Музыканы тыңдау әдістемесі

Презентация қосу

Курстың мақсаты:
Болашақ музыка мұғалімінің жалпы білім беретін
мектеп оқушыларымен кәсіби - педагогикалық жұмыс
жасауға дайындау, болашақ музыка мұғалімінің
мектептегі музыкалық педагогикалық жұмыстарға
қызығушылығын қалыптастыру, өз бетімен музыкалық
білім алуға қажеттілікті, алған білімдерін практикада
қолдану, жалпы білім беретін мектептің әр
сыныптарында музыкадан бағдарламаларды жүзеге
асыруда оқушылардың жас ерекшеліктерін,
қызығушылықтарын бейімділіктерін ескере отырып,
музыкалық жұмыстардың әдістемелерін меңгеруге
көмектесу. Өз тәжірбиелерін жинақтау үшін
шығармашылық ізденуіне жағдай жасау.
Курстың міндеттері:
- болашақ музыка мұғалімінің музыкаға және мектептегі
музыкалық-педагогикалық жұмыстарға қызығушылығын
қалыптастыру;
- өз бетімен музыкалық білім алуға қажеттілікті, алған білімдерін
практикада қолдану;
- жалпы білім беретін мектептің әр сыныптарында музыкадан
бағдарламаларды жүзеге асыруда оқушылардың жас ерекшеліктерін,
қызығушылықтарын, бейімділіктерін ескере отырып, музыкалық
жұмыстардың әдістемелерін меңгеруге көмектесу;
- музыканың мәнін мен ерекшеліктерін, оның әлеуметтік рөлін ашып
көрсету;
- музыкалық білімнің мемлекеттік стандартына сәйкес «Музыка»
бағдарламасының негізгі мазмұнын, ұстанымдарын және оқыту
әдістерін толық игерту.
№ 1 дәріс
Дәріс тақырыбы: Пәннің мақсаты, міндеттері, жалпы бағыттылығы, оның жоғарғы оқу орындарындағы
музыка – педагогикалық алатын орны

Мақсаты: Музыка пәнін оқыту әдістемесі пәні туралы түсінік беру.

Білім саласындағы әлемдік дамуды ескеру, Қазақстан Республикасындағы жоғары білім беруді, соның ішінде
музыкалық білім беруді реформалау, жоғары мектептегі музыкалық-педагогикалық процестерді ұйымдастырудың
қалыптасқан негіздерін әдіснамалық-теориялық тұрғыдан терең пайымдауды қажет етеді. Қазіргі таңда болашақ музыка
мұғалімдерін даярлаудың ісі белгілі бір жүйеге келтіріліп жатқанымен, бұл салада лайықты оқулықтар, оқу құралдары жоқ
деуге болады. Музыкалық білім берудің әдістемесі педагогика, психология, музыкатану ғылымдарын ұштастыратын
қалыптасу үстіндегі ғылым саласы. Аталған мәселелердің ойдағыдай дұрыс шешім табуы ВУЗ-дық блім беру жүйесінде
болашақ манан даярлауға арналған „Музыкалық білім берудің тарихы мен теориясы“, „Музыкалық білім берудің
әдіснамасы“, “Музыкалық педагогика“ курстары бойынша арнайы оқулықтарды, оқу құралдарын, әдістемелік
нұсқауларды, хрестоматияларды, бейне, жазба материалдарын дайындауды жетілдіру ісімен тығыз байланысты. Мұғалімнің
кәсіби дайындығы оның қоғамдық саяси, арнаулы және педагогикалық-психологиялық терең жан-жақты білімі болуымен
анықталады. Білімді үнемі толықтырып отыру, өз пәнін жан-жақты игеру қазіргі мұғалімге қойылатын басты да нақты
талап.
Қазіргі таңда білім шарттары бойынша балаларға музыкалық білім берудің мазмұны мен олардың музыкалық дамуы
арасындағы байланысын, музыкадан сабақ берудің жаңарту үрдісінің тиімді критерийлерін жасаудағы ұмтылыс
оқушыларға музыкалық білім беру әдістемесінің интеграциясы мен бағдарламалар нұсқаларында ерекше өзекті мәселе
больш отыр.
Өзіндік бақылау сұрақтары:
1. Әдістеме дегеніміз не?
2. Музыка қай тілден шыққан сөз?
3. “Музыкалық білім берудің әдістемесі ” пәнінің мақсаты мен міндеті қандай?
4. “Музыкалық білім берудің әдістемесінде” қандай физиологиялық құбылыстардағы зерттеулерге сүйенеді?
5. “Музыкалық білім берудің әдістемесі“ пәні басқа қандай пәндермен өзара тығыз байланысты?
6. “Музыкалық білім берудің әдістемесі“ нені зерттейді?
№ 2 - Дәрістің тақырыбы:Музыка сабағы орта мектепте музыкалық білімнің негізгі формасы, оны ұйымдастыру өнер сабағы ретіндегі
ерекшелігі
Мақсаты: Музыка сабағының сипаты.
1. «Мектеп пәні», «өнер сабағы» музыка сабақтарының спецификалық қиындықтары. Басқа пәндермен ұқсастықтары және айырмашылықтарының
ерекшеліктері.
2. Музыка сабақтарының түрлері (жалпы қорытындылау, концерт – сабақ және т.б.)
Қазіргі жас буын педагог-музыканттар балалармен жұмыс жасау барысында танымал отандық және шетел прогресшіл қайраткерлерінің
ұсынған жаппай музыкалық білім беру идеясына сүйене отырып, оның мазмұнын жаңартуға тырысады. Бұрынғыдай өзекті мәселе болып қала
беретін мәселелер: Музыка сабағын өнер сабағы рстінде қалай өткізуге болады? Осы үрдісте музыка сабағына, мүғалімге, оқушыларға қандай рөл
жүктеледі?
«Музыка өнердің ішіндегі ең күштісі және де жан-жақтысы, ол адам санасына терең еніп, тұлғаға және көпшілікке әмоционалды-
идеологиялық әсер ететін толық құқықты бірден-бір құрал болып саналады». Дайындық үрдісінде және бағдарламамен жұмыс жасау кезінде пән
туралы дидактикалық түсінікті білу болашақ музыка мұғаліміне өте қажет. Сонымен қатар, музыкалық педагогиканың қазіргі жетістіктерін басқа да
пәндердің теориясы мен әдістемесін оқытудағы жетістіктерімен салыстыруға мүмкіндік береді. Жалпы және жеке дидактиканың ережелерін
пайдалана отырып, музыкалық педагогика шығармашылық тәжірибелерімен оларды байытып отырады. Сондықтан да, осы мәселе теңірегінде әлі де
ізденістің қажеттілігі және өзектілігі байқалады.
Білім берудің мазмұны өте күрделі және көп жақты ұғым. Білім берудің мазмұны қоғамның әкономикалық және ғылыми-техникалық даму
қажеттіліктеріне байланысты қарастырылады. Білім берудің, оқытудың мазмұны оқушылардың ақыл-ойының, дене күш-қуаттарының жан-жақты
дамытуымен, дүниеге ғылыми кезқарастарының қалыпта-суымен және олардың өмірге, еңбекке деген дайындығының қажетті негіз болатын
білімдері, іскерліктері көлемімен анықталады.
Қазіргі әлеуметтік-педагогикалык жағдайда "Музыка" пәні мұғалімдерінің алдына қойылып отырған талаптардың ішінде төмендегілерді атасақ:
- музыкалық-педагогикалық тәжірибелік ғылыми теориямен қарулануы;
- тұгас педагогикалық процестің заңдылықтары мен принциптерін меңгеру;
- педагогикалық жаңаша ойлау қабілетін дамыту;
- педагогикалық ынтымақтастық идеясын білу;
- өздігінен білім алуды жетілдіру;
- өзін-өзі тәрбиелеу дағдысын қалыптастыру;
заман талабына сай білімі терең, өнершіл, нағыз кәсіби маман болуға тиісті.
Өзіндік бақылау сұрақтары:
- Қазіргі музыка сабағы туралы.
- Музыка пәнінен жаңартылған білім беру мазмұны туралы ақпаратты өз бетінше талдау, мағлұматтарды кеңейту.
- Сабақ беру үрдісімен танысу.
Реферат тақырыптары
1. Мектептегі музыкалық білім берудің негізгі формасы – музыка сабағы.
2. Музыка сабағын ұйымдастыруда мұғалімнің жаңаша ойлау қабілетін дамыту жолдары.
3. Музыка сабағының құрылымы мен мазмұны.
4. Жаңартылған білім беру бағдарламасы бойынша музыка сабағын жүргізудің бағыттары.
5. «Мектеп пәні», «өнер сабағы» музыка сабақтарының спецификалық қиындықтары.
6. Музыка сабақтарының түрлері (дәстүрлі сабақ)
7. Музыка сабақтарының түрлері (дәстүрлі емес сабақ)
№3 дәріс
Дәрістің тақырыбы: Музыкалық қызметтің түрлеріндегі музыка сабағының құрылымының әдістемесі
Мақсаты: Музыкалық информацияның әртүрлі қайнар көздерінің репертуар материалдарына «Багаж» жинау. Көркемдік талапға
музыка танымдық пен мүмкіндіктерді өмірлік тәжірибе деңгейіне сәйкестендірілген музыка методикалық репертуарды іріктеу.
Музыка мұғалімі - өз пәнін, оқытудың әдістерін жете игерген, шығармашылық еңбек ететін, педагогикалық шегберлігін үнемі
жетілдіретін маман. Педагогикалық шеберлік - кейбіреулерге ғана табиғаттың таңдап берген сыйы емес, ол үздіксіз ізденудің, өзін-
өзі үнемі кәсіби жетілдірудің және өзінің қалаған мамандығына деген құмарлығынан туындайтын іс- әрекеттерінің жиынтығы.
Шығармашылық ізденіс еңбектің, мамандықтың барлық салаларына да өте қажет, ал "музыка" пәні мұғалімі үшін ол - үстаздың
дарындылыққа жетудің жолы, педагогикалық еңбекте шешуші орын алады.
Музыканы сауатты оқыту әдістемесі тұтас алғанда музыкалық оқытудың міндеттеріне сай болу керек. Көркемдік талғамы бар,
музыканы сүйетін, оны жанымен түсінетін, музыкалық өмірге белсене араласатын білімді адам дайындау - мектептің міндеті.
Сабақта қолданылатын музыкалык материалдық таңдай білудің маңызы зор.
Өйткені, сол шығармалар арқылы балалар өмірдің сан-қилы оқиғаларынан мағлұмат алып, музыкалық материалдар уақыт өткен
сайын өзгеріп, толықтырылып отырады.
Музыка туралы әңгіме тыңдай отырып балалар композитордың өмірі, шыгармашыльтғымен танысады. Осылайша музыкаға деген
кызығушылығы, әмоциялық көзқарасы қалыптасады және шығарманың мәнерлік кұралдары болатынын ажырата алатын болады.
Халқымыздың музыка тілін терең түсінетіндігі ертеден-ақ аңыз болып тараған. Оған мысал ретінде «Ақсақ құлан» және т.б.
көптеген күй аңыздарын алуға болады. Бүгінгі таңда музыка мамандарының алдында тұрған мәселелердің бірі осы ата-
бабаларымыздай музыканың құдіретін терең түсініп, оны өзінің рухани азығы етіп, адам өмірін нұрландыруға ат салысатын
музыкалық білімді тәрбиелеу. Оның түп-тамыры, негізі - музыканы қабылдай білуде жатыр.
Баланы музыка тыңдауға, тыңдай отырып оны сапалы түрде қабылдауға баулу музыкалык тәрбие беру жұмысындағы
міндеттердің бірі. Өйткені ол оқушының музыкалық мәдениеттілігін қалыптастырудың алғы шарты болып есепетеледі.
Музыканы қабылдау - музыка сабағында қолданылатын іс-әрекеттердің кез-келген түрінің іргетасы, бастапқы нүктесі ретінде
қарастырылады. Кез келген түрі деп отырғанымыз, музыка тыңцау, ән айту, музыкалық білімділігін арттыру, нота сауаты және т.б.
Бағдарлама бойынша музыка дегеніміз - жалпы білім беретін мектептерде балаларға музыкалық тәрбие берудің негізі. Міне,
сондықтан музыканы дұрыс қабылдай білуге тәрбиелеу музыка пәні мұғалімінің басты назарында болуы тиіс.
Өзіндік бақылау сұрақтары:
1. Музыка сабағында балалар қандай іс-әрекетпен айналысады?
2.Музыка сабағының басқа пәндік сабақтарға тән ерекше айырмашылықтарын атаңыз.
3.Музыка сабағында ән айту барысында кездесетін қиыншылықтарды қалай шешуге болады?
4. Музыканы тыңдау әдістемесі.
5. Музыканы қабылдау әдістемесі.
№4 дәріс
Дәрістің тақырыбы: Музыкалық білім берудің әдістері, оның саласын бағалау. Музыкалық білім
берудің негізгі міндеттері, оқытудың әдістері мен тәсілдерінің байланысы

