Дәстүрлі парадигма

Қазіргі заманғы білім беру парадигмалары

Орындаған: Карибаева Айдана

Тобы: М2-ПМНО-23-1к

Жоспары:

1. «Парадигма» ұғымы. . білім беру парадигмалары.

2. Парадигманың түрлері.

3. Білім беру парадигмасының психологиялық аспектілері.

4. Интегралды парадигмалар.

5. Жаңа парадигманың қажеттілігін ашып көрсеткен қазақстандық ғалымдар.

Ғылыми зерттеулерде «парадигма» ұғымына әртүрлі анықтамалар кездеседі. Парадигма - (грек. Рaradeigma - үлгі) :

Парадигма ұғымын ғылымға енгізген Бергман.

Ал оны зерттеген американдық физик, философ Т. Кун.

Г. Бергман (1906-1987)

Т. Кун (1922-1996)

Т. Кун парадигманың кезеңдерін былай бөлген:

Парадигма екіге жіктеледі:

Ғылыми парадигма - барлық ғылыми қауымдастықтар мойындаған, жаңа ғылыми зерттеулер үшін негіз бола алатын ғылыми жетістіктер жиынтығы.

Парадигма ғылымда екі жақты рөл атқарады; бір жағынан ғылыми мәселелерді шешуді жеңілдетеді,

ал екінші жағынан, жаңа идеяларды қабылдауға тосқауыл болады, себебі белгісіз, дәстүрлі емес бағыттағы ғылыми ізденіске шектеу жасалынады, яғни жаңаның өмірге келуіне кедергі жасайды.

Ғылымда парадигмаларды жіктеу белгілері:

Қазіргі педагогика ғылымында жетекші төрт білім беру парадигмасын көрсетуге болады:

Салыстырылатын көрсеткіштер

Білім беру парадигмасы

Дәстүрлі(субъект - объектілік)

Гуманистік (субъект - субъектілік)

1 Білім берудің негізгі миссиясы

Өскелең ұрпақты өмір мен еңбекке даярлау

Өзін-өзі анықтау мен өзінөзі іске асыру үшін жағдайлар жасау

2 Аксиологиялық негіз

Қоғам мен өндіріс қажеттіліктері

Тұлғаның қажеттіліктері мен мүдделері

3 Білім беру мақсаттары

Сапалары алдын-ала белгіленген тұлғаны қалыптастыру

Тұлғаны өмірлік әрекеттің субъектісі мен мәдениет адамы ретінде дамыту

4 Білім, іскерлік және дағдылардың

рөлі

Оқыту мақсаты

Дамыту құралы

5. Білім беру мазмұны

Оқушыға білім, іскерлік, дағдылардың дайын үлгілерін беру

Адамның өзін пәндік, әлеуметтік және рухани мәдениет әлеміне жатқызу арқылы өз бойынша әлем бейнесін құруы.

6. Білім алушы (студент)

жағдайы

Оқушы, педагогикалық әсер ету объектісі

Білім алушы, таным әрекетінің субъектісі

7. Оқытушының рөлдік позициясы

Пәндік бағдарланған позиция: білімнің көзі мен бақылаушысы

Тұлғалық бағдарланған позиция: координатор, кеңесші, көмекші, ұйымдастырушы

8. Оқытушы мен білім алушы

арасындағы қатынас

Субъект-объектілік, монологтік қатынас:

еліктеу, имитация, үлгілерге сәйкес әрекет ету. Ынтымақтастықтан қарағанда бәсекелестік басым.

Субъект-субъектілік, диалогтік қатынас - білім беру мақсаттарына жету бойынша бірлескен әреке

9. Оқутанымдық әрекет

Сипаттамасы

Оқушының репродуктивті

(кері байланыстық) әрекеті

Білім алушының белсенді

таным әрекеті

Дәстүрлі парадигма

Дәстүрлі парадигма жағдайында оқыту мен тәрбиенің басты мақсаты -адамға терең, берік жан-жақты академиялық білімдер беру.

Білімнің негізгі көзі оқытушы болып табылады.

Білім алушы, білімге толтырылу қажет нысан ретінде қарастырылады.

тұлғаның дамуына емес (оны оқу әрекетінің «артық өнімі»ретінде қарастырады), оның ақпараттық қамсыздандырылуына назар аударылады.

Білім алушының оқу әрекетін басқарудың тікелей (императивті) стилі қолданылады.

Тұлғалық бағдарланған (гуманистік немесе субъект-субъектілік) парадигма.

- Тұлғалық бағдарлы педагогиканың әдістерінің жүйе құраушы факторы білім алушының ерекше және қайталанбас тұлғасы;

- Түрлі дидактикалық тұжырымдамалардың интеграциясы;

- Тәжірибелік жүйелердің жақсы инструменталдық қамсыздандырылуы, олардың анықтылығы мен тұтастығы;

- Педагогтың білім алушыға қатынасы тұлға, шығармашыл субъектісі ретінде;

- Оқытушы мен студенттің субъект-субъектілік қатынастары;

- Оқытушы мен студент арасындағы тікелей өзара әрекеттесу форма, әдіс-тәсілдер мен құралдар арқылы материалды меңгеруге бағытталған;

- Әрбір білім алушыда дамуының өзіндік векторы, өз даму траекториясы бар, ол білім алушыдан оқытушыға қарай құрылады.

Функционалистік парадигма

Мәдениеттанушылық парадигма

- Білім берудің нысаны мен мақсаты - мәдениет адамы;

- Адам мәдениет, өз өмірі мен жеке дамудың субъектісі ретінде;

- Білім беру мәдени дамытушы орта ретінде;

- Мәдени-білім беру кеңістігіндегі адамның өмір сүру мен өзін-өзі

дамытудың тәсілдері ретіндегі шығармашылық пен диалог;

- Білім беру құрылымдарында қоғамның қазіргі жағдайынан озып

отырған мәдіни үлгілер мен өмір сүру нормаларын қайта құру, оның қажетті

жағдайы - білім берудің мәдениетке интеграциялануы;

- Идеологиядан мәдениетке, оның ішінде педагогикалық мәдениетке

көшу;

Білімдік парадигма - педагогикалық қауымдастықтың қабылдаған теориялық, дүниетанымдық алғышарттарының жиынтығы. Парадигма ғасырлар бойы мәдени-тарихи жағдайларға сай білімнің әлеуметтік феномен ретіндегі негізгі параметрлерінің басым болуымен қалыптасады.

Ізгілік парадигмасы

Классикалық парадигма