ТАРИХ ФАКУЛЬТЕТІ

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ
ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
АКАДЕМИК Е. А. БӨКЕТОВ АТЫНДАҒЫ
ҚАРАҒАНДЫ УНИВЕРСИТЕТІ

ТАРИХ ФАКУЛЬТЕТІ
Орындаған
АРХЕОЛОГИЯ, ЭТНОЛОГИЯ ЖӘНЕ ОТАН : ИО-41к-20
ТАРИХЫ КАФЕДРАСЫ тобының
студенті
Тельман Ұ.
«ТАРИХИ Д.

ЦИКЛДАР» Тексерген:
т.ғ.м., аға
оқытушы
Муратова
М. Б.
ЖОСПАР

1.Освальд Шпенглердің
концепциясы;
2.Арнольд Джозеф Тойнбидің
концепциясы;
3.Лев Николаевич Гумилевтің
теориясы;
4.Жакин Мәулен Советовичтің
концепциясы.
ОСВАЛЬД ШПЕНГЛЕРДІҢ
КОНЦЕПЦИЯСЫ
Освальд Шпенглер
(1889-1936) «жергілікті»
өркениеттердің өмір
сүруі туралы жаңа
қоғамдық ғылымның
негізін қалаушы болып
саналады. Освальд
Шпенглердің
«Еуропаның батысы»
(1918-1922) кітабында
айтқан тұжырымдамасы
әлемдік тарих пен
мәдениеттің бірлігі
идеясын сынға алады.
ОСВАЛЬД ШПЕНГЛЕРДІҢ
КОНЦЕПЦИЯСЫ
Дүниежүзілік тарих
біртұтас
прогрессивті
процесс ретінде
жүрмейді, оның
заңдылықтарымен
мәдениеттің
прогрессивті дамуы
да жүрмейді, тек
жергілікті
мәдениеттердің
циклі бар.
ОСВАЛЬД ШПЕНГЛЕРДІҢ
КОНЦЕПЦИЯСЫ
Данилевскийден кейін
Шпенглер дүниежүзілік
тарихтың ежелгі,
ортағасырлық және жаңа
болып бөлінуін жоққа
шығарды. Оның өз сөзімен
айтқанда, ғылымдағы
«коперниктік» төңкеріс-бұл
тарих біртұтас процесс
ретінде емес, оларды
дүниеге әкелген елдің
ішектерінен өсіп келе жатқан
алғашқы күші бар көптеген
қуатты мәдениеттер ретінде
ұсынылады, олар бүкіл өмір
бойы өзара қатаң байланған.
ОСВАЛЬД ШПЕНГЛЕРДІҢ
КОНЦЕПЦИЯСЫ
Мәдениеттер
жергілікті сипатқа ие.
Мәдениет – бұл
негізінен құндылық
негізі бар қасиеттер мен
құрылымдар жиынтығы.
Мәдениеттер белгілі бір
ұлтқа немесе елге
байланысты және оған
кіретін адамдардың
менталитетін
анықтайды.
ОСВАЛЬД ШПЕНГЛЕРДІҢ
КОНЦЕПЦИЯСЫ
Мәдениет тірі
организмге ұқсайды
және жоғары дәрежелі
тіршілік иесі ретінде
түсініледі. Шпенглер
мәдениеттер күтпеген
жерден пайда болып,
«өрістегі гүлдер сияқты
мақсатсыздықпен
өседі», сонымен қатар
мүлдем оқшауланған
және ортақ
байланыстардан
айырылған деп ойлады.
АРНОЛЬД ДЖОЗЕФ
ТОЙНБИДІҢ
Арнольд
КОНЦЕПЦИЯСЫТойнби тарих
философиясының ең үлкен
тіректерінің бірі болып
саналады. Н. Я. Данилевский мен
О. Шпенглерден кейін ол
жергілікті өркениеттер циклі
теориясы аясында адамзаттың
әлеуметтік-тарихи дамуын қайта
қарастыруға т ы р ы ст ы . Тойнби
ө з і н і ң т а р и х и д а м у т е о р и яс ы н
аудармашының талғамына
байланысты «Тарихты зерттеу»
деп аталатын 12 томдық
зерттеуде баяндады. Бірақ оның
зерттеуін «Тарихты түсіну» деп
атаған дұрыс болар еді, өйткені
ол тарихи процестің мәнін
түсінуге тырысады. Мұнда біз
Тойнбидің діни, христиан ойшыл
екенін атап өтеміз.
АРНОЛЬД ДЖОЗЕФ
ТОЙНБИДІҢ
КОНЦЕПЦИЯСЫ
Зерттеу нысаны ретінде
Тойнби өркениеттерді
алады, олар арқылы ол
белгілі бір «қоғам
түрлерін» түсінеді және
бір-бірімен байланысты
және байланыссыз болуы
мүмкін 26 өркениетті
көрсетеді. Олардың
кейбіреулері: Батыс, екі
православиелік-
христиандық (Ресейде
және Таяу Шығыста),
Иран, Араб, Үнді, Сирия,
ежелгі Қытай және т. б.
ЛЕВ НИКОЛАЕВИЧ
ГУМИЛЕВТІҢ ТЕОРИЯСЫ
Этностың қ а л ы п т а с у ын д а
л а н д ш а ф т б а с т ы рө л а т қ а ра д ы.
Этностар екі бағытта белсенді
э к о н о м и к ал ы қ б ел с е н ді л і кт і ң
а рқ а с ы н д а әрқашан табиғи
о рт а м е н б а й ла н ы с т ы :
ландшафттың өзіне және
ландшафтқа б е й і м д е л уі .
Л а н дш а ф т э т н и к а л ы қ ұ ж ым н ың
пайда болу м үм к ін ді г і н
анықтайды, кәсібін ұс ын а д ы
ж ә н е п а йд а б о л ғ а н э т н и ка л ық
тұтастық мәдениетін
анықтайды. Көп ұзамай
п е й з а ж д а р ә р т ү р л і , х а лық т ар
д а ә р т ү р л і б о л ы п қ а л ып т а с а д ы.
Л а н дш а ф т – б ұ л э т н о с т ың ө з і
қ а л ы п т а с т ы ра т ы н ба лқ ыт у
қазандығы.
ЛЕВ НИКОЛАЕВИЧ
ГУМИЛЕВТІҢ ТЕОРИЯСЫ
Пассионарлық (құмарлық) –
бұл жеке тұлғалардың
(пассионарлардың)
қоршаған ортадан
организмнің қоршаған
ортамен этно-
ландшафттық тепе-
теңдігін сақтау үшін қажет
болғаннан көп энергияны
сіңіру қабілеті.
Пассионарлық – бұл
сананың емес, түйсіктің
атрибуты, жүйке
қызметінің
Конституциясында
көрсетілген маңызды белгі.
ЖАКИН МӘУЛЕН
СОВЕТОВИЧТІҢ
КОНЦЕПЦИЯСЫ
Тарих ғылымында О.
Шпенглердің , А.Дж.
Тойнбидің, Л.Н. Гумилевтің
және т.б. циклдық
теориялары белгілі. Бірақ,
бұл аталған теориялардың
біреуінде де көшпелілердің
өздеріне тән тарихи
құбылысты тану мен түсінуін
бейнелейтін тарихи сана
ұғымдары қарастырылмайды.
Ал, ол ұғымдар шежіреде
жазылып, ауызша
қолданыста осы күнге дейін
сақталып келеді. Қарастырып
отырған мәселеміздің кілті
осы ауызша мұрада жатыр.
ЖАКИН МӘУЛЕН
СОВЕТОВИЧТІҢ
КОНЦЕПЦИЯСЫ
Сондықтан, осы күнге
шейінгі белгілі циклдық
теорияларда тарихи
үдерістің отырықшы
өркениеттегі нұсқасы
ғана түсіндіріліп келді.
Ал көшпелілерде өздеріне
тән өркениеттің болуы
мүмкін деген пікірге
күмәнмен қарап келді. А.
Тойнби көшпелілердің
өркениетін тұйыққа
апаратын жол деп, оның
даму мүмкіндігіне
күмәнмен қарады.
ҚОРЫТЫНДЫ