Мақсаты:
1. Әдістердің сапасын бағалау, олардың музыкалық білім берудегі негізгі міндеттерінің
байланысы.
2. Оқытудың алдыңғы қатарлы нақты тәсілдері : жалпы қорытындылау, “алға шығып кету және
өткенге қайта оралу” (Д.Б.Кабалевский).
3. Музыка педагогикалық үрдістердің ішкі және сыртқы жақтарын білуде мәселелерді – іздеу
әдісі, олардың заңдылықтары мен қозғаушы күштері (іздеу әдісі).
Музыка сабағы өнер сабағы болғандықтан, оның әр компонентінің көркем болуы талап етіледі.
Бұл тек орындалатын ән мен тыңдалатын музыка ғана емес, орындалатын жаттығуларға да тән
нәрсе. Әрбір дыбысты өте әдемі мәнерлеп айтылуы тиіс. Өйткені, ол музыкалық дыбыс. Музыка
сабағындағы қолданылатын әдіс –тәсілдерге тоқтала кетейік. “Алды шолу өткенге оралу” әдісі.
Аталған әдістің мәнін-ол жаңа тақырыптарды бұрынғы өтілген сабақтардағы материалдарға
сүйене отырып жүргізу мұғалім үшін бұл әдістің өте үлкен маңызы бар, егер де сабақта мұғалім
“алды шолу өткенге оралу ” әдісіне жүгінер болса, онда ол сабақтың тиімділігін арттырып мына
жағдайларды шеше алады:
а) Жаңа тақырып бұрынғы өтілген материал негізінде жеңілірек игеріледі.
б) өткен сабақ пысықталады.
в) мұғалім балалардың музыкалық білімін тереңдете, нығыздай байланыстыра түседі.
“Эмоциялық драматургия әдісі” сабақтың қызықты және нәтижелі өтуін қамтамасыз етеді.
Музыка сабағының басқа пәндік сабақтармен ұқсастығына, айырмашылығына тоқтала отырып, әр
сабақтың өзінің бір–бірін қайталамайтын өрнектермен ерекшеленетінін айта кеткен жөн. Бұл
әрине, музыка сабағы мұғалімнің шеберлігіне икемділігіне шығармашылық қасиетіне
байланысты.
Сыныптардың өзіндік ерекшеліктеріне байланысты мұғалім музыкалық материалды іріктеуде жалпы
талаптарды басшылыққа ала отырып, ауыстырып жүргізу мүмкін.
Әдістер, нысандар (топтық, ұжымдық, жеке), құралдар (фонограмма, ОТҚ (ТСО), альбомдар,
суреттер, плакаттар, суреттер көрмесі, сигналды карточкалар және т.б.) сабақ сайын жоспарда
белгіленеді.
Тәрбиелеу және оқыту үрдісінің оптималдық принципін меңгеру мүмкіндіктері:
- ғылыми негізде сабақты жоспарлау және жүргізу;
- сабақ нәтижелілігін болжау;
- оның мазмұнын үнемі жетілдіріп, өзгерту;
- минималды уақыт шығьшдарымен жоғары тиімділікке жету;
- сабақтың өзіне-өзі талдау жүргізу;
-оқушылар мен мұғалім және ата-аналар ұжымдарында жақсы микроклиматты құру және қолдау;
-қателерді ескере отырып, оқушының, өзінің, мектептің нақты мүмкіндіктеріне сай мақсатта оқи
отырьш, педагогикалық тәжірибе жинауға мүмкіндік беру. «Музыка» пәнін оқытуда қолданылатын
педагогикалық әдіс-тәсілдер
Білім беру ұйымдары, оқушылардың қалай білім алуды үйрену керектігін білетін, дербес, ынталы,
қызығушылығы жоғары, өзіне өзі сенімді, жауапты, зерделі оқушы тәрбиелейтін қағиданы ұстанады.
Мұғалімдер оқушылардың бойында бұл қасиеттерді әртүрлі оқыту стратегиялары арқылы
қалыптастырады және дамытады, оларға:
оқушылардың жеке пікірімен санаса отырып, олардың алдында меңгерген білімдері мен түсініктерін
әрі қарай дамыту үшін оны қолданудың маңыздылығын мойындау;
жүйелі түрде іріктелген тапсырмалар мен іс-әрекет түрлері арқылы оқушыларды негіздеу және
дамыта оқыту;
міндеттерді шешу әдіс-тәсілдерін оқушыларға түсінікті жолмен құру және көрсету;
оқушыларды оқытуда «оқыту үшін бағалау» арқылы қолдау;
оқушылардың зерттеу жұмыстарын жүргізуін және белсенді оқытуын қолдау;
оқушылардың сын тұрғысынан ойлау қабілетін дамыту;
жеке, топтық және ұжымдық жұмыс түрлерін ұйымдастыру кіреді.
Пәнді оқытудағы педагогикалық тәсілдер:
•музыкалық-шулы аспаптарда ойнау, әндету, музыканы тыңдау және қабылдау, шығарма жазу,
суырып-салмалық орындау, эксперимент жүргізу, музыка жазу үдерістеріне оқушыларды
белсенді қатыстыру;
• оқу үдерісін белсендіру тәсілі ретінде музыкалық шығармалар мен оқушының музыкалық
жұмысына мән беріп, талдау және бағалау;
•жаңадан бастап жүрген музыкант ретінде өзінің жеке тәжірибесін жинақтау арқылы пәндік
білім мен дағдыларын дамыту;
•оқушылардың сын тұрғысынан ойлау мүмкіндігін дамыту мақсатында және ерекше шешімдер
қабылдау тиімділігі үшін оқу үдерісінде проблемалық жағдайларды пайдалану;
•оқушылардың білімін қолдайтын, ынталандыратын және мадақтайтын түрлі іс-әрекеттерді
қолдану;
•білімді дербестікпен табу үшін оқушылардың мотивациясын қалыптастыру;
•жаңа идеяларды іздестіру және пайдалану, әртүрлі көзқарастарды қарастыру;
•оқушыларға оқу кезеңінде қай сатыда екенін және одан әрі даму үшін қандай қадамдар
қабылдау қажет екенін түсінуге көмектесетін әртүрлі бағалау тәсілдерін пайдалану;
•оқушылардың шығармашылық қабілеттерні ашу үшін және сенімді шешім қабылдауын қолдау
мақсатында түрлі жағдайларды модельдеу;;
•шабыт пен ынта беретін оқыту ортасын құру мақсатында оқытуды жіктеп, саралау;
•пәнаралық кіріктіру;
•музыкалық-шығармашылық іс-әрекеттерді әрі қарай ынталандыру мақсатында оқушылардың
өз ойларын жеткізуіне және жұмыстарын көрсетіп, ұсынуына жағдай жасау.
Өзіндік бақылау сұрақтары:
1. Музыкалық білім берудегі әдістердің спицификасын анықтаңыз.
2. Музыкалық білім беруде әсерлендіру, таңдандыру әдісі дегеніміз
не?
3. Музыкалық білім беруде мәнерлеп орындау, сөздік орындау
дегенімізді қалай түсінесіз?
4. Музыкалық білім беруде үйрету, ойын, салыстыру әдістерін
анықтаңыз.
•Музыка сабағында әсерлендіру әдісін қолданудың жолдары.
6. Музыка сабағында таңдандыру әдісін қолданудың жолдары.
7. Музыка сабағында мәнерлеп орындау әдісін қолданудың
жолдары.
•Музыка сабағында сөздік орындау әдісін қолданудың жолдары.
•Музыка сабағында үйрету әдістерін қолданудың жолдары.
•Музыка сабағында көрнекі құралдар қолдану әдістері.
•Музыка сабағында ойын әдістері н қолданудың жолдары.
•Музыка сабағында көрсету мен есіттіру әдістері
•Музыка сабағында салыстыру әдістерін қолданудың жолдары.
14. Музыка сабағында проблемалық әдісін қолданудың жолдары.
№5 дәріс
Дәрістің тақырыбы: Оқушылармен жүргізілетін сыныптан тыс және мектептен
тыс музыкалық тәрбиелік, ұйымдастырушылық, насихаттаушылық жұмыстар

