Алкалоидтар туралы түсінік, алкалоидтардың жіктелуі

Презентация қосу

Химиялық пәндер кафедрасы

ПРЕЗЕНТАЦИЯ
Тақырыбы: Алкалоидтар. Жіктелуі.

Орындаған:Абдуллаева С.

Тобы: ФӨТҚ 205 Б

Қабылдаған:х.г.к прфессор Алиханова Х. Б

Шымкент 2022
ЖОСПАР
І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
А) Алкалоидтар туралы түсінік, алкалоидтардың
жіктелуі
Ә) Биологиялық маңызды гетероциклді қосылыстар
Б) Алкалоидтардың адам организміне әсері,
ІІІ Қорытынды
ІV Пайдаланылған әдебиеттер
АЛКАЛОИДТАР
• Алкалоидтар дегеніміз – құрамында азот
атомы бар табиғи текті органикалық
негіздер. Құрамындағы азоты бар сілті
қасиетті органикалық зат, оның улы және
емдік қасиеттері бар. Мысалы: хинин,
кофеин, никотин, эфедрин, анабазин т.б.
Қазір 5500-ден астам түрі бар.
• «Алкалоид» терминің 1819 жылы
фармацевт В.Мейснер ұсынды. Алғаш
анықтама берген 1910 жылы
Э.Винтерштейн мен Г.Трир.
• Алкалоидтардың көпшілігінің оптикалық активтік қасиеті бар. Олардың
көпшілігінің аттары өздері құрамына кіретін өсімдіктердің аттарынан алынған.
• Жақсы кристалданатын, түссіз заттар; олардың азғантай тобы ғана –
сұйықтықтар (кониин, никотин).Сұйық алкалоидтарда әдетте оттегі болмайды.
Түсі боялған алкалоидтар сирек.
• көпшілігі галогеналкилдермен, әсіресе йодты метилмен әрекеттесіп,
кристалдық қосып алу өнімдерін құрады.
• Қазіргі кезде 5000-нан астам алкалоидтар белгілі. Олардың құрылымының
негізінде қандай да бір гетероцикл болады.
• Алкалоидтарды химиялық жіктеу осы жағдайға негізделген.
БИОЛОГИЯЛЫҚ МАҢЫЗДЫ
ГЕТЕРОЦИКЛДІ ҚОСЫЛЫСТАР

