МҰРЫН ҚУЫСЫ

Презентация қосу

ТЫНЫС АЛУ ЖҮЙЕСІ

Шералиева Тахмина
Бахытова Айнара
Хусайнова Зарина
Болат Нұрдаулет
Кульпейсова Айгул
Тыныс алу жүйесі - ағза мен сыртқы ортаның газ
алмасу процесін қамтамасыз ететін тыныс алу
жолдарының жиынтығы.
ТЫНЫС АЛУ Ж ҮЙЕСІ М ҮШЕЛЕРІНІ Ң
ҚҰРЫЛЫМДЫҚ ҚАЛЫПТАСУЫНЫ Ң ЖАЛПЫ
ПРИНЦИПТЕРІ.
Сыртқы тыныс алу жалпы
функциясын жүзеге асыру кезінде
қосатын үлесіне қарай 2 топ қа
бөлінеді: Тыныс жолдарына ж әне
респираторлық бөлімге.
ТЫНЫС ЖОЛДАРЫНЫ Ң ҚУЫСЫ
Ауада бөгде денелермен микроорганизмдерді ң болуына
байланысты сыртқы орта болып табылады. Тыныс жолдары
мұшелерінің қабырғасының құрылысы осы жағдай ға с әйкес
келеді. Ұзына бойы ол бір қабатты к өп қатарлы кірпікшелі
эпителиймен және оның астында орналас қан борпылды қ
талшықты дәнекер тіннен тұратын меншікті таба қшамен
төселген. Кілегейлі қабықтың эпителийіні ң құрылымды қ
қалыптасуы- жасушаларының үздіксіз қабаты ж әне
жасушалық құрамы –оның барьерлік қорғаныш функциясын
қамтамасыз етеді. Кілегейлі қаба қты ң борпылда қ талшы қты
дәнекер тіннен тұратын меншікті таба қшасы, әсіресе м ұрын
жолдарында қан тамырлары мен өте жа қсы жабды қтал ған.
РЕСПИРАТОРЛЫҚ Б ӨЛІМІ

