ӘЛЕУМЕТТІК ЖӘНЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҮРДІСТЕРДІ МОДЕЛЬДЕУ

Презентация қосу

ӘЛЕУМЕТТІК ЖӘНЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ
ҮРДІСТЕРДІ МОДЕЛЬДЕУ

Орындаған:Өмірзақова Гүлсамал
Тексерген:Қасымова Динара
Тобы:РЭТ 22-3
Модельдеу әдісі
Модельдеу әдісі – ғылыми танымның зерттеу объектілерін олардың
модельдерін жасап, зерделеу арқылы танып-білу әдісі. Модельдеу әдісінің пайда
болуы техникалық жүйелердің күрделілігіне, материалдық процестер мен
құбылыстарды зерттеу қажеттілігіне орай туындайтын ой-түрткілерге,
себептерге, тағы басқа байланысты. Модельдеу кез келген затты мақсатты,
жылдам, неғұрлым тиімді тәсілмен зерттеуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар,
модель зерттеліп жатқан объектінің субъект баса көңіл қойып отырған
қасиеттерін жоғары дәлдікпен бейнелей алады. Ол объектіні құбылыстарға,
заттар мен процестерге тән қосалқы белгілерден айырып, ондағы жалпы, негізгі,
елеулі заңды белгілерді табуға мүмкіндік береді. Сондықтан модельдеу
танымның формасы, әдісі, ірі категориясы болып саналады.
Модельдеу екі түрге бөлінеді.
1) Пәндік модельдеу зерттеу объектісінің белгілі бір физикалық,
геометриялық, динамикалық немесе функционалдық сипаттамаларын
нақыштайтын модель жасау арқылы іске асады.
2) 2) Идеалды модельдеу кезінде модель ретінде сұлбалар, сызбалар,
формулалар, табиғи және жасанды тілдердегі сөйлемдер, тағы басқа
қолданылады. Мұндай модельдеу түріне математикалық (компьютерлік)
модельдеу жатады. Әлдебір құбылысты оның моделі арқылы зерделеу
модельдік эксперимент деп аталады. Күрделі жүйелерді зерттеу кезінде
көбіне бірін-бірі толықтыратын бірнеше модельдер қолданылуы мүмкін.
Кейде бір құбылысты зерттегенде бір-біріне қарама-қайшы келетін
модельдер пайдаланып, бұл қайшылық таным дамуының аса жоғары
деңгейінде шешімін табуы мүмкін. Модельдеу танымның басқа да
формалары мен әдістерімен (эксперимент, абстрактілеу, гипотеза ұсыну,
теория құру, түсініктемелеу, тағы басқа) бірлесе отырып, адам білімінің
тереңдей түсінуіне зор ықпал етеді.
Әлеуметтік модельдеу – әлеуметтік ғылымдар мәселелерін зерттеу үшін есептеу
әдістерін қолданатын зерттеу саласы. Зерттелген мәселелерге есептеу құқығы,
психология[1], ұйымдық мінез-құлық[2], әлеуметтану, саясаттану, экономика,
антропология, география, инженерия, археология және лингвистика мәселелері
кіреді.
Әлеуметтік модельдеу назарды әлеуметтік шындықты құрайтын
процестерге/механизмдерге/мінез-құлыққа ауыстыру арқылы әлеуметтік ғылымдарда
қолданылатын сипаттау әдісі мен жаратылыстану ғылымдарында қолданылатын
формальды әдіс арасындағы алшақтықты жоюға бағытталған. Әлеуметтік
симуляцияда компьютерлер осы механизмдерді пайдалана отырып, адамның
психикалық әрекетін қолдайды. Бұл сала модельдеу қоғамдарын классикалық
теңдеулерге негізделген математикалық модельдер арқылы зерттеу қиын күрделі,
сызықты емес жүйелер ретінде зерттейді.
Роберт Аксельрод әлеуметтік модельдеуді дедуктивті және индуктивті әдістерден
ерекшеленетін ерекше зерттеу әдісі ретінде қарастырады. Бұл индуктивті түрде
талдауға болатын деректерді генерациялау, бірақ тікелей өлшеулерден гөрі қатаң
анықталған ережелер жиынтығынан. Осылайша, әлеуметтік модельдеу жасанды
қоғамдарды құруға ұқсас. Әлеуметтік ғылымдарға әлеуметтік модельдеу тәсілін
ESSA сияқты қауымдастықтар алға жылжытады және үйлестіреді.
Әлеуметтік модельдеу әлеуметтік жүйелерді модельдеу үшін
компьютерлерді пайдалана отырып, әлеуметтік динамиканы түсінуге
арналған стратегиялардың жалпы класына сілтеме жасай алады. Ол
ықтимал нәтижелерді жүйелі түрде қарастыруға мүмкіндік береді.
Әлеуметтік модельдеудің төрт негізгі түрі бар:
• Жүйе деңгейін модельдеу
• Агентке негізделген әлеуметтік симуляция
• Агент негізіндегі модельдеу

Әлеуметтік модельдеу әлеуметтік құбылыстарды талдау үшін есептеуді
қолданатын әлеуметтанудың жаңадан дамып келе жатқан саласы болып
табылатын есептеу әлеуметтануының тақырыбына түсуі мүмкін.
Есептеу әлеуметтануының негізгі алғышарттары әлеуметтік
теорияларды құруда компьютерлік модельдеудің артықшылықтарын
пайдалану болып табылады. Ол әлеуметтік агенттерді, осы агенттер
арасындағы өзара әрекетті және осы өзара әрекеттесулердің әлеуметтік
жиынтыққа әсерін түсінуді қамтиды. Әлеуметтік ғылымдардың пәні мен
әдістемесі жаратылыстану ғылымдарынан немесе информатикадан
өзгеше болғанымен, қазіргі заманғы әлеуметтік модельдеуде
қолданылатын кейбір тәсілдер физика және жасанды интеллект сияқты
салалардан келеді.
Экономикалық процестерді модельдеу –
экономиканың болашақтағы дамуын
болжауға және оған әсер ететін
факторларды анықтауға мүмкіндік беретін
әдіс. Бұл әдіс экономикалық процестерді
және олардың байланыстарын
сипаттайтын математикалық және
статистикалық модельдерге негізделген.
Экономикадағы модельдеу – экономикалық
объектінің немесе құбылыстың мінез-құлық
заңдылықтарын зерттеу немесе оның дамуын болжау
мақсатында оның моделін құру процесі.

Экономикалық модельдер бізге кішігірім
элементтерден абстракциялауға мүмкіндік береді
және жүйенің негізгі элементтеріне және олардың
байланыстарына назар аударуға мүмкіндік береді.
Экономикалық модельдер шындықтың абстрактілі
көрінісі болып табылады, сондықтан жан-жақты бола
алмайды.

Ұқсас жұмыстар

Экстраполяция тәсілі

Сандық әдіс

Аумақтық экономиканы зерттеу әдістері

Компьютерлік модельдеу түсінігі

Әдістанымның жалпы сипаты

Қалдықсыз экологиялық өнім

Қаржы механизмі

Экономикалық теорияның негізгі қызметтері

Вирус және оның түрлері

Матрицалық, экономикалық, математикалық модельдеу

Пәндер