АУЫРСЫНУДЫ АНЫҚТАУ

АУЫРСЫНУДЫҢ СЕНСОРЛЫҚ ЖҮЙЕСІ АУЫРСЫНУДЫҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ МАҢЫЗЫ

Орындаған: Абдуразак З., Тургуналы А.

Қабылдаған: Нургуль Ерланқызы

ЖОСПАР

АУЫРСЫНУДЫ АНЫҚТАУ

АУЫРСЫНУДЫҢ МӘНІ

АУЫРСЫНУДЫҢ ТҮРЛЕРІ

АУЫРМЫНУДЫҢ СЕНСОРЛЫҚ ЖҮЙЕСІ

- АУЫРСЫНУДЫҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ МАҢЫЗЫ

АУЫРСЫНУДЫ АНЫҚТАУ

Ауырсыну - бұл жағымсыз сенсорлық және эмоционалды сезім, тіндердің қауіпті немесе орын алған зақымдануымен байланысты немесе осындай зақымдану тұрғысынан сипатталған. Ауырсынуды зерттеу жөніндегі халықаралық қауымдастық

Ауырсыну - бұл кез-келген өте күшті немесе деструктивті тітіркенуден туындаған ОЖЖ-дегі физиологиялық процестердің жиынтығымен анықталатын адамның психологиялық жағдайы.

АУЫРСЫНУДЫҢ МӘНІ

ТЕРІС

- Көңіл-күйді басады

- Өнімділікті төмендетеді

- Ұйқыны бұзады

ОҢ

- Қауіпті, ауру туралы сигнал береді

- Дененің қорғаныс мінез-құлқы мен ресурстарын белсендіреді

- Сақтықты үйретеді (теріс күшейту)

АУЫРСЫНУ-ПСИХОФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙ

ЗИЯНДЫ ӘСЕРГЕ ЖАУАП РЕТІНДЕ ДЕНЕНІҢ ТҰТАС КҮЙІ

ӘСЕР ЕТУ КОМПОНЕНТТЕР

Субъективті тәжірибе, ауырсыну сезімі (белгілі бір ауырсыну қозуын көрсетеді)

Спецификалық емес:

- органдардың қызметін өзгерту,

- эмоцияны қалыптастыру

- мотивацияны қалыптастыру

Зақымдайтын факторлар ең маңыздыларының бұзылуына әкеледі гомеостаздың сипаттамалары-жабын қабықтарының тұтастығы, соның арқасында ішкі орта сыртқы әлемнен оқшауланып, тұрақты болып қалады және олардың қалыпты жұмыс істеуі үшін қажетті тіндердегі тотығу процестерінің деңгейі сақталады.

Зақымдаушы факторлардың әсерінен зақымданудан құтылудың теріс биологиялық қажеттілігі туындайды, бұл гомеостазды қалпына келтіруге бағытталған дене тіндерінің тұтастығын сақтаудың функционалды жүйесінің қалыптасуының негізі болып табылады

дені сау

созылмалы

ауырсынy

ЗАҚЫМДАНУ ТЕРІС БИОЛОГИЯЛЫҚ ҚАЖЕТТІЛІКТІ ҚАЛЫПТАСТЫРАДЫ

АУЫРСЫНУДЫҢ СЕНСОРЛЫҚ ЖҮЙЕСІ

Дене тіндерінің тұтастығын сақтаудың функционалды жүйесі

- Зақымдану туралы ақпарат береді;

- Ауырсынудың субъективті тәжірибесінің пайда болу көзі ретінде қызмет етеді;

- Дене тіндерінің тұтастығын сақтау үшін басқару сигналдарын қалыптастырушы қалыптастыруға қатысады.

БСҚ АУЫРСЫНУ ҚАТЫСАТЫН МҮШЕЛЕР МЕН ТІНДЕРДІҢ ТҰТАСТЫҒЫН САҚТАУ

Белсенді-қорғаныс мінез-құлқы

Пассивті қорғаныс мінез-құлқы

Ауырсыну тұрақтылықты тіндердің тұтастығын басқарады:

жабын қабықтарының тұтастығы,

оттегімен тыныс алу деңгейі.

АУЫРСЫНУДЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ МӘНІ

Дәрігер үшін

Аурудың әртүрлі кезеңдеріндегі диагностикалық белгі ауырсыну синдромының локализациясын қарқындылығын және ұзақтығын ескере отырып

Науқас үшін

- Зақымдану сигналы

- Субъективті презентациямен және жағымсыз психо-эмоционалдық тәжірибемен сипатталатын көп компонентті күй

ДЕНІ САУ АДАМ ҮШІН

АУЫРСЫНУДЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ МӘНІ

ДЕНІ САУ АДАМДА:

АУЫРСЫНУ - БҰЛ ҚАЛЫПТЫ СЕНСОРЛЫҚ СУБМОДАЛЬДІЛІК

КЕЗ-КЕЛГЕН ФУНКЦИЯНЫҢ

ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ

ШЕКАРАЛАРЫНА ЖЕТУ

ТУРАЛЫ СИГНАЛ

ауырсыну әсерінің қарқындылығы

Уақыт, күн, сағат

АУЫРСЫНУ РЕАКЦИЯСЫНЫҢ КОМПОНЕНТТЕРІ

1. Перцептивті-ауырсынудың нақты сенсорлық сезімі (белгілі бір ауырсынуды (ноцицептивті) қозуды көрсетеді) .

2. Рефлекторлық қорғаныс мотор реакциясы-тітіркендіргішті жою.

3. Кортекстің ауырсынуын белсендіру-спецификалық емес сенсорлық жолдардың белсендірілуіне байланысты.

4. Жад механизмдерін белсендіру.

5. Эмоционалды-аффективті:

- жағымсыз эмоция,

- реттеуші реакцияларды белсендіру-вегетативті, гормоналды.

6. Мотивациялық-мінез-құлық:

- ауырсынуды жою мотивациясы, қорғаныс мінез-құлқын қалыптастыру,

- жад механизмдерін белсендіру-ауырсынуды жою тәжірибесін алу.

Перцептивті компонент-ауырсыну сезімі, зақымдану рецепторларынан

ОЖЖ - ге келетін афферентті қозулар негізінде пайда болады;

2. Ауырсыну импульстарын жүйке жүйесінің жоғарғы бөлімдеріне беру

4. Ауырсынуды

модуляциялау

3. Қабылдау (ауырсыну сигналдарын түсіндіру)

1. Ноцицепторларды белсендіру

- Тітіркену, зақымдану,

қабыну

РЕФЛЕКТОРЛЫҚ ҚОРҒАНЫС МОТОР РЕАКЦИЯСЫ ЗИЯНДЫ ФАКТОРДЫ ЖОЮҒА КӨМЕКТЕСЕДІ;

Зиянды ынталандыру

Орталық жүйке жүйесі

Иннервацияланған

аймақтағы сезім

Ноци-

цептивті

орган

Бүйірлік

спинотала-

микалық

тракт

КОРТЕКСТІҢ АУЫРСЫНУЫН БЕЛСЕНДІРУ РЕТИКУЛЯРЛЫҚ ФОРМАЦИЯНЫ "АУЫРСЫНУ" АФФЕРЕНТАЦИЯСЫМЕН БЕЛСЕНДІРУМЕН БАЙЛАНЫСТЫ;

ЕСТЕ САҚТАУ МЕХАНИЗМДЕРІН БЕЛСЕНДІРУ

АУЫРСЫНУДЫ ЖОЮ ТӘЖІРИБЕСІН АЛУҒА БАҒЫТТАЛҒАН, ЯҒНИ ЗИЯНДЫ ФАКТОРДАН АУЛАҚ БОЛУ НЕМЕСЕ ОНЫҢ ӘСЕРІН АЗАЙТУ ЖӘНЕ ЗАҚЫМДАНУДЫ ЕМДЕУ ТӘЖІРИБЕСІ.

Ауырсыну - күшті немесе шектен тыс тітіркендіргіш әсерінен организмдегі органикалық және функциялық өзгерістерден туындайтын ерекше психофизиологиялық жағдай.

Ауырсыну - организмнің интегративті қызметі. Ол көптеген функционалдық жүйелер қызметтерін белсендіріп, жарақаттандыру факторларына төзімділігін күшейтеді.

АУЫРСЫНУДЫҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ МАҢЫЗЫ

Ауырсыну тітіркендіргіші әсерінен организмде сана сезімі, сезім түйсігі, зерде, мотивация, вегетативтік, сомалық және іс әрекет реакциялары қалыптасады.

Ауырсыну, яғни ноцицепция жүйесі:

сезімді қабылдайтын рецепторлар;

өзіндік өткізгіш бөлім;

орталық жүйке құрылымдармен сипатталады.

АУЫРСЫНУДЫҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ МАҢЫЗЫ