Мақсаты:
1. Музыкалық тәрбиенің сыныптан және мектептен тыс формаларының мазмұнына әртүрлі көзқарастар.
2. Сыныптан тыс музыкалық тәрбиені ұйымдастыру: тақырыптық мерекелер, үйірмелік іс - әрекет,
музыкалық клуб, фонотека және т.б. Қазіргі мектепте музыка пәні мұғалімінің қызметі екі үлкен саланы
қамтиды: Мектепішілік іс – шаралар мен түрлі музыкалық өнерге баулитын үйірмелік жұмыстар.
ҚР Білім стандартының тұжырымдамасы негізінде құрастырылған жаңа буын оқулықтарын, оқытудың жаңа
технологияларын қолдана отырып сабақ жүргізу.
Мектепішілік іс – шаралар мен түрлі музыкалық өнерге баулитын үйірмелік жұмыстар - мектепте әр түрлі
үйірмелерді құру арқылы жүзеге асырылады. Атап айтқанда мынадай үйірмелер болуы тиімді: хор, оркестр,
жеке аспаптар, әншілер, би үйірмелері, фольклорлық, музыка театры және т.б. Оқушылармен өткізілетін
музыкалық іс – шараларды ұйымдастыру жұмыстары балалардың білімділігіне байланысты. Арнайы дағдыны
талап етпеседе, олардың музыканы білуге деген ықыласы болу керек. Бұл салаға дәріс - концерт, көпшілікпен
бірге театрға, музыкалық киноларға бару, музыкалық кештерді ұйымдастыру, жүргізу, карнавалдар,
конкурстар, байқауларды өткізу жатады. Мектептегі музыка мұғалімі өз сабағында білім беру мен шектелетін
білікті маман ғана емес, музыкалық талғамдық жұмыстарды жүргізуші, мерекелік кештерде, концерттерде,
түрлі үйірмелерді ұйымдастырушы. Мектепте ұйымдастырылатын музыкалық іс- шаралардың ішіндегі ең
сүбелі сала танымдық, тағылымдық мәні зор лекция - концерттер ұйымдастыру.
Лекция-концерт оқушыларды өнердің сан қилы салаларымен, сазгер шығармашылығымен жеке аспапта
орындаушы әнші күйшілердің өнер жолдарымен жеке таныстыруға мүмкіндік береді. Сондай - ақ музыка
сабағынан алған мағлұматтар мен тыңдаған музыкаларымен әрі қарай терең игеруге жағдай жасайды.
Оқушыларға музыканы күйтабақ арқылы жиі тыңдату мүмкіндік бар жерде өнер қайраткерлерін шақырып
ұйымдастырылған кездесу кештері осы бағыттағы өткізілетін дәріс - концерттерге мектептегі өнер сүйгіш
балалардың жиі тартып қатыстару музыка құдіретін жастай ұғынукға бала жүрегінің нәзік те сыршыл және
мейірімді болып қалыптасуына ықпалын тигізеді. Бұл жерде лектор шеберлігіне тоқталмай кетуге болмайды.
Қандай тақырып болмасын оның тыңдаушыларға нәзік сезіммен, әдемі мақаммен, өте дәмді де тартымды
жеткізе білу-лектордан өте білімділікті, тапқырлықты талап етеді. міне сондықтанда, болашақ музыка
мұғалімінің иниститут қабырғасында жүрген кезден ақ бұл өнерге дайындаудың маңызы зор.
Оқушылардың музыкалық тәрбиесінде сыныптан тыс жұмыстарының әртүрлі формасын ұйымдастыру
әдістері
1. Мектептегі музыкалық сыныптан тыс жұмыстардың кең тараған формалары: ертеңгіліктер, мерекелік
кештер, әдеби-музыкалық қойылымдарды ұйымдастыру.
2. Сыныптан тыс музыкалық тәрбиені ұйымдастыру мақсатында сценарийлер дайындау.
Қоғамда бүгінгі таңда білім берудің өндірісті қамтудан мәдени –шығармашылық мұратқа қарай ойысуы
жолындағы саяси міндеті туралы дәстүрлі түсінік қаралу үстінде.
Орта мектептің атқаратын міндеттеріне сәйкес өзіне қойылатын әлеуметтік-эстетикалық талаптарға қол
жеткізу және осы бағыттағы жұмыстарды кеңінен енгізу керек екендігін көрсетеді. Мектепте тәрбие
жұмысының әдіс-тәсілдерін жетілдіру- оқушылардың мәдени (музыкалық) тынығу жұмыстарының теориясы
мен практикасын дұрыс пайдаланып, оны ұйымдастыра білуге байланысты.
Оқушылар аудиториясындағы музыкалық мәдениеттің деңгейіне анықтама беру үшін классикалық және
қазіргі музыканың әртүрлі жанрлары бойынша үздік туындыларын оқушылар өміріне және тұрмысына
толық енгізу керек екендігін қарастыру қажет.
Оқушыларды эстетика мен музыка тәрбиесінің ортақ мәселелері, музыкалық өнердің әсерінен табиғат пен
өмірдегі әсемдікті қабылдап, бағалауға және түсінуге тәрбиелеу. Ол үшін музыка мұғалімдері оқушылардың
сыныптан тыс музыкалық тәрбие жұмыстарын жоғары деңгейде ұйымдастырып, уақыт талабына сай
жоспарлап жүргізуі қажет. Эстетикалық тәрбие орталықтары, өнер мектептері, театр және кино театр
барынша дамытылуға тиіс.
Оқушылардың сыныптан тыс музыкалық тәрбие жұмыстарын ұйымдастыруда қойылатын
міндеттер:
•музыка өнерінің мазмұны мен мәнін айқындау;
•оқушылардың ұйымдастырушылық, тәрбие және насихат жұмыстарының қажетті білім мен дағды
алуына жәрдемдесу, олардың белсенділігін арттыру;
•театр, кино өнері арқылы қазіргі заман талабына сай оқушылардың эстетикалық талғамын
қалыптастыру;
•музыкалық спектакльдердің, музыкалық кино өнерінің теориясы және практикасымен таныстыру;
•мектепте музыкалық қойылымдарды, кештерді ұйымдастыруға дайындау.
Адам баласының өмірінде өнердің оның ішінде музыканың алатын орны ерекше. Ұлы ойшылдардың
қайсысын алсақ та, олар өздерінің үлкен тарихи міндеттерімен қатар үнемі музыканы сүйіп тыңдау мен,
тіпті кейбіреулері өздері орындаумен шұғылданған. Музыка олардың өмірінде тек қызық үшін емес,
өмірдің сырт сәнін келтеру үшін емес, алған бағыттарында сол жолдарында үлкен демеуші, рух беруші
күш болған. Олар өнердің, соның ішінде музыканың адам санасына әсер етуде үлкен рухани құрал
екенін түсінген және сол пікірлерін кейінгіге мирас еткен.
Өзіндік бақылау:
Реферат тақырыптары:
1. Сыныптан тыс музыкалық тәрбиені ұйымдастыру (мерекелік іс-шаралар).
2. Оқушылармен жаппай өткзілетін музыкалық тәрбие.
3. Үйірме түрінде өткізілетін музыкалық жұмыстардың түрлері.
4. Сыныптан тыс музыкалық тәрбиені ұйымдастыру (үйірмелік іс-әрекет).
5. Сыныптан тыс музыкалық тәрбиені ұйымдастыру (музыкалық клуб).
6. Сыныптан тыс музыкалық тәрбиені ұйымдастыру (фонотека).
7. Мектептегі музыкалық сыныптан тыс жұмыстардың кең тараған формалары.
8. Ертеңгіліктер, мерекелік кештер, әдеби-музыкалық қойылымдарды ұйымдастырудың жолдары.
9.Ертеңгіліктер сценарийі
10. Мерекелік кештер сценарийі
11. Әдеби-музыкалық қойылымдар сценарийі.
№ 6 дәріс
Дәрістің тақырыбы: Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай жүзеге асырылып жатқан музыка
бағдарламаларындағы музыкалық білім беру әдістемесінің жалпы сипаты

Мақсаты:
1. Мектептің бастауыш сыныптарындағы музыкалық білім берудің әдістемесі, психофизиологиялық
қабілеттерінің ерекшеліктерін ескеру.
2. Орта сыныптардағы музыка сауықтарының бағыты. Көркем шығармашылық үрлістердің негізгі түрлерін
іске асыру.
3. Оқушылардың жалпы және музыкалық дамуындағы жас ерекшеліктер.
Бастауыш сыныптар оқушыларына арнап іріктелген репертуарды талдау барысындағы кез-келген халық
әні оқу-тәрбиелік міндеттерді шешуде «Ән мен күй - халық қазынасы» атты басты тақырыпты ашып, ашық
дидактикалық бағыттылықты көрсетеді.
Екінші сыныптың ән репертуарын таңдауда бірізділік принципін жүзеге асырудың маңызды критерийі
болып, және де келесі жағдайларды ескере отырып, халық әндерінің мақсаттальш енгізілуі тиіс:
1. Музыкалық материал оқушылардың ән мәдениетін әрі қарай жетілдіруге, олардың ішкі есту қабілетінің
дамуына яғни «ойша» әуеннің үнділігін келтіру біліктілігін дамытуға жағдай жасау қажет.
2. Халық әндері өнегелі және эстетикалық тәрбиелеуде тереңірек мүмкіндіктерді, білімді нығайтуды, жаңа
танымдық міндеттер үйлесімімен өтілген материалды қайталау негізінде ой-өрісті кеңейтуді қамтамасыз ету
қажет. Музыкалық фольклордың ән репертуарын іріктеудегі негізгі міндет олардың мазмұны мен сипаты
тұрғысынан жан-жақты болу болып табылады: «Ақ сиса», «Ортеке», «Боз жорға» және т.б.
Үшінші сыныпқа арналған ән фольклорының репертуарын іріктеу келесі талаптарға сай болу керек:
- музыкалық мәнерлілік құралдарды талдаумен қамтамасыз ету;
- барлық диапазондағы тембрге туралап сазды, әдемі, дыбыстар дағдыларын қалыптастыруға жағдай жасау;
- кейбір әндерде екі дауыспен айту элементтерін орындалу мүмкіндігі ескертілуі қажет.
- тындау және орындау үшін көркемдік және педагогикалық мақсатқа сай ұсынылатын шығармалар сипаты
бойынша түрлі болу керек. Халық әндеріне «Жар-жар, «Елім-ай», «Гәкку» және т.б. жатқызылады.
Жалпы білім беретін мектептердегі бастауыш сынып балаларының музыка
сабақтарындағы музыкалық-әншілік тәрбиеге арналған педагогикалық репертуарды іріктеу
принципінің негізгі сипаты осындай көрініс алады.
Бастапқы үш сыныптың музыка сабақтарында репертуарды іріктеуде келесі екі тәсілді
ескеру қажет: әрі қарай қозғалуға қажет тез темпке көшу оңай материал негізінде
міндеттерді шешеді, ал төртінші сыныпта ұсынылған қиынырақ материалдағы, І—III
сыныптарға арналған бағдарламада белгіленген, балалар бойында жоқтың қасы түйінді
білімдер және дағдылармен бірізділікпен және біртіндеп жұмыс жасау. Бул принцип кез-
келген бағдарламадағы жұмыс бойынша өзінің маңыздылығын сактайды.
Орта сыныптардағы вокалдық-хор жұмысы өзіндік қиындық туғызатынын айта кеткен
жөн. Бастауыш сыныптарда қалыптастырылатын ән дағдыларының болмауы оқушылардың
қиынырақ репертуарды орындай алмауына, ал ол репертуардың қызығушылықсыз
орындауына әкеліп соқтырады. Осыған байланысты әншілік репертуардың дұрыс іріктелуі:
жаттығулар мен әндер - алғашқы міндет болып табылады. Алтыншы сыныпта оқушылардың
жас ерекшеліктері тек ән айтуда ғана емес, негізінен музыка сабақтарындағы оқушылардың
тәртіптерінен де байқалады: -әмоционалдық қозу әсерінде, қызығушылықтың тез жоғалуы,
«есеюге» ұмтылу, «қалау» және «істей алу» арасындағы алшақтау болатын өмірлік
тәжірибенің жоқтығында. Осы оқытудың өмірмен байланысы принципімен тығыз
байланыстағы әмоциялық пен саналылықтың бірлігі принципі оқушылардың тәжірибесіне
сүйенетіндігін ескереді.
Оқушылардың рухани мәдениетінің маңызы және оның барлық ажырамайтын бөлігі
ретінде музыкалық мәдениетін қалыптастыру.
Оқушылардың музыкалық ой-өрісін кеңейте отырып, оларға музыка мен өмірдің,
сонымен қатар өнердің басқа түрлерімен тығыз байланысын көрсете отырьш, ол музыканы
толық та терең қабылдауға көмектесетін білім, білік және дағдыларды оқушылар бойына
қалыптастырып және мақсаттап оқытады.
Оқыту үрдісіндегі оқушылар мен оқытушының өзара әрекеттестігінің сипаты мен жолдары
дидактикадағы құштарлық пен қызығушылық принципінде көрінісін табады. Д.Б.Кабалевский
құштарлық пен қызығушылықты музыкалық педагогикадағы негізгі принциптердің бірі
ретінде белгілейді.
Құштарлық пен қызығушылық принципі сабақта жүргізілетін ойын үрдісінде байқалады.
Ойын бала тәрбиесінде таптырмайтын құрал. Ол баланың психологиялық дамуына, тұлға
ретінде қалыптасуына, жігер, қайрат, ұстамдылық, қызығушылық сияқты қасиетеріне әсер етіп
дамытады
Музыкалық білімді кең мағынада қарастырсақ, ол музыкалық шығарманың мазмұны мен
талдауына қатысты мәселелердің барлығын қамтиды. Бұл жұмыстар, әрине, музыкалық
шығарманы талдаумен тығыз байланыста қарастырыльш, үйрену барысында бірден-бір
мақсатқа айналып ғана қоймай, музыканың мазмұнына неғұрлым терең байлауға игі ықпал
етуге тиіс. Бұл үшін мұғалім ертеңгі мектепке дайын болуы тиіс және күні бүрын нақтылы
білім қорын жинауы керек.
Музыка мұғалімі - өз пәнін, оқытудың әдістерін жете игерген, шығармашылық еңбек
ететін, педагогикалық шегберлігін үнемі жетілдіретін маман. Педагогикалық шеберлік -
кейбіреулерге ғана табиғаттың таңдап берген сыйы емес, ол үздіксіз ізденудің, өзін-өзі үнемі
кәсіби жетілдірудің және өзінің қалаған мамандығына деген құмарлығынан туындайтын іс-
әрекеттерінің жиынтығы.
Шығармашылық ізденіс еңбектің, мамандықтың барлық салаларына да өте қажет, ал
"музыка" пәні мұғалімі үшін ол - ұстаздың дарындылыққа жетудің жолы, педагогикалық
еңбекте шешуші орын алады.
Музыканы сауатты оқыту әдістемесі тұтас алғанда музыкалық оқытудың міндеттеріне сай
болу керек. Көркемдік талғамы бар, музыканы сүйетін, оны жанымен түсінетін, музыкалық
өмірге белсене араласатын білімді адам дайындау - мектептің міндеті. Сабақта
қолданылатын музыкалык материалдық таңдай білудің маңызы зор.
Өйткені сол шығармалар арқылы балалар өмірдің сан-қилы оқиғаларынан мағлұмат алып,
музыкалық материалдар уақыт өткен сайын өзгеріп, толықтырылып отырады.
Музыка туралы әңгіме тыңдай отырып балалар композитордың өмірі,
шыгармашыльтғымен танысады. Осылайша музыкаға деген кызығушылығы, әмоциялық
көзқарасы қалыптасады және шығарманың мәнерлік кұралдары болатынын ажырата алатын
болады.
Музыкалық білім берудің әдістемесі педагогика ғылымы ретінде жалпы
педагогиканың заңдылықтарына және дидактикалық принциптеріне сүйенеді.
Музыкалық білім берудің әдістемесінің негізіне жататын принциптер: тәрбиелеп
оқыту, жүйелік пен бірізділік, көрнекілік, түсініктілік, беріктік.
Ережелер принциптерге сүйенеді, принциптер ережелер арқылы жүзеге
асады. Ережелер педагогикалық тәжірибенің қорытындысы ретінде дидактика
принциптерін қолдану қүралы болады. Сонымен, педагогтар оқытудың
принциптеріне сай қальштасқан белігілі ережелерге сүйе-ніп мақсат-міндеттерін
іске асырады.
Ережелер оқыту принциптерін қолданудың тәжірибелік жақтарын көрсетеді,
теориядан тәжірибеге көшу жолдарын айқындайды. Заңдылықтармен,
принциптермен салыстырғанда ережелер мұғалімге нақты педагогтық жағдайда
қандай нақты шараларды пайдалану қажеттілігін ұсынады.
Осы жерде айта кететін жайт: ережелерді қатаң, мүлтіксіз орындау үстаздың
қолын байлап қояды; ережелерге немқұрайлы қарау оқыту сапасын төмендетеді.
Сондықтан, әрбір мұғалім дидактикалык ережелерді типтік, стандарттық
жағдайларда тиімді пайдаланса, күрделі педагогтық жағдайларда дидактикалық
принциптерге сүйеніп шығармашылық танытса қойылған мақсатына жетері
сөзсіз.
Дидактикалық принциптердің қызметі: олардың негізінде оқушыларда
оқытудың мақсатына сай берілетін білім мазмұнын жүйелі, саналылықпен
белсенді түрде меңгеруге деген қызығушылықтар пайда болады.
Дидактикалық принциптер оқыту үрдісінде негізгі буын ретінде бірімен-бірі
логикалық өзара байланыста болады.
Сонымен басты дидактикалық принциптер жүйесіне мыналарды жатқызамыз:
- ғылымилық;
- саналық пен белсенділік;
- көрнекілік;
- жүйелік пен бірізділік;
- беріктілік;
- сәйкестік;
- теория мен тәжірибенің байланыстылығы.
Принциптерді талдаудың алдында принциптер мен ережелер байланысына
тоқталайық. Педагогикалық ереже жалпы принциптерге негізделтен белгілі
жағдайдағы белгілі мақсаттағы педагогикалық қызметтің бейнеленуі.
Өзіндік бақылау сұрақтары:
1. Оқушылардың музыкалық ой-өрісін кеңейту мақсатында қандай әдіс-тәсілдері
қолдануға болады?
2. Музыка мұғалімінің оқушылардың музыкалық мәдениетін қалыптастырудағы
шеберлігін анықтаңыз.
3. Мәдениет-қоғамның бір бөлігі.
4. Музыка әлемі-адамзат мәдениетінің байлығы ішіндегі мұхиттай шексіз,
ғажайып дүние.
5. Музыка мұғалімінің оқушылардың рухани мәдениетін қалыптастыруда
музыканы насихаттаудағы іс-әрекеті.
6. Музыка мұғалімі- қоғамдағы көркемдік мәдениеттің қайраткері.
7. Музыканы дәріптейтін насихаттайтын және музыкаға тәрбиелейтін негізгі
тұлға музыка мұғалімі.
8. Заңдылықтар негізінде музыканы қабылдауда даму жүйесінің өмірмен
байланысы неде?
9. Оқытудың алдыңғы қатарлы нақты әдістерін атаңыз
10. Дидактикалық принциптердің түрлерін музыка сабағында қалай қолдануға
болады?
11. Музыка сабағында оқытудың ғылымилық принципі.
12. Музыка сабағында оқытудың саналылық пен ғылымилық принципін
қолданудың жолдары.
13. Музыка сабағында оқытудың көрнекілік принципі.
14. Музыка сабағындағы теория мен тәжірибенің байланыстылығы принцилі.
№7 дәріс
Дәрістің тақырыбы: Жалпы білім беретін қазақ мектебіндегі музыка пәні
бағдарламалары

