Сутек атомында

Презентация қосу

“АТОМНЫҢ ҚҰРАМЫ МЕН
ҚҰРЫЛЫСЫ”

Химия пәні мұғалімі:Дюсембекова Самал
Муратовна
Атом-
химиялық жолмен бөлінбейтін
ең кіші бөлшек
Атом бүтіндей алғанда зарядсыз, бейтарап бөлшек.
Ол ортасында өзінен радиусы 104 -105 есе кіші
көлемді алып жатқан оң зарядты ядродан және оны
айнала қозғалып жүрген теріс зарядты
электрондардан тұрады.
Атом өзінің сыртқы бір немесе бірнеше
электрондарын жоғалтқанда оң, ал сырттан
электрон қосып алғанда теріс ионға айналады.
Атомның орбиталарында 2 не одан да көп электрондар қозғалып
жүрсе, онда мұндай күрделі атомдардағы электрондардың өзара
әсерлесуін де еске алу керек. Ол әсерлесулер тек электр статикалық
ғана емес, орбиталық магниттік моменттер мен бөлшектердің өзінің
ішкі магниттік моменттері де өзара әсерлесуі мүмкін. Мысалы, гелий
атомындағы 2 электронның негізгі күйдегі әсерлесу энергиясы 78.98
эВ. Көп электронды атомдар құрылысын зерттегенде бұларды есепке
алып отырады. Сонымен бірге әр электронның орбита бойымен
қозғалысында туатын электр магниттік өрісі мен электронның ішкі
магниттік моменттерінің әсерлесуі де қосымша байланыс энергиясын
тудырады. Осының нәтижесінде атом спектрлерінде нәзік түзілісті, ал
электрон мен ядроның магниттік моменттерінің өзара әсерлесуінен аса
нәзік түзілісті көреміз. Қазіргі замандағы кванттық электр
динамикасында атом электрондарының вакуум
құрамындағы виртуалды бөлшектермен әсерлесуін де есептеп атом
құрылысының мұнан да күрделі екеніне көз жеткізуге болады
Атом

Ядро Электрон

Протон Нейтрон
Сутек атомында 1
протон
Литий атомында 3
протон

Гелий атомында 2
протон
Әр түрлі атомдардың құрамындағы протондар мен
нейтрондардың сандары да әр түрлі, бірақ атомдағы
протондар мен нейтрондардың массасының
қосындысы сол элементтердің атомдық массасына
тең:

Ar = Z + N
Ar – элементтердің салыстырмалы атомдық массасы
Z – оның реттік нөмірі
N – нейтрондар саны
Электрон, протон, нейтронға
сипаттама
Сипаттамасы Электрон Протон Нейтрон
Ашылған жылы 1897 1919 1932
Ашқан ғалымдар Джозеф Джон Эрнест Джеймс
Томсон Резерфорд Чедвик

Таңбасы е– p+ no
Массасы m(e– ) m(p+) m(no)
9,108. 10–31 кг 1,673. 10–27 кг 1,675. 10–27 кг

Электр заряды –1,6. 10–19 Кл = –1е +1,6. 10–19 Кл = 0
+1е

Радиусы ? 10–15 м 10–15 м
Тарихи деректерге шолу
Д.И. Менделеев периодтық заңды ашып, химиялық
элементтердің периодтық жүйесін жасаған кезде, олардың
физикалық мәні түсіндірілмеді.
ХХ ғасырда атом құрылысы айқындалып, оның құрылыс
теориясы ұсынылды. Ғалымдар атомның ядродан және оның
айналасында қозғалып жүретін электрондардан тұратынын
анықтады.1911 жылы ағылшын ғалымы Э.Резерфорд атом
құрылысның «планеталық» моделін ұсынды. Бұл модель
бойынша атомның ортасында оң зарядталған ядро бар, ал
оны электрондар айналып жүреді. Электрон теріс
зарядталған ең кіші бөлшек, оның заряды өлшем бірлігі
ретінде қабылданған.
Жалпы алғанда, атом электрбейтарап, яғни зарядсыз
бөлшек болып саналады, себебі ядроның оң заряды
электрондардың теріс зарядына тең.
Жауабы
(8 протон, 8 нейтрон)
8 электрон

(8 протон, 9 нейтрон)
8 электрон

(8 протон, 10
нейтрон) 8 электрон
ҚЫЗЫҚТЫ ХИМИЯ
“Қызықты химия”

" Нейтрон" Электронны
" Электрон" " Протон"
сөзі грек " –" , " +" ң массасы
сөзі грек сөзі грек
тілінен және " 0" өте
тілінен тілінен
аударғанда белгілері кішкентай
аударғанда аударғанда
«ешқайсыс бөлшектерді болғандықт
«Янтарь » «бірінші »
ы емес » ң жоғарғы ан оны
деген деген
деген жағында физикада
мағынаны мағынаны
мағынаны тұрады. айтылмайды
білдіреді. білдіреді
білдіреді .
Химиялық элемент –
ядро зарядтары бірдей
атомдардың белгілі бір
түрі.
САБАҚТЫ БЕКІТУ
1) Кестені толтырыңдар
Атомдард Ядро Ядро
Атомд Ядроны
Ядроны құраушылар
құраушылар саны саны
ың түрІ арзаряды-заря Прото Н эл
түрі ның дын Протон
н ей Нейтрон
ек Электрон
ың тр тр
мәндерімәнд он он
ері

6 С 12
С6

8О
8 О
29Сu

29 Сu
• Қай элемент • Магнийдің массалық сандары 24,25,26
атомында болатын үш изотобы бар. Табиғаттағы
• А) 5 протон бар магнийде олардың пайыздық мөлшерлері
• Ә) ядро заряды +18 78,60 %; 10,11 %; 11,29 % –ға сәйкес келеді.
• Б) 10 электроны Магнийдің салыстырмалы атомдық
бар массасын есептеңдер

2 3
Үйге тапсырма
Зат пен дененің
Химия пәні нені Изотоп дегеніміз
айырмашылығы
оқытады? не?
қандай?

Изотоп сөзі Сутек атомында
Атом дегеніміз
қандай мағына неше протон
не?
береді? бар?

Химиялық Атом-
Протон сөзі
элемент тің молекулалық
қандай мағына
анықтамасы ілімнің
береді?
қандай? тұжырымдамасы

Атом қандай Алмасу Оттек атомы ның
бөлшектерден реакциясы құрамын
құралған? дегеніміз не? анықта?
Назарларыңызға
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
рахмет!
РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Атом-молекулалық ілімнің негізгі заңдары

Периодтық жүйедегі галогендер

Органикалық химияның күрделі қосылыстары

Алкадиендерді алу

Ацетиленнің қосылу реакциялары

Карбон қышқылы

АТОМДЫҚ ҚҰРЫЛЫСЫ

Кетондар

Альдегидтер мен кетондар

Физикалық және химиялық қасиеттері

Пәндер