Мәдениеттің көшпелілік типтері

Презентация қосу

Мәдениеттің көшпелілік типтері
Алғашқы қауымдық мәдениет
Алғашқы қауымдық мәдениет - тарихи-мәдени
типология бойынша адамзат мәдениетінің алғашқы
сатысы. Көне, ежелгі, архаикалық мәдениеттер
ұғымдарымен жақын мағынада қолданылады.
Антропология ілімінде кейінгі палеолит дәуірінде
(30 - 40 мың жыл бұрын) "нағыз адам" пайда
болуымен, қару-жарақтар мен қарапайым еңбек
құралдарын қолдана бастауымен және экзагамияның
нәтижесінде отбасы және рулық қауымның
қалыптасуымен, діннің, өнердің, рәміздік салт-
дәстүрдің алғашқы нышандары өріс алуымен
түсіндіріледі. Осының негізінде мифтік сана пайда
болды.
Алғашқы қауымдық қоғам дамуының
негізгі кезеңдері
“Алғашқы қауымдық кезең – қалыптасу кезеңі, ал
алғашқы қауымдастық туыстық қауым – кемелдену
кезеңі болса, таптардың түзілу кезеңі - алғашқы
қауымдық құрылымның ыдырау кезеңі болды. Бұл
соңғы кезең шаруашылық іс-əрекеттің барлық
салаларының қарқындап дамуымен жəне өнім
қорларының өсуімен сипатталады. Туыстар мен
қауымның ортақ меншігі жеке үй шаруашылығы
меншіктеріне, теңдей бөлу еңбегіне қарай бөлуге
алмасып, қауымдық-туыстық байланыстар үзіліп,
алғашқы қауымдық-көршілік түрлері пайда болды.
Алғашқы қауымдық синкретизм

Алғашқы қауымдық мәдениетке синкретизм тән.
Алғашқы қауымдық мәдениеттің
синкреттігінің(бөлінбеушілік) мәні сол - табиғат олармен
біртұтас жаратылған, жаны бар нәрседей қабылданады.
Адам өзін жануарлармен және өсімдіктермен бөлінбес
бірлікте қарастырды. Алғашқы даму кезеңіндегі қоғамда
матриархат (грекшеден аударғанда-"ананың билігі")
үстемдік етті. Еңбектің күрделіленуі, металлургияның
дамуы, қару жарақтың жетілуі біртіндеп патриархатқа
("әкенің билігі"), яғни еркектің үстемдігіне алып келді.
Еркектің үстемдігімен мықты отбасы қалыптасты. Келе-
келе экзогамия үстемдік алып, эндогамия жоғалды.
Алғашқы адам әлемінің мифологиялық бейнесі.

Миф – алғашқы қауым адамына тән ойлаудың бірінші
бөлінбеген формасы. Мұнда поэзия мен ғылымның, дін
мен моральдың, рационалды әсердің элементтері бар.
Ежелгі миф-аңыздар алғашқы адамдардың тіршілігінің
маңызды белгісіндей, олардың рәміздік мазмұны арқылы
адамзат қоршаған ортаны және уақытты әрі игерді, әрі
түсінді.Миф – алғашқы қауым адамына тән ойлаудың
бірінші бөлінбеген формасы. Мұнда поэзия мен
ғылымның, дін мен моральдың, рационалды әсердің
элементтері бар. Ежелгі миф-аңыздар алғашқы
адамдардың тіршілігінің маңызды белгісіндей, олардың
рәміздік мазмұны арқылы адамзат қоршаған ортаны және
уақытты әрі игерді, әрі түсінді.
Алғашқы діни наным-сенімдер

Бүгінгі ғылымда діннің пайда болуы туралы екі
теория бар. Олар «прамонотеизм» және адамзат
тарихындағы «дінге дейінгі кезең» теориялары.
«Прамонотеизм» концепциясы әлемдегі тайпалар
мен халықтар әуелгі баста бір құдайға табынған,
көпқұдайлық кейін пайда болған деген тұжырымға
негізделеді. «Дінге дейінгі кезең» теориясы
алғашқы қауымдық құрылыста адамдарда ешқандай
дін болған емес деген қағидаға сүйенеді. Ғылымда
сонымен қатар діннің көне наным нысандары бар.
Олар – фетишизм, тотемизм, анимизм, магия және
шамандық (бақсылық).
Өнердің пайда болуы және ерте түрлері
Тас дәуірі кезеңінде алғашқы өнер туындылары пайда
болды. Жазбаның саны мен сапасы көбірек болатын көркем
көріністердің бірі - үңгірлерге сурет салу. Тарихқа дейінгі
өмір сүрген адамдарға көшпелі өмір салты мен үңгірлерді
мекендеу тән болды.Балшық және тот сияқты табиғи
пигменттер үңгірлердің тасына сурет салуға пайдаланылды;
оларда олар өздерінің өмір салтын және оларды қоршап
тұрған ортада не байқағанын бейнелейді. Олар аңдарды
және аң аулау көріністерін бейнелеген.Осы кезден бастап
үңгірдегі суреттердің көп бөлігі қазіргі Франция мен
Испания аумағындағы үңгірлерде. Бұл алғашқы көркемдік
бейнелер тарихқа дейінгі өнер деп аталады және көптеген
жағдайларда бейнелі мағынасымен және рухани немесе
діни сипатымен сипатталды.
Аң стилі
Аң стилі—"біздің дәуірімізге дейінгі VII-IV ғасырларда
Еуразияның төменгі Дунайдан, Солтүстік Қара теңізден және
Каспий маңы даласынан Оңтүстік Оралға, Сібірге және
Қытайдың солтүстік-батыс бөлігіне дейінгі кең аумақтарында
қалыптасқан тарихи көркемдік стиль". Басқа тұжырымда:
"ежелгі өнерде кең таралған стильдің шартты атауы, оның
ерекшелігі жеке жануарларды, олардың дене мүшелерін,
сондай-ақ бірнеше жануарлардың күрделі композицияларын
бейнелеу болды. Аң стилі—"біздің дәуірімізге дейінгі VII-IV
ғасырларда Еуразияның төменгі Дунайдан, Солтүстік Қара
теңізден және Каспий маңы даласынан Оңтүстік Оралға,
Сібірге және Қытайдың солтүстік-батыс бөлігіне дейінгі кең
аумақтарында қалыптасқан тарихи көркемдік стиль".

Ұқсас жұмыстар

Мәдениеттің белгілер әлемі типологиясы

Мәдениет тілі

Көшпелілік мәдениеттің ерекшеліктері

Көшпелілік тің дамуы, шығу тарихы

Көшпелілік мәдениет түрі

Көшпелілер өркениетін зерттеу мәселелері

Көшпелілер өркениетін зерттеу

КӨШПЕЛІЛЕРІНІҢ МӘДЕНИЕТІ

Көшпелілер туралы мәлімет

Саяси мәдениеттің түсінігі, саяси мәдениеттің типологиясы

Пәндер