Хинин Морфин
Никотин
НИКОТИН
• Никотин — өсімдіктердің Solanaceae
тобында кездесетін алкалоид. Көбiнес
темекіде, аз мөлшерде қызанақтарда,
картопта, кәдiде болады. Сонымен бiрге
никотин алкалоидтары көкi
жапырақтарында кездеседі. Никотин табакта
0, 3 - 5 % мөлшерінде болады. Никотин
биосинтезі тамырда, жиналуы -
жапырақтарда жүреді. Никотин - қатты
әсер ететiн күші бар нейротоксин және
кардиотоксин. Әсіресе жәндіктерге әсері
қатты. Бұған дейін никотин инсектицид
есебінде кең қолданылды, ал дәл қазiр
никотинның туындыларын қолдан алуда.
Мысалы - имидаклоприд.
ХИНИН
• Хинин- хин ағашының тамырынан
алынатын негізгі алкалоид. Өте
қатты қышқыл дәмі бар, ыстық
түсіруші және ауруды басушы
қасиеттеріне байланысты малярлы
плазмоидтардың әсеріне қарсы
қолданылады. Сондықтан ұзақ
бойы хининді малярия ауруын
емдеуде қолданады. Бірақ уақыт
өте келе медицинаға хининді
алмастырушы әр түрлі дәрілік
заттар шығып енгізілді
МОРФИН
• Морфи́н - апиынды көкнәрдін сүт сөлінен алынатын ауырғанды басатын
есірткілік зат. Ұйықтататын және ауырсынуды басатын кұрал ретінде
қолданылады. Опиумның басты алкалоиды, құрамының 10%-ын алады.
Демек, басқа алкалоидтарға қарағанда әлдеқайда жоғары. Морфиннің
құрамында тек бір ғана стереоизомер - (−)-морфин. (+)-Морфин синтез
нәтижесінде алынып, (−)-морфиннің фармокологиялық қасиетіне ие емес.
Морфиннің Хлорсутекті тұзын - морфий деп атайды. Жиі морфийді
морфиннің қысқаша атауы деп береді.
• Морфиннің құрылысы
• Морфин молекуласында көміртектің 5 ассиметриялық атомы, хиральдық
орталығы бар. α, β, γ-мен қатар көптеген оптикалық изомерлерге ие.
• Морфиннің толығымен зерттелгендігіне қарамастан, оның құрамында 5
ассиметриялық көміртек тобы бар (С5 , С6 , С9 , С13 и С14). Ол теория
тұрғысынан Морфиннің 32 изомерін туғызады, алайда оның құрылысының
сақина тәрізді болып келуі изомерлер санын 16-ға дейін азайтады. Оның
барлығы да алынып, толығымен зерттелген.
КОФЕИН
• Кофеин - пуриндік қатардың алкалоиді. Кофе ағашы, шай, гуарана сияқты
өсімдіктер құрамында және әр түрлі сусындар құрамында кездеседі. Аз
мөлшерде жүйке жүйесіне сергіткіш ретінде әсер етеді. Көп мөлшерде қолдану
кофеинге тәуелділік туғызады. Ал өте көп мөлшерде қолдану өлімге әкеліп
соқтыру мүмкін.
ҚОРЫТЫНДЫ
• Қорыта келгенде,алкалоид— құрамында азоты бар, күрделі органикалық зат,
көбінің фармакологиялық әсері бар. Алкалоидтар тұңғыш рет 1806 жылы
ашылған, қазір 550-ден астам түрі бар. Алкалоидтар көбінесе өсімдіктерден,
кейде жануарлардан (адреналин) шығады.
• Гетероциклді қосылыстардың көпшілігі биологияда, медицинады, ауыл
шаруашылығында маңызы зор. Олар маңызды табиғи өнімдердің құрамына
енеді. Мысалы, қандағы гемде және өсімдіктердегі хлорофиллде, нуклеин
қышқылдарында, көптеген дәрумендерде, антибиотиктерде, және
алкалоидтарда кездесуі мүмкін. Бүкіл фармацевтикалық химияны
гетероциклді қосылыстардың химиясы деуге болады.
Пайдаланылған әдебиеттер
• Патсаев Ә.Қ. Органикалық химия: оқулық –Алматы: Эверо, 2015-616 бет.
• 2. Дәуренбеков Қ.Н. Органикалық химия: оқулық 1,2том, Ш: Әлем. 2016, 1т.- 500б., 2т.-432б.
• 3.
Патсаев Ә. Қ., Алиханова Х.Б., Бухарбаева А.Е. Органикалық химия. Шымкент, 2014, 592
бет.
• 4.
Патсаев Ә. Қ., Жайлау С. Ж. «Органикалық химия негіздері». Шымкент, 2005, I-кітап. -
359 б., 2005, IІ-кітап. -441 б., 2005, IІІ-кітап. -232 б.
• 5.
Патсаев Ә.Қ., Алиханова Х.Б., Ахметова А.Ә. Органикалық химия пәнінен зертханалық-
тәжірибелік сабақтарына арналған оқу-әдістемелік құралы, Оқу –әдістемелік құралы.
Шымкент, 2012ж., -168 б.
• 6.
Патсаев Ә.Қ. Органикалық химия пәні бойынша фармацевтикалық факультеттері
студенттерінің өзіндік жұмыстарына арналған оқу-әдістемелік қолданба. Фармацевтикалық
факультет үшін. Шымкент, 2007., - 264б.

Ұқсас жұмыстар

АЛКАЛОИДТАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ

АЛКАЛОИДТАРДЫҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ МАҢЫЗЫ

Жалпы медицина

МОРФИННІҢ ОРГАНИЗМГЕ ӘСЕРІ

Алкалоидтарға жалпы сипаттама

ДӨШ-нан алкалоидтарды бөліп алу әдістері. Алкалоидтардың физика-химиялық қасиеттері және оларды ДӨШ-да анықтау әдістері

Алкалоидтар туралы түсінік

Алкалоидтар қасиеттері

Гетероциклді қосылыстар

Алкалоидтардың бастауы ретінде

Пәндер