ФОТОСИНТЕЗДІҢ ЖАРЫҚ САТЫСЫ

Презентация қосу

Лекция 5. Тақырып:
Фотосинтездiң жарыққа тәуелді
реакциялары. I және II
фотосистемалар
ФОТОСИНТЕЗДІҢ ЖАРЫҚ САТЫСЫ

Фотосинтездің фотохимиялық
реакциялары – бұл күн
сәулесінің энергиясы химиялық
байланыстардың энергиясына айналу
реакциялары, біріншіден, фосфорлық
байланыстардың (АТФ-тің)
энергиясына
айналуы.
Сәуле жинайтын кешен,
фотохимиялық реакциялық орталығы
және онымен
байланысатын молекулалар - электрон
тасымалдағыштар жиынтығы
фотожүйе құрайды.
ФОТОЖҮЙЕ

Фотожүйе – фотосинтез
аппаратының маңызды құрылымды-
функциональды бөлігі. Фотосинтез
процеске 2 фотожүйе қатысады. 680-
700 нм ұзындығы бар
толқындардың тиімділігін ұлғайту
үшін ұзындығы қысқа (650—660 нм)
толқындарды қосу керегін Р. Эмерсон
көрсеттті. Сондықтан, фотосинтезге
екі фотожүйе қатысады, оларға ұзын
және қысқа толқындар сіңіретін
пигменттер кіреді деген тұжырым Пигменттердің спектрді сіңіру
жасалды. максимумдары

Бірінші фотожүйенің (1 ФЖ) сәуле жинайтын кешені көбінесе, ал АТР-азалық
кешені (CF1+ CFо) әрқашан, бір біріне тимей тұрған строманың
тилакоидтарында орналасқан.
Екінші фотожүйенің (2 ФЖ) сәуле жинайтын кешені және пигмент-белоктық
кешені тилакоидтардың жақын тұрған мембраналарында орналасады. Цитохромдар
кешені (b-f) строманың және граналардың тилакоидтарында орналасады. Олар бір
бірімен липид фазада жылдам жүретін липофильдік пластохинон PQ арқылы
әрекеттеседі.
ЭМЕРСОННЫҢ ҰЛҒАЙТАТЫН
ЭФФЕКТІСІ (В. В. ПОЛЕВОЙ, 1989)
ФОТОЖҮЙЕЛЕРДІҢ ҚҰРАМЫ
ЭЛЕКТРОН ТАСЫМАЛДАНУ
ЖОЛЫНЫҢ 2 ТҮРІ БОЛАДЫ

ЦИКЛДІ НЕМЕСЕ ЦИКЛСІЗ НЕМЕСЕ
АЙНАЛМАЛЫ АЙНАЛЫМСЫЗ

Айналмалы тасымалдануда хлорофилл молекуласынан бірінші
акцепторға тасымалданған электрондар оған қайтып келеді. Күн
сәулесінің энергиясы АТФ-тің энергиясына айналуы фотосинтездік
фосфорлану деп аталады (Д. Арнон).
Электрондардың айналымсыз тасымалдануында су фотототығады
да электрондар судан НАДФ-қа тасымалданады. Тотығу-
тотықсыздану реакцияларында бөлінетін энергия АТФ-тің синтезіне
қолданылады.
СІҢІРІЛГЕН СӘУЛЕ КВАНТТАРДЫҢ
ЭНЕРГИЯСЫНЫҢ ЖОЛЫ

БІРІНШІ ФОТОЖҮЙЕНІҢ ОРНАЛАСУЫ
ЭЛЕКТРОНДАРДЫҢ 2ФЖ-ДЕН 1ФЖ-ГЕ ТАСЫМАЛДАНУЫ.
АЙНАЛЫМСЫЗ ФОТОФОСФОРЛАНУ.

Күн сәулесінің квантын сіңіргенде антенналық жүйе
энергияны реакциялық орталыққа тасымалдайды.
Айналымсыз фотофосфорланудың теңдігі:

Айналымсыз фотосинтездік
фотофосфорланудың
айырмашылығы:
1) судың 2 молекуласы
тотығады;
2) 2 фотожүйе қатысады;
3) электрондар су
молекуласынан (бірінші донор)
электрон тасымалдағыш тізбек
арқылы НАДФ-қа (соңғы
акцептор) тасымалданады.

