СӘЙКЕСТІК КРИТЕРИЙЛЕРІ

Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университет

ТАҚЫРЫБЫ:

СӘЙКЕСТІК КРИТЕРИЙЛЕРІ. СӘЙКЕСТІК КРИТЕРИЙЛЕРІН ПРАКТИКАДА ҚОЛДАНУДЫҢ НАҚТЫ МЫСАЛЫ. МЕНДЕЛЬ ЗАҢЫ.

ОРЫНДАҒАН: МАМАДОВ КАЙРАТ

ТОБЫ: СТК-302

Мақсаты:

• Таралудың статистикалық қатарларын анықтау және олардың теориялық таралу заңдарына сәйкестігін бағалауды, Пирсонның Хи-квадрат, Колмогоров-Смирновтың сәйкестік критерийлерін қолданып статистикалық жорамалдарды тексеру.

Жоспар:

Кіріспе

Негізгі бөлім:

-сәйкестікті анықтау критерийлері

-Мендель заңын сәйкестікке мысал ретінде

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Медицинаның көптеген салаларында белгілердің немесе құбылыстардың өзара сәйкестігін статистикалық талдауға тура келеді.

Пирсон тәсілі

(квадраттық)

Спирмен тәсілі

(рангілі)

Сәйкестік критерийлерін анықтау

Сәйкестік критерийлерін практикада қолданудың нақты мысалы ретінде Мендель заңын алсақ болады

Гибродологиялық әдіс алғаш рет австрялық ғалым Г. Мендель тарапынан қолданылды (1865) . Ол тәжрибелерінде өздігінен тозаңданатын асбұршақ өсімдігін қолданды. Мендель бір-бірінен бір, екі және одан да көп белгілер бойынша ажратылатын таза іріктемелер (гомозиготаларды) будандастырды. Сөйтіп, ол бірінші, екінші және т. с. с. реттік ұрпақ типтерінің статистикалық арақатнастарын матиматикалық жол мен зеріттеді. Алынған нәтижелер бойынша тұқым қуалаушылық заңдары ашылды.

Мендель Заңдары - тұқым қуалау

белгілерінің ұрпақтан ұрпаққа берілу

заңдылықтары. Ата-аналарынан

ұрпақтарға жыныс клеткалары арқылы

тұқым қуалау факторларының

берілуімен түсіндіретін теорияны тұжырымдады.

Г. Мендель тәжірибелерінде тұқымының түсі сары, пішіні тегіс және тұқымының түсі жасыл, пішіні бұдырбұршақ өсімдіктерін қолдан будандастырған. Бірінші ұрпақ (Ғх) өсімдіктерінің барлығының тұқымының түстері сары, пішіні тегіс болған

Сонымен екі жұп белгілерді анықтайтын гендерді белгілейік. Тұқымның сары түсін анықтайтын генді - А (доминантты), жасыл түсті - а (рецессивті) тұқымның тегіс пішінін анықтайтын генді - В (доминантты), бұдыр пішінді - b (рецессивті) .

Тұқымның түсін және пішінін анықтайтын гендер әр хромосомада орналасқан. Тұқымы сары, тегіс бірінші ұрпақ будандарын (Ғ1) өздігінен тозандандырғанда, екінші ұрпақта (Ғ2) Мендельдің ажырау заңына сәйкес белгілердің ажырауы байқалады.

Дигибридті будандастыру нәтижелері:

rrYy-2

RrYy-4

Rryy-2

RRYy-2

RrYY-2

rrYY-1

RRYY-1

Алынған нәтижелерді пайдалана отырып Спирмен тәсілі бойынша ранг құраймыз

rrYy 3 5. 5 2. 5 6. 25

RrYy 4 7 3 9

Rryy 2 3. 5 1. 5 2. 25

RRYy 2 3. 5 1. 5 2. 25

RrYY 3 5. 5 2. 5 6. 25

rrYY 1 1. 5 0. 5 0. 25

RRYY 1 1. 5 0. 5 0. 25

Өзара сәйкестікті есептейміз:

Есептеу:

1-6*31. 5

P ху = =1-0. 56=0. 44

7(49-1)

Қорытынды :

Енді әр жұп белгінің тұқым қуалау ерекшелігін көрейік. Тұқымның түсі бойынша қарасақ, онда алынған 16 өсімдіктің ішінде сары тұқымды 9 + 3 = 12 бөлікті, ал жасыл тұқымды 3 + 1 = 4 бөлікті құрайды. Сонда сары тұқымды өсімдікпен жасыл тұқымды өсімдіктің ара қатынасы 12:4 немесе 3:1 тең болады. бұлмоногибридті будандастырудағы белгілердің ажырауын көрсетіп тұр.

Егер тұқымдардың пішіні бойынша

алсақ, онда тегіс пішінділері 9+3=12

бөлікті, ал бұдыр пішінділері 3+1=4

бөлікті құрайды. Тұқымның пішіні

бойынша белгілер 12:4 немесе 3:1

қатынасында ажырайды. Сонымен

дигибридті будандастыруды екі

моногибридті будандастырудың көбейтіндісі деп атауға болады.

Мысалы, (3 сары: 1 жасыл) х (3 тегіс: 1 бұдыр) = 9 сары, тегіс : 3 сары, бұдыр : 3 жасыл, тегіс : 1 жасыл, бұдыр. Мендель ашқан бұл құбылыс кейін белгілердің тәуелсіз тұқым қуалау заңы немесе Мендельдің үшінші заңы деп аталды. бұл заңның орындалуы үшін екі жағдай болуы қажет. Будандастыру кезінде бір белгі екінші белгіден толық басымдылық көрсетуі тиіс. Екіншіден, тұқым қуалайтын гендер әр түрлі хромосомада орналасуы керек.