Ковалентті байланыс жай зат молекулалары

Химиялық байланыстың (типтері), валенттілік,

тотығу дәрежесі

Қазақстан- Ресей медициналық университет

Орындаған: Бектемирова Сабира

Топ: 108-Б

Мамандық: Жалпы медицина

Тексерген:Жиенбаева Л. Б.

Жоспар:

Кіріспе

Негізгі бөлім:

Тарихы

Химиялық байланыс

Иондық байланыс

Ковалентті байланыс

Металдық байланыс

Тотығу дәрежісі

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер

ДЕМОКРИТ

(б. э. д. 460 - 370 ж. ж. )

Әлемде тек қана атомдар, бос кеңістік және қозғалыс бар, деп оқытты.

Ол атомдардың бос кеңістікте соқтығысуының механикалық қажеттілігін ойлап тапты.

Түсінікті болуы үшін, атомдарды бір-бірімен бекіту үшін ілгешекпен, ілгекті пайдаланды.

Notes: Древнегреческий философ Демокрит считается основоположником материалистического взгляда на атомистическое строение материи.

Демокрит учил, что все тела состоят из бесчисленного количества сверхмалых, невидимых глазом, неделимых частиц-атомов, которые непрерывно движутся в пустоте. Их никто не создавал, никто не может уничтожить, хотя разрушить тела, составленные из атомов - труд небольшой.

Демокрит не верил в богов, не допускал случайностей, поэтому для объяснения столкновения атомов в пустоте придумал какую-то механическую необходимость или «рок». А чтобы было понятно, как атомы держатся друг за друга, он снабдил их петельками и крючочками.

Платон өзінің шәкірттеріне өте көрнекі түрде үшбұрыштың бөлшектері арқылы орындалатын барлық өзгерістерді көрсетті.

Notes: Античный философ Платон представлял атомы как плоские тела - прямоугольные треугольники двух видов: равнобедренные и с катетом, равным половине гипотенузы.

Они удобны для конструирования более сложных фигур. Четыре равнобедренных треугольника составляют квадрат, а из шести прямоугольных треугольников образуется равносторонний треугольник.

ЙЁНС-ЯКОБ БЕРЦЕЛИУС

(1779 - 1848 ж. ж. )

Электрохимиялық теория

Химиялық элементтер арасындағы байланысты олардың электрлік қасиеті тұрғысынан қарастырды. Яғни, химиялық элементтердің бір түрінде оң, ал екіншілерінде теріс заряд басым болады. Оң заряды басым элементтерге металдарды, ал теріс заряды бар элементтерге металл еместерді жатқыза отырып, химиялық қосылыстар осылардың арасындағы тартылыстан туындайды деп есептелінді.

Notes: Взгляды Демокрита и Платона господствовали довольно долго.

В начале 19 века шведский химик Йёнс-Якоб Берцелиус предложил электрохимическую теорию сродства. Он считал, что атомы притягиваются друг к другу благодаря наличию у каждого из них двух противоположных электрических зарядов, находящихся на некотором расстоянии друг от друга. Идея о том, что силы, удерживающие атомы в молекуле, имеют электрическую природе, оказалась верной.

ЭКСПЕРИМЕНТ - получение водорода:

Пропустите одну строчку тетради???

на доске записать уравнение реакции в молекулярном виде и с помощью графических формул.

Состав веществ определяли экспериментально.

Рассмотрим схему взаимодействия цинка с соляной кислотой.

ХИМИЯЛЫҚ БАЙЛАНЫС

- химиялық қосылыстағы атомдардың бір-біріне әсері арқылы жүзеге асатын күштер жиынтығы

Notes: Сегодня на уроке мы начинаем изучать новую тему: ХИМИЧЕСКАЯ СВЯЗЬ. Запишите тему урока. Что же мы понимаем под «химической связью»?

Щ. Химическая связь - это совокупность сил, обусловливающих взаимодействие атомов друг с другом в химическом соединении. Запишите.

Щ.

Химиялық байланыс түзілген кезде атомдардың электрондық құрылымы өзгеріске ұшырайды.

Атомдардың электрондық құрылымы анағұрлым тұрақты болған жағдайда ғана химиялық байланыс түзіледі.

Химиялық байланыс түзілуде ең басты рольді электрондар атқарады.

Сыртқы электрондық қабаты ns2np6 типті болған жағдайда электронды октет және 1 s2 аяқталған, анағұрлым тұрақты болады.

Басқа элементтің атомдары химиялық байланыс түзу кезінде осындай электрондық құрылым түзуге ұмтылады. Атомдар арасында тұрақты (аяқталған) электрондық құрылымда болатын ең маңызды екі түрлі химиялық байланыстың түрі иондық (электровалентті) және ковалентті байланыс бар.

Иондық химиялық байланыс электртерістілігі бойынша айырмашылығы үлкен металл мен бейметалл атомдары арасында түзіледі.

Иондық химиялық байланыс қарама -қарсы зарядталған иондардың электростатикалық тартылысы нәтижесінде жүзеге асады.