ЕКІНШІ ФОТОЖҮЙЕНІҢ ОРНАЛАСУЫ
АЙНАЛМАЛЫ ФОТОФОСФОРЛАНУ

Оған тек ФЖ 1 қатысады. Сәуленің квантын сіңіргенде
пигменттің молекуласы П700 қозған электронды бірінші
тасымалдағышқа тасымалдайды, содан соң ферродоксиннен (Фд)
қайтып П700 -ге келеді ( суретте көрсетілген). Электрон
тасымалдағыш тізбекте цитохром b мен цитохром f –тің арасында
АТФ түзіледі.
Айналмалы фотосинтездік фотофосфорланудың суммарлық теңдігі:

ХЛОРОПЛАСТТАҒЫ
АЙНАЛЫМДЫ
ТАСЫМАЛДАНУ ЖОЛЫ
ХЛОРОПЛАСТТАҒЫ АЙНАЛЫМСЫЗ (Z-СХЕМА) ЖӘНЕ АЙНАЛЫМДЫ
ЭЛЕКТРОНДАРДЫҢ ТАСЫМАЛДАНУ ЖОЛДАРЫ (В. В. ПОЛЕВОЙ, 1989)
ХЛОРОПЛАСТТАҒЫ ФОТОСИНТЕЗ
ПРОЦЕСІ
ФОТОСИНТЕЗДІҢ
ТЕҢДІГІ

ЖАРЫҚ РЕАКЦИЯЛАРЫ:

Айналымды Фосфорлану

ҚАРАҢҒЫДАҒЫ РЕАКЦИЯЛАР:
ФОТОТЫНЫС АЛУ
(ГЛИКОЛАТТЫ ЦИКЛ)

Бұл процесте О2 сіңіріліп СО2 босап шығады. Фототыныс
алудың алғашқы өнімі – гликоль қышқылы болғандықтан, оны
гликолат жолы деп атайды

Фототыныс алудың
реакциялары:
1. Хлоропласт - РБФ →
гликоль қышқылы
/гликолат/
2. Пероксисома –
Гликолат → глицин
3. Митохондрия –
Глицин → серин

ГЛИОКСИЛАТТЫ ЦИКЛ
ФОТОТЫНЫС АЛУ ПРОЦЕСІ
ҚОРЫТЫНДЫ
Фотосинтез дегеніміз — жасыл жапырақ хлоропластары арқылы күн
сәулесі энергиясының химиялық байланыс энергиясына айналу
процесі.Фотосинтездің жарық және қараңғы фазалы сатылары бар.
Жарық фазасында ежелгі балдырларда циклді фотофосфорлану
реакциясы жүреді. Квант жарығының электрондарымен
хлорофилдерден ығысып шықкан энергия АДФ мен фосфаттан АТФ-
тың синтезделуіне жұмсалады.Жоғары сатыдағы өсімдіктердің жарың
фазасының негізін циклді емес фотофосфорлану құрайды. Мұнда
электрондар энергиясы АТФ-тың синтезделуіне, молекулалық оттектің
бөлінуі арқылы судың ыдырауына (фотолиз) және НАДФН синтезіне
жұмсалады. Фотосинтездің қараңғы фазасында көмірқышқыл газын
пайдалану және соның негізінде органикалық қосылыстарды синтездеу
үшін АТФ және НАДФН энергиясы қолданылады. Хемосинтез —
тотығу процесі нәтижесінде CO, газынан органикалық заттардың
бейорганикалық заттардан (H2S, әр түрлі металл иондары) түзілу
процесі.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

АТАБАЕВА С.Д. «ӨСІМДІКТЕР ФИЗИОЛОГИЯСЫ».
САРТАЕВ А., ГИЛЬМАНОВ М. «С22 ЖАЛПЫ
БИОЛОГИЯ».

Ұқсас жұмыстар

Фотосинтез урдісі

Қараңғы және жарық фазалар

Биологиялық жүйедегі зат алмасу. Фотосинтез фазалары

Фотосинтездің жарық және қараңғы сатылары

Фотосинтез процесі

Каротиноидтар. Фотосинтез процесі. Фотосинтездің жарық сатысы. Фотосинтез процесінде энергия миграциясы. Фотожүйелер. Эмерс он эффектісі

Фотосинтез туралы

Жарыққа тәуелді фотосинтез реакциялары

Фотосинтез факторлары

Өсімдіктің фотосинтездік аппараты

Пәндер