Мақсаты: Әр жылдардағы музыка сабағының бағдарламаларына шолу арқылы, мақсат-
міндеттерімен танысу, өмірмен байланыстылығын ұғыну.
Жалпы білім беретін қазақ мектепке музыкадан бағдарлама: 5 –сынып (құрастырған
Ө.Байділдаев, топ жетекешісі: Б.Ғизатов).
Бағдарламадағы қарастырылатын мәселелер:
1. Фольклор - әсерлі тәрбие құралы. Халықтық әншілік дәстүрді және ұлттық аспаптық
орындаушылықты үйрену.
2. Музыканың өмірімен әртүрлі байланысын жалпы қорытындылауда есту және әншілік
тәжірибені жинақтау.
Жалпы білім беретін қазақ мектебінің 5 –сынып музыкадан бағдарламасының негізгі
мақсаты оқушыларға халықтық педагогика тәрбие беру (құрастырған Ө.Байділдаев, топ
жетекешісі: Б.Ғизатов).
Фольклор - әсерлі тәрбие құралы. Халықтық әншілік дәстүрді және ұлттық аспаптық
орындаушылықты үйреру үшін автор Ө.Байділдаев көп еңбек етті. Өмірбек Байділдаев
(10.05.1932 жылы) Жамбыл облысы, Қордай ауданында дүниеге келді. Қазақ музыка
зерттеушісі, Қазақ Совет композиторы Ө.Байділдаев „Қазақ Совет композиторы“, „Өлмес
мұра“, „Шабыт шалқары“ кітаптары мен қоса қазақ мектептерінің 5 сыныбына арналған ән-
музыка сабағының тұңғыш оқулығын жазды. Оқулықта негізінен халықтық музыкаға баса
назар аударылған және музыканың өмірімен әртүрлі байланысын жалпы қорытындылауда
есту және әншілік тәжірибені жинақтаған.
Өзіндік бақылау сұрақтары:

Бағдарламаның әр тоқсан тақырыптарын ашу.
1. «Елім - ай» бағдарламасына сүйене отырып, сабақ тұтастығына іс - әрекет түрлерінің
өзара байланыс жолдарымен жету.
2. «Мұрагер» бағдарламасының жалпы принциптері. Бағдарламаның әр тоқсан
тақырыптарын өздері таныстыру.
Бағдарламаның басты темірқазығы – балаларға домбыра үйрету арқылы олардың
жалпы халық өнеріне деген ынтасын арттыру. Домбыра тарту барысында біз
халықтың музыка педагогикасына арқа сүйеді. Ол домбыраның басты буындарын мен
қағыс түрлерін көзбен көріп күйдің алуан саз иірімдері құлақпен түйсіну сияқты
домбыраны нотасыз үйрету әдістемесін негізделген. Сондықтанда тек қана дәстүрлі
әдістемеге арқа сүйеу халхымыздың импровизация қана дәстүрлі әдістеме қайта
тірілтіп, ұлттық музыкалық психологияның жаңғыртуына әкеліп соғары сөзсіз.
Домбыра үйретудің дәстүрлі халық әдістемесіне зер салыл қарасақ, әрбір
шәкірт ұстазымен жекеше түрде дайындалып соңына еріп бастаса алған. Ал бала
саны жиырмадан астам сыныпта бұл методикамен жұмыс істеу өте қиын.
Сондықтан «Мұрагер» бағдарламасы балалардың санына қарамай кез келген санына
қолдана беруге болатын домбыра тартып үйретудің коллективті түрде жаңа
нотасыз әдістемесін ұсынады , Бұл арада біздің бағдарламыз қазақтың дәстүрлі
педагогикамен европалық үрдістерге құраған, асал жерлері біліне бастаған кәзіргі
музыкалық педогогкасының арасына жол тауып отыр
Өзіндік бақылау сұрақтары:
Бағдарламалардың әр тоқсан тақырыптарын ашу.
№8 дәріс
Дәрістің тақырыбы: Жалпы білім беретін қазақ мектебіндегі музыка пәні
бағдарлама (құрастырғандар: Ш.Б.Құлманова, Б.Р.Сүлейменова, М.А.Оразалиева)