Тарихи циклизм – бұл тарихи цикл
теориясы, адамзат қоғамдарының
пайда болу, өркендеу және құлдырау
немесе тіпті жойылу кезеңдерінің
қайталануы. Теорияның әр түрлі
вариациялары оны әлеуметтік даму
субъектілері (саяси жүйе, мемлекет,
өркениет) бойынша да, кезеңдер
бойынша бөлу, сондай-ақ басқа даму
теорияларымен әр түрлі үйлесу деп
белгілейді. Циклизм прогресс
идеясымен салыстырылады.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН
ӘДЕБИЕТТЕР
Шпенглер, Освальд (1880-1936). Закат Европы [Текст] /
О. Шпенглер; [вступ. ст., с. 3-35, Г. В. Драча]. - Ростов-
на-Дону : Феникс, 1998. – 637 с.
Тойнби, Арнольд Джозеф (1889-1975). Постижение
истории : Сборник : Пер. с англ. / А. Дж. Тойнби; Сост.
Огурцов А. П.; Вступ. ст. Уколовой В. И.; Заключ. ст.
Рашковского Е. Б.; [Авт. коммент. Д. Э. Харитонович, Н.
И. Колышкина]. - Москва : Прогресс, Б. г. (1990). – 731
с.
Гумилев Л.Н. Этногенез и биосфера земли. – Л.: ЛГУ,
1989. – 495 с.
Жакин М.С. Закономерность совпадения приобретения
статуса «ру» в семипоколенной системе с циклами
развития кочевого государства // Сборник научных
статей. – Астана: Фолиант, 2000. – Вып. 3. – С. 22-32.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАҚМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Мұғалім туралы мәлімет

Махаббат құдіреті – жер жүзіндегі күллі ізгі, таза риясыздық атаулының қайнар көзі

Хақназар ханның қазақ тарихындағы рөлі

Республикасында Нельсон Мандела Мадиба деген атпен танымал

Жалпы қазақ философиясы туралы тусінік жəне шығу тарихы

Рельеф туралы ілім эволюциясы

Жемқорлық туралы

Ведомстволық бағыныстылықтың түсінігі мен түрлері

АЙТЫЛУЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫ

Мектеп төлқұжаты

Пәндер