Сөз құрамы

Презентация қосу

ПРЕЗЕНТАЦИЯ
ТАҚЫРЫБЫ: СӨЗЖАСАМНЫҢ ЖАЛПЫ ТҮСІНІКТЕРІ.
МОРФЕМДІК ТАЛДАУ ЖӘНЕ ОРФОГРАФИЯ.

Орындаған: Омарбек Мақпал
Тобы: ФӨТ-0323A
Қабылдаған: Абдушахым Н
SHYMKENT
e
f
ЖОСПАР
Жоспар:
І. Кіріспе
ІІ.Негізгі бөлім
1.Сөз құрамы.
2. Морфемалық талдау.
3. Сөзжасам. Оның түрлері.
4. Жұрнақтандыру .
ІІІ. Қорытынды.
IV.Пайдаланылған әдебиеттер.
КІРІСПЕ
• СӨЗ ҚҰРАМЫ МА Ғ ЫНАСЫНА , ФОРМАСЫНА ҚАРАЙ
БӨЛІМДЕРДЕН Т ҰРАДЫ. ОЛАР: ПРЕФИКСТЕР, СӨЗ Т ҮБІРІ,
Ж ҰРНА Қ ЖӘНЕ ЖАЛ Ғ АУ. ОСЫ СӨЗ БӨЛІКТЕРІНІ Ң БӘРІН
МОРФЕМАЛАР ДЕП АТАЙДЫ.(ГРЕКШЕДЕН MORPHE-ФОРМА)
«ҚҰРЫЛЫС» МАТЕРИАЛЫ РЕТІНДЕ ГРЕК ТІЛІНІҢ СӨЗ
БӨЛІКТЕРІ АЛЫНАДЫ. КЛИНИКАЛЫҚ ТЕРМИНДЕР ТІЛДІҢ
БАСҚА СӨЗІ СЕКІЛДІ СӨЗ БӨЛІКТЕРДЕН ТҰРАДЫ.
Морфемалық талдау.
Морфемика — тілдің морфемдік құрылысы, сөз құрамындағы морфемалардың
жиынтығы және солардың түрлері; сөздің құрамындағы морфемалардың түрлері
мен құрылысын зерттейтін тіл білімінің бір саласы. Морфемиканың негізгі зерттеу
объектісі — морфема. Сол себепті морфемика морфемалардың өзара бөлінуі және
өзгеріске түсу ерекшеліктерін анықтауды мақсат етеді.
Морфемиканың негізгі
бөлімдері дәрежесінде бөлінетін
мәселелері
1. морфемалардың түрі мен олардың қызметіне
байланысты сөз құрамындағы реттік жүйесін зерттеу
(түбірлер мен қосымшалар жүйесі);
2. морфемалардың лексикалық және грамматикалық
мағыналарын анықтау (түбірлер мен қосымшалардың
мағыналары);
3. сөз құрамындағы морфтарды өзара жіктеу және қандай
морфемалардан тұратынын анықтау процесін (тір, тірі,
тірлік) зерттеу;
4. морфемелардың өзара бірігуінде болатын дыбыстық
өзгерістерді зерттеу;
5. морфемалардың дыбыстық құрылысын анықтау (бір, екі,
үш, төрт дыбысты).
Сөзжасам
СӨЗЖАСАМ (ЛАТ.FORMATION)– ТІЛ БІЛІМІНІ Ң ЖА ҢА
МА Ғ ЫНАЛЫ ТУЫНДЫ СӨЗДЕРДІ Ң ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН
МАҒЫНАЛЫҚ ДАМУЫН, ЖАСАЛУ ТӘСІЛДЕРІН ЗЕРТТЕЙТІН
САЛАСЫ. ЗАТ НЕ ҚҰБЫЛЫС ТУРАЛЫ ҰҒЫМ ТІЛДЕ
ТАҢБАЛАНЫП, СӨЗЖАСАМДЫҚ ПРОЦЕСС НЕГІЗІНДЕ АТАУ
РЕТІНДЕ
ТАНЫЛАДЫ.
СӨЗЖАСАМНЫҢ
ЗЕРТТЕУ
НЫСАНЫНА АТАУДЫҢ ЖАСАЛУЫ, ҚАЛЫПТАСУЫ, ҰҒЫМДА
ҚАЛЫПТАСҚАН БЕЙНЕНІҢ ТІЛДІК ТАҢБАСЫ, ТУЫНДЫ
СӨЗДІҢ ЖАСАЛУ СИПАТЫ, ӘДІС-ТӘСІЛДЕРІ, ЖАҢА
МАҒЫНАНЫҢ ІШКІ ҚҰРЫЛЫМЫ, Т.Б. ЖАТАДЫ.
Сөзжасам тәсілдері
1. Семантика-фонетика – кей дыбыстардың
сәйкесуі нәтижесінде жаңа өз жасау мүмкіндігі;
2. Семантикалық сөзжасамдық – сөз тұлғасы
өзгермей-ақ, жаңа мағыналы туынды сөздің
жасалуы;
3. Семантика-синтетикалық сөзжасамдық –
негізге сөз тудырушы жұрнақтардың жалғануы
арқылы екіншілік мағынаның туындауы;
4. Семантика-аналитикалық – негіздердің бірігуі,
тіркесуі, қосарлануы арқылы ерекше мағыналы
атау жасау қабілеті.
Бір-екі буынды сөздермен салыстырғанда,
аналитикалық жолмен жасалған туынды атауларда
ұлттық танымның сипаты айқын көрінеді. Жалпы
мағынаның жіктелуінен жеке мағына туындағанда,
жалпының негізгі белгілік мәні жекеге көшеді де,
атаудың номинативтік мағынасында сақталады. Атау
заттың қасиет-белгісінің бар мәнін ашпайды, ерекше
белгісін айқындайды. Жеке мағыналы атаулар
өздерінің негізгі, өзек мағыналары арқылы
жүйеленіп, бір семантикалық өрісті құрайды.
Сөзжасамның жүйелілігі оның кешенді бірліктерінің
болуымен байланысты.
Суффиксация