Мақсаты: . Музыкалық іс - әрекеттердің түрлері : ән салу, музыка тыңдау, музыкалық
сауат, материалдың мазмұнын ашуда тығыз өзара байланысын импровизациялау.
«Ән- күй халық қазынасы»- бастауыш мектептегі қорытындалар бағдарламаларының
бірыңғай тақырыптығы.
Музыка өнер құралы ретінде эстетикалық тәрбие берудің маңызды жолдарының бірі
болып табылады. Ол көркем бейне арқылы оқушыларды қоршаған ортада болып жатқан
түрлі құбылыстардың шын бейнесін ашуда жаңа ой-өрісін байытып, өмірлік тәжірибесін
кеңейтеді.
Ғылыми еңбектерге талдау жасау: өнертану, қазақ музыкасының тарихы, музыкалық –
педагогикалық жұмыстар және бастауыш мектеп оқушыларының физиологиялық ,
психологиялық даму жөнінде әдебиеттер, шет елдің алдыңғы қатарлы мзыкалық
практикалық ойлары, сол сияқты бағдарлама авторларының көп жылдар бойы ән-күй пән
мұғалімі жұмысы барысында жинақтаған мол тәжірибелері бастауыш буыны баласының
білім дәрежесін анықтауға, қазақ халық музыкасына және дүние жүзілік музыка өнеріне
оларды баулып, бейімдеуге ең сәтті де дұрыс жол табуға мүмкіндік береді.
Бағдарлама мақсаты- музыка өнері арқылы рухани бай, творчествалық белсенді,
музыкалық дамыған, халық музыкасын өмірдің бейнесі ретінде түсініп және оны
сүйетін,халқымыздың әдет –ғұрыптары мен салт-дәстүрлерін, қастерлеп класикалық
музыканы және басқа халықтардың өнерін сыйлайтын жеке тұлғаны тәрбиелеу.
Бағдарламаның тәрбиелік және білімділік міндеттері
1. Халық музыкасына құрметпен қарау, ұлттық салт- дәстүрлеріміз бен әдет -ғұрпымызды қастерлеуге
тәрбиелеу, қазақ музыкасымен өнерінің өз ара байланысын ашып көрсету.
2. Классикалық музыкаға және дүне жүзінің музыка өнеріне жақындастыру, белгілі композиторлардың,
музыканттардың орндаушылардың шығармашылғымен таныстыру, солардың үлгілеріне тәрбиелеу.
3. Музыка тыңдау және орындау барысында оған шығармашылықпен қарауға тәрбиелеу, қызғушылғы
мен қиялын дамыту өмір құбылыстары мен музыканың өзара тығыз байланысың түсіндіру.
4. Орындаушылық және тыңдаушылық біліктілігін дамыту, музыканы түсінуге, дұрыс музыкалық
талғамын қалыптастыру
5. Музыкалық қабілеттілігін дамыту және музыкалық білім беру.
Орыс тілінде оқытылатын Қазақстан мектептеріндегі «Музыка» бағдарламасына қосымша 1-8
сыныптар. (құрастырған Л.П.Мамезерова, Г.М.Самотокина, жетекшілік жасаған: Б.Ғизатов).
Қарастырылатын мәселелер:
1. Бағдарламаның басты ережелері. Қазақстан композиторларының шығармашылық мұраларын үйрену.
2.Қазақтың халық музыкасы (әншілік және аспапты меңгеру).
3.Қазақтың халық аспаптарының дыбыстық бояуларының ерекшеліктерін үйрену.
Орыс тілінде оқытылыатын қазақ мектептеріндегі бұл музыка бағдарламасы Б.Ғизатовтың
жетекшілігімен құрылды. Бағдарлмманың авторлары Л.П.Мамизерова, Г.М.Саматокина Қазақстан
композиторларының шығармаларын, халық музыкасын (аспаптық және әншілік) аспаптардың дыбыстық
бояу ерекшеліктерін негізге ала отырып, балалардвң бойында музыкалық қызығушылығын және қабілетін
дамыту мақсатында құрастырды.
Бағдарламаның негізгі мақсаты-рухани мәдениетті қалыптастыруда оқушыларды ұлттық музыкаға
(халықтық, композитор шығарған) баулу.
Бағдарламаның басты ережелері:
-Қазақстан композиторларының шығармашылық мұралары үйрену;
-қазақтың халық музыкасын (әншілік және аспаптық) меңгеру;
-қазақтың халық аспаптарының дыбыстық бояуларының ерекшеліктерін үйрену;
-музыка арқылы тәрбиенің өнегелі- эстетикалық аспектісін күшейту.
Өзіндік бақылау сұрақтары:
Бағдарламалардың әр тоқсан тақырыптарын ашу.
№9 дәріс
Дәрістің тақырыбы: Музыка мұғалімінің кәсіби қызметтері, оның жеке тұлғалық
позициясы және көркемдік-педагогикалық қызметі. Музыка мұғалімі-қоғамның
көркемдік мәдениетінің қайраткері

Мақсаты:
1. Музыка сабағында мұғалімнің көркемдік коммуникативті іс-әрекеті.
2. Музыка мұғалімінің оқушылармен эмоционалды рухани байланысына жетудегі қатынас
тәсілдері.
3. Музыка сабақтарында, сыныптан тыс және мектептен тыс музыкалық тәрбиені жүзеге
асыруда педагогтың көркемдік- ұйымдастырушылық іс-әрекеті.
"... Мектептің жаны - мұғалім. Мұғалім қандай болса, һәм мектебі сондай болмақшы. Яғни
білімді болса, білген білімін басқаға үйрете білетін болса, ол мектептен балалар көбірек білім
алып шықпақшы" - деп ұлы ұстаз Ахмет Байтұрсынов айтқандай, мұғалім еңбегіне болашақ
ұрпақтың білім алу сапасы тәуелді.
Білім берудің мазмұны өте күрделі және көп жақты ұғым. Білім берудің мазмұны қоғамның
экономикалық және ғылыми - техникалық даму қажеттіліктеріне байланысты қарастырылады.
Білім берудің, оқытудың мазмұны оқушылардың ақыл - ойының, дене күш - қуаттарының жан
- жақты дамытуымен, дүниеге ғылыми көзқарастарының қалыптасуымен және олардың
өмірге, еңбекке деген дайындығының қажетті негіз болатын білімдері, іскерліктері көлемімен
анықталады.
Қай сынып, қай сабақта болмасын музыкалық материалды оқытқан кезде музыканың мазмұнын
(мазмұндық образдарды) негізге алып, түсінуді, ынта -ықыласты, сезімдік құбылыстарын да соған
бағыттау керек. Өлең, сурет, қимыл (би) және т.б. құралдар көмекші қызмет атқармақ.
Музыкалық білімді кең мағынада қарастырсақ, ол музыкалық шығарманың мазмұны мен
талдауына қатысты мәселелердің барлығын қамтиды. Бұл жұмыстар, әрине, музыкалық
шығарманы талдаумен тығыз байланыста қарастырылып, үйрену барысында бірден - бір мақсатқа
айналып қана қоймай, музыканың мазмұнына неғұрлым терең бойлауға игі ықпал етуге тиіс. Бұл
үшін мұғалім ертеңгі мектепке дайын болуы тиіс және күні бұрын нақтылы білім қорын жинауы
керек.
Өзіндік бақылау сұрақтары:
1. Музыка мұғалімі қандай орындаушылық іс-әрекеттермен айналысады?
2. Әнді үйретудің қандай әдіс-тәсілдері бар?
3. Музыкамен қимылдау, балалар аспаптарында ойнауда қандай іс-әрекеттер жүзеге асады?
4. Музыка сабағында мұғалімнің көркемдік коммуникативті іс-әрекеті.
5. Музыка мұғалімінің оқушылармен эмоционалды рухани байланысына жетудегі қатынас
тәсілдері.
6. Музыка сабақтарында, сыныптан тыс және мектептен тыс музыкалық тәрбиені жүзеге
асыруда педагогтың көркемдік- ұйымдастырушылық іс-әрекеті.
№10 дәріс
Дәрістің тақырыбы: Шетел зерттеулеріндегі музыканы оқытудың әдістемелері