Респираторлық бөлімі –респираторлы қ
бронхиолдардан басталып, алвеолды қ
жолдарды алвеолдық қапшықтарды
қамтиды. Оларда алвеолдар қуысын
толтырған ауа мен капилярларда а ғып
жатқан қанның арасында өзіндік ғаз
алмасу жүзеге асады.
ТЫНЫС АЛУ ЖОЛДАРЫ НЕГІЗІ 2 ГЕ Б ӨЛІНЕДІ:
1)Жоғарғы тыныс жолдары- ( мұрын қуысы, м ұрын жанында ғы
қойнаулар, евстахий түтігі, м ұрынж ұт қынша қ) ж ұтыл ған ауаны
өткізуді, кондициялауды , оны ң газды қ құрамы, температурал қ
жіне механикалық тітіргенгіштерді рецепциялауды ж үзеге
асырады.
2)Төменгі тыныс жолдарына к өмей, ке ңірдек ж әне
дихотомиялық тармақталған бронхтар ж үйесі –бронх а ғашы
жатады. Мұнда жұтылған ауаны кондициалау ая қталады, ауа
легінің жылдамдығы мен к өлемі реттеледі ж әне иммунды қ
жұйенің жергілікті құрылымдарыны ң қатысуы мен организимді
бөгде заттардан, денеден қор ғау ж үзеге асады.
ТЫНЫС АҒЗАЛАРЫНЫ Ң ЭМБРИОНДЫ Қ ДАМУ
КӨЗІ
Тыныс ағзалары мына к өздерден дамиды: 1) алды ңғы
ішектің вентральды қабырғасыны ң энтодермасынан –
көмейдің, кеңірдектің,бронхтар мен өкпелерді ң
эпителийі қалыптасады. 2)Энтодераны қорша ған
мезинхимадан – тыныс м үшелеріні ң д әнекер тінді
стромасы, тегіс бұлшы қет ж әне шеміршек тіндері
пайда болады және
3) Спланхнотомнан плевраны ң мезотелийі
қалыптасады.
ТЫНЫС АЛУ ЖҮЙЕСІНІ Ң ЖАЛПЫ
СИПАТТАМАСЫ
Дем алғанда ағза мен сыртқы орта газдармен
алмасады, ішке оттегі кіріп,
сыртқа көмірқышқыл газы айдалып тұрады.
Бұл процесс кеуде қуысында
орналасқан өкпенің альвеоларында (лат. - ойма
қуыс, науа) жүреді. Тыныс алу кезінде
өкпені атмосфермалық ауамен және одан
газбен қаныққан ауаны тасымалдау тыныс алу
жолдары арқылы жасалады. Дем алу ж әне дем
шығару қан айналым жүйесі арқылы ағзаның
барлық мүшелеріне әсер етеді.
Тыныс алу жүйесінің құрылысы мен қызметі адамны ң
жасына, жынысына байланысты ерекшеліктері порн
болады.Тыныс алу жүйесіні ң мүшелері қызметтеріне
қарай екіге бөлінеді: ауаны сырт қы ортадан ішке ж әне
іштен сыртқа қарай қозғайтын тыныс алу жолдары
- мұрын
қуысы, көмей, кеңірдек және бронхылар.түскен газдарды
алмастыру процессін жүргізетін мүше - өкпе;
Бұл мүшелер орналасулары бойынша жо ғар ғы ж әне
төменгі тыныс алу жолдарына болып б өлінеді:
жоғарғы тыныс алу жолдары - м ұрын
қуысы, жұтқыншақ, ауыз қуысы;
төменгі тыныс алу жолдары - к өмей, ке ңірдек, бронхы.
Мұрын қуысы қызметі
Ауа мұрын арқылы екі бөлікті-қалқалы мұрын қуысына түседі. Әрбір
бөлікті-қалқада мұрын қуысының ішкі бетін ұлғайтатын үш мұрын
қалқаны орналасқан. Ол эпителийлі қабықпен және көп қан
тамырларымен жабылған. Тамырлармен аққан қан түскен
ауаны дене температурасына дейін жылытады, ал сілемейлі қабық
ауаны ылғалдайды және шаң-
тозаңдар мен микроорганизмдерді тұтып қалады. Тұтылған
микроорганизмдерді лейкоциттер қорытады (фагоцитоз), қорытудан
артылған шаң-тозаңдар эпителий түктері (кірпікшелер) ар қылы
сыртқа шығарылады. Мұрын қуысында жылытылған, ылғалданған
және тазартылған ауа жұтқыншақ арқылы көмейге түседі.
МҰРЫН ҚУЫСЫ
Әр бір мұрын қуысы кіреберістен ж әне өзіндік м ұрын
қуысынан тұрады. Мұрын қуысының кіреберісі м ұрын
қанатының астында орналасқан .Кіре берісті ң
қабырғасының сыртқы мұрын терісіні ң жал ғасы
болып табылады көп қабатты жалпа қ м үйізделетін
эпителиймен қапталған тері т өсейді. Оны ң д әнекер
тінді дермасын да қалшы қты шаштарды ң т үбірлері
және май бездері орналасады.
Эпителий қабаты- бір қабатты ж әне к өп
қабатты призма пішінді кірпікшелі
эпителий ден құралған. Ол бес т үрлі
болады: 1) кірпікшелі 2)бокал т әрізді 3)
микробүрлі 4) Базальды 5) Лангенранс
антигенді жасушалар.
Кірпікшелі жасушалар- м ұрын қуысы эпителийіні ң басым
бөлігін құрайды. Апикальды полюсында ұзынды ғы 5-7 мкм,
саны 250 ге дейін болатын қимылдағыш кірпікшелер бар.
Бокал тәрізді жасушалар- кілегейді (муцин) өндіретін бір
жасушалы эндоэпителиальды бездер . Олар кірпікшелі
жасушалардың арасында шашыраңқы орналас қан.
Жасушаның ядросы базальды б өлігінде оны ң үстінде кілегейге
толы секреторлы көпіршіктерді Экзоцитоз механизмімен
бөлетін гольджти комплексі орналасады.
Кірпікшелі және бокал тәрізді жасушалар бірлесіп ж ұтыл ған
ауаны жаң тозаңның түйіршіктерінен ж әне микроа ғзалардан
тазартатын мукоцилиарлы аппарат құрайды.
Микробүрлі жасушаларды ң апикальды полюсында
қысқа микробүрлері бар, органелллалары орташа
дамыған. Шамасы, олар кілегейді ң құрамдастарын
сіңіруге қабілетті.
Базальды жасушалар –табаны ке ң ж әне апикальды
полюсы енсіз болатын ұса қ дифферинцияланба ған
жасушалар. Ядросы ірі органеллалар дамы ған.
Мұрын қуысының кілегейлі қабы ғыны ң меншікті
табақшасы, құрамында Т- ж әне В- лимфоциттері к өп
борпылдақ талшықты дәнекер тіннен құрыл ған.
Меншікті табақшасы жұқа, бездерді ң шамалы ғана
ұштық бөлімдері бар, астында ғы с үйек қабы ғымен
бітіскен.
Көмей қызметі