Иондық байланыс

Иондық байланыс теориясын 1916 жылы неміс ғалымы

В. Коссель ұсынған болатын. Бұл теория типтік металдар мен типтік бейметалдар атомдары арасында: CsF, CsCl, NaCl, KF, KCl, Na2O, CaO түзілетін байланысты түсіндіреді. Осы теорияға байланысты иондық байланыстың түзілу кезінде типтік металл атомдары электронды береді, ал типтік бейметалл атомдары электронды қосып алады.

КОССЕЛЬ (Kossel),

Вальтер

1888 - 1956 ж. ж.

Иондар түзілу арқылы жүзеге асатын байланыстарды иондық байланыс, қосылыстың өзін иондық қосылыс деп атайды. Иондық қосылыстардың қайнау, балқу температурасы жоғары, қызуға тұрақты, олар полюстік еріткіштерде тез ериді, ерітінділері электр тогын жақсы өткізеді.

натрий атом

Ковалентті байланыс - бұл атомдар арасында ортақ электрондық жұп есебінен жүзеге асырылатын химиялық байланыс.

Ковалентті байланыс

Ковалентті химиялық байланыста электрон жұбының атомдардың арасында орналасуына қарай полюсті және полюссіз деп екіге бөлінеді.

Джильбер Льюис

Полюссіз ковалентті химиялық байланысты молекулада электрон жұбы атомға ауыспай, симметриялы түрде ортада орналасады. Полюссіз химиялық байланыстағы қосылыстардың қайнау және балқу температуралары төмен, полюсті еріткіштерде иондар түзбейді, электр тоғын өткізбейді.

Сутек атомының электрондық формуласы 1s1.

Сутектің электртерістілігі 2, 1.

S - электрондарының электрон бұлттары сфера (шар)

тәрізді, олардың өзара әсерлесуін былай көрсетуге болады:

сонда s электрондарының бұлттары өзара қабысып,

екі электрон екі ядроға да ортақ, олардан бірдей

қашықтықта орналасады.

Сутегі молекуласындағы атомдардың ұсталып тұрған күштерінің табиғатын алғаш 1927 жылы ағылшын ғалымдары Гейтлер мен Лондон кванттық механика тұрғысынан түсіндірді. Олар Шредингер теңдеуі бойынша

байланыстың екі сипатын - энергия мен ядро аралық ұзындықты есептеді. Сутегі молекуласы төрт микробөлшектен тұрады. Екі атом бір - біріне жақындаған кезде тартылыс күші, ал екі ядро мен екі электрон арасында тебілу күші пайда болады. Осы тартылыс және тебілу күші теңескен жағдайда молекула тұрақты күйге келеді.

Электронды-графикалық формуласын қарасақ, валенттілік электрондар саны 6, оның екеуі дара күйінде,

міне, осы электрондар екінші оттек атомындағы дәл осындай электрондармен екі жұп түзеді, яғни байланыс саны екі.

Енді әр атом ядросын 8 электроннан айналатын болады. Сөйтіп, бұл мысалдан да көретініміз молекула түзілгенде

аяқталған 8 электронды қабаттың пайда болуы.

Оттек атомдарының тотығу дәрежелері нөлге тең, валенттіліктері ІІ-ге тең болады. Еселі байланыс дара байланысқа қарағанда беріктеу болады.

Электрондардың электрон бұлттарының формаларын

қолданып байланыстың түзілуін көрсетсек:

α - байланыс дегеніміз электрон бұлттарының қабысу ауданы ядролардың қосылу сызығының бойында жатқанда түзілетін байланыс (а) . Ал π-байланыс - электрон бұлттарының қабысу ауданы ядроларды қосатын сызықтың екі жағында орналасқанда түзіледі. Оттегі молекуласында атомдар бір-бірімен екі байланыспен байланысқан, оның бірі - α болса, екіншісінің π-байланыс екендігін байқайсыңдар.

Олай болса π - байланыс, тек қайталанған байланыстарда болса, α -байланыс дара байланыс кезінде түзіледі.

Полюсті коваленттік байланыс дегеніміз байланыстырушы электрон жұбының бұлты электртерістігі басым элемент атомына қарай ығыса орналасқан байланыс. Молекуланың полюстілігі диполь моменті арқылы көрсетіледі. Полюсті молекулалардың қайнау және балқу температурасы төмен, полюсті еріткіштерде үйектеліп иондарға ыдырайды.

Металдық байланыстың түзілу схемасы (М - металл) : Me - ne- → Me+n

Мұндай қабілетті металдар бос күйде де, химиялық әрекеттесу кезінде де көрсетеді. Бос күйдегі металдың белгілі физикалық қасиеттері: электр және жылу өткізгіштігі, қаттылығы, иілімділігі, созылғыштығы, өзіне тән жылтыры, т. б. бұлардың барлығы да металдық байланысқа тәуелді.

Металдық байланыс

Металдық кристалл торының түйіндерінде атомдар немесе

олардың иондары орналасатыны белгілі.

Металдық тордағы бостау күйдегі делокальданған

электрондар көптеген ядролардың арасында өзара тарту

күштерін тудырып, металдық байланыс түзеді.