САЙЛАУ ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ САЙЛАУ



САЙЛАУ ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ САЙЛАУ

Сайлау жүйесі - сайлауда дауыс беру арқылы билік органдарын жасақтау процесін реттейтін ережелер мен әдістердің жиынтығы
аралас
пропорционалды
Сайлаудың негізгі үш түрі бар:
мажоритарлы

МАЖОРИТАРЛЫ ЖҮЙЕ
сайлау кезінде көпшілікдауысқа ие болған үміткер жеңіске жетеді.
Бұл жүйенің өзі екіге бөлінеді: абсолюттік және салыстырмалы
Абсолюттік мажоритарлы жүйеде үміткер билік органына сайлану үшін 50 пайыздан астам дауысқа ие болуы шарт болса
Салыстырмалы мажоритарлы сайлау жүйесінде үміткерге өз қарсыластарына қарағанда көбірек дауыс жинаса жеткілікті болады
Қазақстанда абсолютті мажоритарлы жүйе қызмет етеді

Сайлаудың бұл түрі көп жағдайда мемлекет басшысын, ел президентін, парламенттің жоғарғы палатасы депутаттарын және жергілікті өзін-өзі басқару органдары қызметкерлерін анықтаған кезде пайдаланылады.
Кейбір елдерде мажоритарлы жүйе заң шығарушы органның кіші палатасы, яғни Парламент депутаттарын сайлау кезінде де қолданылады (АҚШ, Франция, Англия) .
МАЖОРИТАРЛЫ ЖҮЙЕ

саяси партияның жинаған дауыстары мен жеңіп алған мандаттары арасында пропорционалдылық принципіне негізделетін сайлау жүйесі.
ПРОПОРЦИОНАЛДЫ ЖҮЙЕ
Өкілді органға үміткерлерді тек партиялар ғана ұсына алады.
Пропорционалды жүйе тек қана заң шығарушы орган депутаттарын сайлаған кезде ғана қолданылады

ПРОПОРЦИОНАЛДЫ ЖҮЙЕ
«Ашық тізімде» сайлаудың әдісіне байланысты бір немесе бірнеше үміткерге дауыс беріледі немесе партиялық тізімдегі үміткерлердің реттік орны анықталады (Финляндия, Бразилия, Нидерланды) .
«Жабық тізім» кезінде сайлаушылар тек партиялық тізім бойынша дауыс береді (Еуропарламент, Израиль, ОАР, 2007 жылдан кейін Ресей) .
Қазақстан Республикасы Конституциясының 95-бабының, 2-тармағына сәйкес, Парламент Мәжілісі депутаттары партиялық тізім негізінде сайланады, яғни пропорционалды жүйенің ішінде «жабық тізімі» қолданылады.

АРАЛАС САЙЛАУ ЖҮЙЕСІ
пропорционалды және мажоритарлы сайлау жүйесінің қосындысынан тұратын аралас сайлау жүйесі бар.
аралас сайлау жүйесінде бүкіл мандаттардың тек бір бөлігі партиялық тізіммен, қалған бөлігі жекелеген үміткерлерге дауыс беру арқылы анықталады.
Парламент сайлауы кезінде сайлаушылар жекелеген тұлғаға және партияға екі бөлек дауыс беріп отырды

Қазақстан Республикасының «Сайлау туралы» заңына сәйкес, дауыс берудің екі түрі бар: төте және жанама. Төте сайлауда азаматтар республика Президентін, Парламент Мәжілісі мен мәслихат депутаттарын тікелей сайлайды. Жанама сайлау Парламент Сенаты депутаттарын сайлаған іске асады. Азаматтар бірінші мәслихат депуттарын сайлайды, содан соң олар Сенат депутаттарын сайлайды.

ҚОРЫТЫНДЫ:САЙЛАУ ЖҮЙЕСІНІҢ МАҢЫЗЫ
Демократиялық қоғам үшін сайлау жүйесі ең маңызды институт болып табылады
Сонымен қатар, биліктің классикалық үш тармағы арасындағы тепе-теңдікті сақтаудағы, халық билігін қамтамасыз етудегі, билік құрылымдарын халық мүддесіне сай құрудағы сайлаудың орны ерекше
Дегенмен, әр елдің өзіндік сайлау жүйесі бар және соған сәйкес сол елдегі демократиялық құндылықтардың деңгейі анықталады.
Биліктің легитимділігі деңгейі сайлау жүйесінің ашықтығынана, әділдігіне және сайлаудың демократиялылығына байланысты өлшенеді

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Қуандық Е. С. Саясаттану негіздері. Оқу құралы. - Толықтырылған үшінші басылымы. - Алматы, 2013. - 240б.
2. Сыдықов Ұ. Саясаттану. - Алматы: Эверо. 2012. - 132б.
3. Қоғамдық саясат. Саясат, талдау және баламалар:
Оқулық, /Майкл Е. Крафт, Скот Р. Фурлонг. -
Алматы: ЖШС РПБК «Дәуір», 2017. -468 б.
4. Сарсенбеков Н. Ж. Саясаттану: Электрондық
оқулық. - Қарағанды: КарМТУ, 2015.
http://rmebrk. kz/

Назарларыңызға рахмет!
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz