МОТИВАЦИЯНЫҢ НЕГІЗГІ РЫЧАГТАРЫ

Еңбек іс-әрекетінің мотивациясы

Убайдуллаев Шохжахон ВТиПО 22-12

Еңбек мотивациясы

Бұл жұмысшылар мен жұмысшылар тобын олардың жеке қажеттіліктерін қанағаттандыру арқылы кәсіпорынның мақсаттарына қол жеткізу әрекетіне ынталандыру.

Мотив (ниет) - жұмысшының түрлі жағдайларда өзінің мінез-құлқын түсіндіру және негіздеу тәсілі.

Мотивтер мынадай еңбек жағдайларына байланысты:

мамандық немесе жұмыс орнын таңдау жағдайы;

белгілі бір мамандық бойынша нақты кәсіпорындағы күнделікті жұмыс дау-жанжал жағдайы;

жұмыс орнының өзгеруі немесе кәсіптің ауысуы жағдайлары;

еңбек әрекетішарттарының маңызды өзгерістерімен байланысқан инновациялық жағдай;

тағы басқа жағдайлар.

Еңбектің тәртібі ( жөн-жосығы ) мынадай мотивтерді сипаттайды:

қамтамасыз ету мотивтері - жұмысшының және оның отбасының жағдайының жақсы, жайлы болуы үшін қажетті материалдық жабдықтар жиынтығымен байланысты; материалдық қызығушылыққа негізделген, жалақыны бағытқа алған;

бейімділік мотиві - жұмысшының еңбек әрекеті процесіндегі ықтималды мүмкіндіктерін жүзеге асыруға ұмтылуы;

абырой мотиві - жұмысшылардың әлеуметтік мақсатын жүзеге асыруға, қоғамдық маңызды әрекеттерге қатысуға ұмтылуы.

Мотивацияның негізгі рычагтары:

ынталандыру - еңбекақы;

мотивтер - адамның ішкі қалыптасуы:

Еңбекке деген қарым-қатынас былай анықталады:

адамның құндылықтарының жүйесімен;

кәсіпорында құрылған еңбек шарттарымен;

қолдануға болатын стимулдармен.

Кәсіпорын деңгейіндегі мотивация жүйесі төмендегілерге кепіл болуы тиіс:

барлық еңбекшілердің жүұмыспен қамтылуы;

кәсіптік және қызметтік көтерілуге тең мүмкіндік туғызу;

еңбекақы деңгейінің еңбек нәтижелерімен сәйкестігі;

еңбек қауіпсіздігі шарттарының құрылуы;

ұжымда жайлы психологиялық климаттың сақталуы.

Мотивация әдістері жіктеледі:

экономикалық ( тура ) - уақытша және келісімді еңбекақы; еңбектің сапалы және сандық көрсеткіштері үшін сыйақы; кәсіпорын кірістеріне қатысы; оқу үшін төлемақы:

экономикалық (тура емес ) - кәсіпорында тамақтануға, траспорттық қызметке, тұрғын үй төлемдеріне жеңілдіктер беру;

материалдық емес - еңбек тартымдылығынкөтеру, қызмет бабымен ілгерілеу, ең жоғары деңгейде шешім қабылдауға қатысу, біліктілікті арттыру, жұмысқа шығудың еркінграфигі .