Көмей - іші қуыс түтік,
қабырғалары сіңір, буын және бұлшық
еттермен қосылған бірнеше шеміршек тұрады.
Көмейге ас бөлшектері немесе басқа заттар
түскенде, сондай-ақ қабыну процестерінде адам
қатты жөтелгенде дем шығарылады. Бұл көмейдің
тазартылуына әсер етіп, тыныстың төменгі
бөлімдеріне зиянды заттардың енуіне кедергі
келтіреді. Көмей ауаны жұтқыншақ арқылы
кеңірдекке өткізеді.
Кілегейлі қабығы 2 қабаттан:эпителийлі
және меншікті табақшасына
құрылған.Эпителийі негізінен бір қабатты
көп қатарлы призмалық кірпікшелі м ұрын
өуысының кілегей қабығындағыдай
жасушалардан тұрады. Меншікті
табақшасында әр түрлі бағытты өтіп
жатқан эластикалық талшықтар к өп,
лимфоидті түйіншіктерді ң жиынты ғы
ақуызды- кілегейлі бездерді ң ұшты қ б өлімі
бар.
Көмейдің фиброзды – шеміршекті қабы ғы
екі бөліктен: а) шеміршекті –гиалинді ж әне
эластикалық шеміршек тіндерінен
құрылған және б)оларды біріктіретін
фибриозды бөлігінен –ты ғыз талшы қ
дәнекер ьіннен құрылған байламдардан
тұрыды.
Адвентициялық қабық- құрамында к өп
деген коллаген талшы қтары бар
борпылдақ талшықты дәнекер тіннен
құрылған.
Кеңірдек және бронхылар қызметі

Бронхиола мен альвеола

Кеңірдек және бронхы ағашы

Кеңірдек - өңештің алдында орналасқан ұзындығы 9-13 см,
диаметрі 15 мм. түтік. Ол кеңірдек қабырғасының қабысып
қалуына кедергі келтіретін шеміршекті жартылай сақиналардан
тұрады. Сақиналар мойынның қандай қозғалысы болмасын
ауаны ұстап қалмайды Өңешке кеңірдектің артқы жұмсақ
қабырғасы жанасып, астың өңешпен еркін жылжуына мүмкіндік
береді. V кеуде омыртқасы түсында кеңірдек екі бронхыға
бөлінеді. Бронхылар өкпенің оң жақ және сол жақ бөліктеріне
кіріп, тармақталып, бронхы ағашын түзеді. Ұштарындағы жіңішке
тармақтары - бронхиолалар өкпе көпіршіктері - альвеолалармен
аяқталады.
Кеңірдектің кілегейлі қабығы 2 қабаттан құрыл ған: эпителий
қабатына және кілегейлі қабықты ң меншікті таба қшасынан.
Эпителий қабаты – қалың базальды мембранадан орналас қан
бір қабатты көп қатарлы призмалы қ кірпікшелі эпителийден
тұрады.
Ол бес түрлі : 1)кірпікшелі 2)бокал т әр әзді 3 )базальды 4)
эндокриндік 5) антиген ұсынатын жасушалардан құрал ған.
Кілегейлі қабықтың меншікті табақшасы ж ұқа, ұзына бойлы қ
бағытталған көптеген эластикалы қ талшы қтары жеке
лимфоидті фаликулалары, азған кілегейлі біздері, тегіс
миоциттердің бүрлі – жарым б ұдалары бар борпылда қ
талшықтары дәнекер тіннен құрыл ған.
Кеңірдектің кілегей асты негізі борпылда қ талшы қты д әнекер
тіннен тұрады.
Өкпенің қызметі

Кіші қан айналымы арқылы өкпеге веналық (көк) қан түседі, бұл
жерде оттегімен қанығып, көмір қышқыл газынан ажыратылып,
алқызыл түсті артериялық қанға айналады. Көмір қышқыл газы өкпе
көпіршіктеріне (альвеолаға) өтіп, дем шығару кезінде ағзадан
шығады. Артериялық қан ары қарай үлкен қан айналымы арқылы
дене мүшелеріне өтіп, олардың жасушаларын ауамен қамтиды, оны
тұтыну барысында жасушалардан көмір қышқыл газы бөлініп
шығып, қан қайтадан веналық (көк) болады.
Тыныс алу жүйесінің жас ерекшеліктері
Көмейдің жалғасы кеңірдектің ұзындығы
балаларда - 4см, 10 жаста – 7 см, ересек
адамдарда - 10-12 см

Тыныс алу жиілігі 1 минутта: 1 ж – 44, 5 ж – 26,
15-20 ж – 20, 20-25 ж – 18, 25-30 ж – 16 рет.

Жаңа туған нәрестенің кеуде қуысы конус
тәрізді болады. Сондықтан бала терең дем ала
алмайды. Қабырға сүйектері қиғашталғаннан
кейін терең дем алатын мүмкіндік туады.

Ұқсас жұмыстар

Көз ұясының қабырғалары

Аңдардың тыныс алу жүйесі

Мұрын жанындағы қойнаулар

Кеңірдек бифуркциясы

Созылмалы гаймориттің симптомдары

Тыныс алу аппаратының және зәр бөлу мүшелерінің жүйесі

Тыныс алу - ағза мен қоршаған орта арасындағы газ алмасу үдерісі

Мұрынның қосалқы қуыстарының құрылымы және топографиясы. ЛОР ағзаларының патологиясына қосалқы қуыстарының даму ерекшеліктерінің әсері

ТЫНЫС АЛУ

:Тыныс алу мүшесі

Пәндер