Мақсаты: Әр елдердің музыка бағдарламаларына шолу жасай отыра, музыка пәні туралы мағлұмат
алу.
1. Н.Л.Грозденскаяның жақын өнерлердің өзара әрекет әдістемесі арқылы музык сабағының
тұтастығына жету.
2. Б.М.Целковникованың музыка материалын творчестволық тұрғыда іріктеу әдісі.
3. Ю.Б.Алиевтың техникалық құралдарын пайдалана отырып, әншілік даму әдісі.
4. Жалпы білім беретін мектепте музыкадан Д.Б.Кабалевскийдің бағдарламасы (1-8 сынып)
Музыка өнері, музыкалық тәлім-тәрбие жөніндегі мағлұматтарды Африка, Латын Америкасы, Шығыс
елдерінің тарихи ескерткіштерінен де байқауға болады. ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында
музыкалық педагогика дербес ғылым саласы ретінде дамыды. Оған бірнеше факторлар себепкер болды.
Біріншіден бұл қоғамның әлеуметтік жаңаруы және адамгершілік, халықтық, ізгілік, демократизм
идеяларының белең алуына, екіншіден ағартушылық, идеяларының өркендеуіне байланысты еді.
Зерттеушілер музыкалық педагогмиканың ғылым ретінде қалыптасу, даму жағдайын басты үш кезеңге
бөліп қарастырады.
Бірінші кезең (ХІХ ғасырдың екінші жартысы) музыкалық педагогиканың негізін салушы ғалым -
ұстаздардың (А.Н.Красев, С.И.Миропольский, Д.Н. Зарин, А.Л.Маслов, Н.Е.Брюсев, Б.Л.Яворский,
С.Т.Шацкий, В.Н.Шацкая және т.б.) педагогикалық іс-әрекеттің белсенділігі және музыкалық тәрбие
берудің мазмұнын әдіс –тәсілдерін қарастыруға арналған бірқатар музыкалық-педагогикалық
еңбектердің жарық көруімен сипатталады.
Екінші кезең-(ХІХ ғасырдың соңы ХХ ғасырдың бірінші жартысы) ән-күйдің дербес пән ретінде
оқытылуына және музыкалық білім мен тәрбие беру әдістемесінің жасалауына байланысты. Сол кезеңде
В.Г.Асафьев, В.Г. Каратыгин, Н.Я.Яворский, Н.Л.Грозденская және т.б. педагогтардың музыкалық тәлім
–тәрбиенің өзекті мәселелері бойынша жүргізген ізденістері музыкалық педагогиканың дамуына игі
ықпалын тигізді.
Үшінші кезең (ХХ ғасырдың 50-90 жылдары) –музыкалық педагогиканың
теорялық негіздерінің жасалуымен және осыдан туындайтын Ресей, Қазақстан
ғалымдарының ғылыми-педагогикалық зерттеу жұмыстарының өріс алуымен
ерекшеленеді. Атап айтсақ Д.Л.Лошкин, О.А.Апраксина, Д.Б. Кабалевский,
Н.А.Ветлогина. Н.Д.Орлова.
Жалпы білім беретін мектепте музыкадан Д.Б.Кабалевскийдің бағдарламасы (1-8
сынып) - шолу.
Өзіндік бақылау сұрақтары:
1. Болгариядағы музыкалық тәрбие беру әдістемесінің ерекшелігі неде?
2. Чехославакияда музыка сабағы қандай сыныптарда жүреді?
3. Басқа елдердегі музыкалық тәрбиеден Чехославакиядағы музыкалық тәрбиенің
айырмашылығы неде?
4. Н.Л.Грозденскаяның жақын өнерлердің өзара әрекет әдістемесі арқылы музык
сабағының тұтастығына жету.
5. Б.М.Целковникованың музыка материалын творчестволық тұрғыда іріктеу әдісі.
6. Ю.Б.Алиевтың техникалық құралдарын пайдалана отырып, әншілік даму әдісі.
4. Жалпы білім беретін мектепте музыкадан Д.Б.Кабалевскийдің бағдарламасы (1-
8 сынып)
Пайдаланылатын әдебиеттер:

1. Апраксина О.А. Методика музыкального воспитания в школе. М., 1983
2. Абдуллин Э.Б. Николаева Е.В. Теория музыкального образования. М., 2004.
3.Әденбаев С.Ш. Тәрбие теориясы мен әдістемесі А., 2004.
4. Меңдаяқова Қ.М., Қарамолдаева Г.Ж. Мектепте музыка тәрбиесін беру әдістемесі. А.,
1997.
5.Момынұлы П. Музыкалық эстетикалық тәрбие. А., 2000.
6.Ұзақбаева С. Тамыры терең тәрбие. А., 1995.
7.Қазақ Совет энциклопедиясы. 8 том.
8. Детская музыкальная энциклопедия
9.Крюкова В.В. Музыкальная педагогика Ростов- на-Дону., 2002.
10.Музыка әлемінде журналы 2005-2006 ж.ж
11.Халабузарь П. Попов В. Добровольская Н. “Музыкалық білім беру әдістемесі”
12. Кетегенова Н. Казахская музыкальная литература.- А.,1995.,І ч
13. Қоңыратбаев Ә., Қоңыратбаев Т. Көне мәдениет жазбалары. - Алматы 1991
14. Затаевич А.В. 1000 песен и кюев казахского народа.
15. Қазақ энциклопедиясы.
16. Ерзакович Б.Г. Песенная культура казахского народа.- Алма-Ата, 1966.
17. Ұзақбаева С. Тамыры терең тәрбие Алматы 1995ж
18. Джансеитова С.С. Казахская музыкальная терминология.-Алматы, 1992.
19. Қалиев С. Халық педагогикасы хақында бірер сөз. Алматы. – Мұрагер -1992 ж.
20. Э. Б. Абдуллин, Е. В. Николаева. Теория музыкального образования. М., 2004.
21.Дүйсембінова Р.К. Музыкалық білім беру технологиясы: Жоғары оқу орны
студенттеріне арналған оқу құралы. - Талдықорған 2004.
22. Балтабаев М.Х. Қазақ музыкасы және студент жастар. А., 1991.
Қосымша әдебиеттер:
•Ахметова А.Қ. Мектептегі музыка сабағын оқыту принциптері. Оқу құралы. – А., 2005.
•Джардемалиева Р.Р. Организация самостоятельной работы студентов по методике музыкального воспитания:
учебное пособие. – Алма-Ата: КазПИ им.Абая, 1991
•Апраксина О.А. Методика музыкального воспитания в школе. –М., 1983.
•Абдуллин Э.Б., Николаева Е.В. Содержание и организация занятий в различных формах общего музыкального
образования. – Липецк, 2006.
•Абдуллин Э.Б., Николаева Е.В. Теория музыкального образования: Учебник для студ.
Высш.пед.учеб.заведений. – М., 2004.
•Абдуллин Э.Б. Теория и практика музыкального обучение в общеобразовательной школ: Пособия для учителя.
–М.,1983.
•Абдуллин Э.Б., Николаева Е.В. Музыкально-педагогические технологии учителя музыки: Учебное пособие. –
М., 2005.
•Кабалевский Д.Б. Основные принципы и методы программы по музыке для общеобразовательной школы.
//Кабалевский Д.Б., Педагогические: Избранные статьи и доклады,-М.,1986
•Алиев Ю.Б.Методика музыкального воспитания детей (от детского сада к начальной школе). –Воронеж, 1998.
•Теория и методика музыкального образования детей: научно-методическое пособие /Л.В.Школяр,
М.С.Карашникова, Е.Д.Критская и др. –М., 1998
•Э. Б. Абдуллин, Е.В.Николаева. Теория музыкального образования - М., 2004.Музыка
•Музыкалық әдістемелер 1-6 сынып бойынша 1997 ж, Атамұра баспасы.
•Р. Қ. Дүйсембінова. Музыкалық білім беру педагогикасы. Талдықорған, 2006.
•Учебники по музыке для 1-6 классов, Алматы «Атамура», 1998-2005 г.
•А.Райымбергенов, С. Райымбергенова, Ұ. Байбосынова. Музыка. Жалпы білім беретін мектептің 2-сынып
мұғалімдеріне арналған. - Алматы: Атамұра, 2006.
•Ю.Алиев. Настольная книга школьного учителя-музыканта. М.,2000.
•Еламанова С.А., Омарова Г.Н., Райымбергенова С.Ш., Шегебаев П.Ш. Казахская музыкальная литература.
А.,1993
•https://vk.com/topic-46012879_27843984
•Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасы. http://adilet.zan.kz/rus

Ұқсас жұмыстар

Музыкалық өнердің теориясы мен әдістемесі

бастауыш мектептегі музыка сабағының типтік бағдарламасы 1-4 сынып

Музыканы қабылдаудың төрт кезеңі

Анықтама сөздік. Музыкалық білім беруде педагогиканың психологиямен және философиямен байланыс

Музыка. Музыка сабағындағы музыкалық іс-әрекет түрлері мен оқыту әдістемесі

Музыка мұғалімнің міндеті:

Бастауыш мектептің 1-4 сыныптарына арналған музыка пәнінің бағдарламасы

Глоссарий

Қорқыттың күйлерін ата

Шәмші қайда

Пәндер