01 02 03
-ul-(-cul-), -ol- жұрнақтары жалғанған Етістіктен жасалған –io Етістіктен жасалған –or жұрнағы
зат есімдер деминутив деп жұрнағы жалғанған зат есімдер жалғанған зат есімдер жалпы мағынада ісәрекет істейтін
аталатын классқа жатады, яғни тұлға (лицо,
жалпы мағынада «іс-әрекет»,
производящее действие) немесе іс-әрекет
кішірейту мағынасында Мысалы: «процесс» мағынасында жүреді. жасалынатын құрал (орудие, инструмент,
lobulus - долька Мысалы: flexio - сгибание которым производится действие) ретінде
tuberculum - бугорок Rotatio – вращение қолданылады.
foveola – ямочка Мысалы: flexor – сгибающая мыщца
Curatio - лечение
Rotator – вращающая мыщца
Prosector – прозектор (лицо, производящее
вскрытие трупа)
Қорытынды
Сөзжасамның кешенді бірліктері мыналар:
Сөзжасамдық тұлға, Сөзжасамдық ұя, Сөзжасамдық
мағына, Сөзжасамдық үлгі, Сөзжасамдық қалып,
Сөзжасамдық тізбек, Сөзжасамдық жұп, Сөзжасамдық
саты, Сөзжасамдық тарам, Сөзжасамдық байланыс.
Сөзжасамдық тұлғалардың бір-бірімен түрлі тәсілдер
негізінде бірігуі, қосарлануы, жалғануының өзіндік ішкі
заңдылығы болады, ол сөздердің синтагматикалық
байланысу жүйесі негізінде іске асады. Әрбір Сөзжасамдық
тұлға кез келген Сөзжасамдық тұлғамен жалғанып не
қосарланып кете алмайды. Сөзжасамдық тұлғалардың жаңа
мағына жасауы – күрделі процесс.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН
ӘДЕБИЕТТЕР
М.Н. Чернявский. Латинский язык и основы
медицинской терминологии: учебник-3-е изд.., испр.
И доп.,-М. Шико,2007
Латинский язык и основы медицинской
терминологии: Учебдля мед вузов/под ред Щульц Ю.
Ф. –М—1993
М. Д. Машковский. Лекарственные средства.
Пособие для врачей. Издатель Умеренков, 2008
Дворцкий И. Х. Латинско-русский словарь, 1986

Ұқсас жұмыстар

Әскери шен

Жай сөйлем

Еркін сөз тіркестері

Синтаксис және оның объектілері

Сөз және оның құрамы

ЛЕКСИКОЛОГИЯ, ЗЕРТТЕУ НЫСАНЫ

Қазақ тілінің синтаксистік жүйесін оқыту

Сын есімнің сөзжасамы

Үстеулердің морфологиялық белгілері

СӨЗЖАСАМДЫ ОҚЫТУ

Пәндер