жүргізіп отырған заңының материалдық категория
негізінде міндетті түрде ретінде белгілі бір ақша
төленетін төлемдер сомасы; заңгерлік категория
ретінде заң.

САЛЫҚ

Өндіріп алу тәсілі
Салық жүйесі мемлекеттің бойынша тікелей және
заңды актілеріне сәйкес жанама болып, ал бюджет
негізделіп, нақты құрылым деңгейіне қарай жалпы
әдістерін және салық салуды мемлекеттік және
орнықтырады. жергілікті болып бөлінеді.
Салық элементтері
Салық субъектісі – заңға байланысты міндетті салық
төлейтін жеке немесе заңды тұлға.
Салық жүктелушісі – салық төлейтін тұлға.
Салық объектісі – салық салынатын табыстар мен
мүліктер (жалақы, пайда т.б.).
Салық мөлшері – салық объектісінің бірлік өлшеміне
салық салу мөлшері.
Салық жеңілдіктері – салық мөлшерін азайту немесе
одан толық босату.
Ақша және несие
Ақша – затта емес, байлықта емес, өндірістік қатынас. Бұның
мазмұны мен мәнін ақшаның атқаратын қызметтерін яғни
қоғамдық міндеттерінен анық байқауға болады.
Ақшаның айналыс құралы қызметі – сатудан және сатып
алудан құралады.
Несие ( лат. сөзі – creditum – қарыз ) – жеке немесе заңды
тұлғаға белгілі бір уақытта қайтаруға және пайдаланғаны үшін
белгілі бір мөлшерде пайыз төлеу жағдайында қарызға
берілген мүлік немесе ақша.
Несие қарыз капиталының қозғалысы, несие беру мүмкіндігі
ақысын төлеу, қайтарып беру және мерзімдік принциптеріне
құрылған.
Кейнсиан түсініктемесі бойынша несие саясаты құлдырау кезінде – арзан
ақшаға, ал экономикалық конъюнктура көтерілген кезеңде қымбат
ақшаға бағытталуы керек.
Арзан ақша саясаты – Қымбат ақша саясаты –
жұмыссыздық, экономикалық жоғары инфляция кезінде
құлдырау кезінде жүргізіледі, жүргізіледі, оның әдістері:
оның әдістері:

1. Ашық нарықта мемлекеттің 1. Мемлекеттің бағалы
бағалы қағаздарын сатып алу; қағаздарын сату;
2. Міндетті резервтер 2. Міндетті резервтер
нормасының азаюы; нормасының көбеюі;
3. Пайыздық есеп 3. Пайыздық есеп
мөлшерлемесінің төмендеуі. мөлшерлемесінің жоғарылауы.
Несиенің негізгі түрлері

Банк несиесі

Мемлекеттік несие

Коммерциялық несие

Тұтынушы несиесі

Лизингтік несие

Ипотекалық несие

Халықаралық несие
Қазақстан банктерінің несие беру көрсеткіштері
Қазақстанда қыркүйекте несиелердің орташа мөлшерлемесі 27,28% болды.
Ең аз мөлшермен несие берген банк АТФ -17,10% пайыз, ең көп тиімді пайыздық мөлшерлеме
Сбербанкте – 31,20%.

Несие Жылдық Қазіргі
мөлшерлеме мөлшерлеме
АТФ 16,16% 17,10%

ВТБ 14,72% 32,53%

Қазкоммерцбанк 12,01% 24,64%

Астана банкі 0,20% 34,90%

Еуразия банкі 10,59% 48,10%
Несие қағидалары: Несие нысандары:

1. Қайтарымдылығы. 1. Несие беру уақытына
2. Жедел мерзімді. байланысты.
3. Материалдық 2. Қамтамасыз ету түріне
қамтамасыз ету. байланысты.
4. Ақылылы. 3. Несие алушылардың
5. Мақсатты. түріне байланысты.
4. Пайдалану бағытына
байланысты.
Ақша-қаражатын жұмылдыру және
оны несие түрінде орналастыру,
банк заңдарына сәйкес басқада
операцияларды жүзеге асыру үшін
жаратылған ұйым.
Банк «Банк» деген ұғымы италиян сөзі
«bank» ─ орындық, «айырбас
орындығы ─ айырбас орны»
дегенді білдіреді.
Ұлттық экономикадағы барлық
банктердің жиынтығы елдің банк
жүйесін құрайды.
Банктің атқаратын қызметерін
Коммерциялық банктердің негізгі
негізінен төмендегідей
атқаратын қызметтері:
топтастыруға болады:

Уақытша бос ақша қаражаттарын
Ақша қаражаттарын шоғырландыру
тарту, жинақтау және оны қарыз
және тарту;
капиталына айналдыру;

Кәсіпорынға, мемлекетке, жеке Шаруашылықтармен есеп және
адамдарға несие беру, бағалы төлем жұмыстарын жүргізу;
қағаздармен операция жүргізу; төлем құралдарын шығару,

Бағалы қағаздарды шығаруды және
Ақша айналымын реттеу. орналастыруды ұйымдастыру;
несие беру.

Экономикалық және қаржылық Сенімхат бойынша клиенттердің мүлкін
кеңес беру. басқару; клиенттерге кеңес беру.
Қазіргі кезеңде нарық экономикасы дамыған елдердің басым
көпшілігінде екі деңгейлі, үш сатылы банк жүйесі құралған.

Бірінші деңгейдегі банк
жүйесіне Орталық және Ұлттық
банк

Екінші деңгейдегі банк
жүйесіне коммерциялық банк

Үшінші сатыдағы банк
жүйесіне – банк емес қаражат-
несие институттары жатады.
Несие жүйесінің негізгі буыны ─ банктер.

Банктер мемлекет пен кәсіпорындардың, акционерлік
қоғамдар мен жауапкершілігі шектеулі серістіктердің,
мектеп пен ауруханалардың және халықтың уақытша
бос ақшаларын шоғырландырып, оларды іс-жүзіндегі
капиталға айналдырады.

Мемлекеттің несие жүйесінде коммерциялық
банктердің алатын орны өте зор.
Пайдаланылған әдебиеттер:
Райымқұлұлы С. « Экономикалық теория
негіздері » (Шымкент-2005) – 214, 216 ,
221 ,228 ,231-233 беттер.
Я. Әубәкіров, К. Нәрібаев « Экономикалық теория
негіздері » (Алматы-2011) – 389, 390, 393, 404-405 беттер.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!

Ұқсас жұмыстар

Ақ ша-несие саясаты

*Ақша несие саясаты

ҚР ҰБ-ның ақша-несие саясаты

Коммерциялық банк

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ САУДА

Ақша массасы

ҚР-ның ақша-несие саясаты

Ұлттық экономика

Ақша және ақша айналымын реттеу,ақша несиелік саясатты реттеу

Мемлекеттің ақша, несие саясаты

Пәндер