Суыққа бейімделіс

Презентация қосу

Дене шынықтыру және
бұқаралық спорт академиясы

СӨЖ

Тақырыбы: Бейімделу физиологиясы
Орындаған: Қамытқали Әли Дулатұлы
Топ: QK2301
Қабылдаған: Бауыржан Мадина Бауыржанқызы

АСТАНА -2023
Физиологиялық адаптация
(латынша adaptatio — бейімделу) —
өмір сүру жағдайларына организмнің
бейімделуі, яғни сыртқы ортаның
құбылмалы жағдайларына организмнің
икемделуі
Бейімделіс
түрлері

Қысқа Ұзақ
мерзімді мерзімді

Икемделудің “авариялық
сатысы”ретінде қарайды. Бейімделістің
Организмнің икемделу
бастапқы кезінде жүйке жүйесінің
қабілеті,мінездік әсерленісі мен
орталық бөлімдерінің әрекеттік күйі
жалпы әрекетін жоғары салада
қатты өзгеріп, организмнің
қамтамасыз етеді.
әсерленгіштігін өсіруге мүмкіндік
жасалады
Жеке организм деңгейінде бейімделістін
темендегідей түрлерін ажыратады:

- туа біткен және жүре пайда болған
- жеке және қауымды (түрлік)
- жалпы және маманданған
- арнамалы және бейарнамалы
- ішкі және сыртқы
- шартты және шартсыз
- қалыпты және төтенше
- морфологиялық және физиологиялық
- соматикалық және психикалық
Адамдарға төтенше түрткілер әсер еткенде екі түрлі
әсерленіс байқалады:

Барабар Абыржу

Организмнің арнайы жауаптары Талдағыштардың түйсіну
арқылы төтенше түрткілердің табалдырығы көтеріледі, зейін
әсерін әлсіретіп немесе жойып, шашырайды, зерденің көлемі
оның қажетті іс-әрекетін сақтауға азайьш, адамның еңбектену
бағытталады. қабілеті төмендейді
Ыстыққа бейімделіс
• Ыстық аймақтың жағымсыз әсерлері: жоғары температура, ультракүлгін, құрғақ
ауа, жылу сәулеленісі.
• Қан айналымы 8 л/мин жетеді.

• Симпатикалық жүйке белсенеді.

• Гепарин, гистамин көп бөлініп, вазодилятация болады.

• Ас қорыту сөлінісі азайып, адам аштықты байқамайды.

• Ыстыққа су- тұз алмасуын реттейтін эндокриндік жүйелер арқылы икемделеді.

• АДГ гормоны белсеніп, су реабсорбциясы күшейеді.

• Балалар жылуға қарағанда суыққа төзімдірек болады.
Суыққа бейімделіс

• Суық аймақтың жағымсыз әсерлері: төмен температура,
ғарыш сәулелері, геомагнит және электр өрісі
толқуы,қысым, гипоксия.

• Кеннон зерттеулері бойынша, суық әсерінен
катехоламиндер, тироксин өндіріледі. Катаболизм,
липолиздің нәтижесінде зат алмасу 13-17% артады. АКТГ
мен глюкокортикоидтар қатысады.

• Гомеостазды тұрақтандыру үшін ОЖЖ нәрлендірілу
төмендейді, Суық сезгіштік азаяды, оттегі пайдалану
жеңілдейді, анемия, лейкопения, қан қысымы жоғарылау
байқалады. Суыққа бейімделу 10-15 жылға созылады.
Гипоксияға бейімделіс
Гипоксия - қанның тіндерге оттегі жеткізуі нашарлағанда,
эритроцит, гемоглобин азайғанда, қан айналым бұзылса, тыныс
алу жүйесі нашарласа байқалады.

• Өткір- өте биікке жедел көтерілгенде, 10-12 пайыз оттегі бар ауамен дем
алғанда және т.б. байқалады.

• Созылмалы - өте биік тау жоталарында ұзақ болғанда байқалады.
Бейімделістің жалпы синдромы. Г. Селье
Абыржу сатысы, талықсу (шок)
• Шок кезінде орталық жүйке жүйесінде шалық пайда болады, жабырқау,
гипотония, гипотермия, мембрананын өткізгіш қасиеті мен зат алмасуы
нашарлайды.

Төзімділік сатысы
• Бұл сатыда бүйрекүсті безінің қыртысты қабаты белсендіріліп,
кортикостероидтар көп түзіледі.

Әлсіреу сатысы
• Мұны психикалық дизадаптация күйі деп атайды. Күйзеліске ұшыраған
адамдарда депрессия, қамығу, түнжырау, тән және жан ауруларының
асқынуы байқалады.

Ұқсас жұмыстар

Бейімделудің физиологиялық негіздері

Температура әсеріне бейімделу

Мал азықтық қызылша

Жеміс-жидек дақылдарының биологиялық және өндірістік сипаттамалары

Тамыр - өсімдіктің топырақтан қоректену мүшесі. Тыңайтқыштар

Иіс буылтығының жіңішке кірпікшелері

Пәндер