Буферлі жүйелер мен ерітінділер туралы түсінік

Пайдаланылған әдебиеттер:

1.«Бейорганикалық және физколлоидтық химия» Ә.К. Патсаев,
С.А.Шытыбаев, К.Н.Дәуренбеков. Шымкент 2004ж.
2.http://www.pedsovet.kz/адам-жәнежануарлар-физиологиясынан-3
3.http://www.xumuk.ru/bse/431.html
4.http://www.xumuk.ru/biologhim/255.html
Қорытынды.

Сонымен қорыта айтқанда,Буферлік жүйелердің адам ағзасы үшін маңызы
жоғары. Адам қаны буферлік жүйелерге жатады. Адам ағзасында әсіресе,
бүйректің бөліп шығару және өкпенің тыныс алу қызметтері үшін буферлік
жүйелердің маңызы жоғары. Адам ағзасындағы сұйықтықтар (қан, ұлпа
сұйықтығы, лимфа т.б.) қасиетінің бірі - олардағы сутегі иондарының тұрақты кон-
центрациясын көрсетуі. Ағза сұйықтығының қышқылдылығының тұрақты
болуының маңызы зор. Буферлі жүйелер деп қышқылдың немесе сілтінің аз
мөлшерін қосқанда, сонымен қатар сұйылтқанда, сутек иондарының
концентрациясы, яғни рН өзгермейтін ерітінділерді айтады.
Организмде биологиялық сұйықтықтартың ортасын, яғни қышқылтылығын
тұрақты ұстап тұратын процестер жүреді. Олартың тұрақтылығы буферлік
жүйелердің әсер ету механизмімне тікелей байланысты. Гомеостазтың негізгі
көрсеткіштерінің бірі - сутегі ( Н + ) және гидроксил (ОН - ) иондарының
қатынасымне анықталатын химиялық ортаның реакциясы болып табылаты. Ол
қалыпты жағдайда қанда әлсіз сілтілік ( рН= 7.4) орта болаты, ал оның сәл ғана
қышқылтық жаққа ығысуы барлық жүйнеің қайтымсыз өзгерісіне ұшыратуы
мүмкін.
Адам ағзасындағы сұйықтықтар (қан, ұлпа сұйықтығы, лимфа т.б.) қасиетінің бірі
- олардағы сутегі иондарының тұрақты кон- цнетрациясын көрсетуі. Ағза
сұйықтығының қышқылтылығының тұрақты болуының маңызы зорьь. Буферлі
жүйелер деп қышқылтың немесе сілтінің аз мөлшерін қосқанда, сонымне қатар
сұйылтқанда, суток иондарының концнетрациясы, яғни рН өз гермейтін
ерітінділерді айтаты.Адам ағзасындағы рН деңгейін сақтап тұру буферлі
жүйелердің көмегімен жүзеге асырылады.
Фосфаттық буферлiк жүйе жасуша iшiлiк және тканьдiк негiзгi жүйе
болып есептеледi. Бүйректе жүретiн физиологиялық процестерде
маңызды роль атқарады. Бұл жүйе 2 тұздан тұрады:

NaH2PO4 (H2PO4– - протонның доноры)
Na2HPO4 (HPO42– – протонның акцепторы)
H2PO4– = H+ + HPO42–
pH = 7,4 болғанда, NaH2PO4 = 4
Na2HPO4 = 1

Тканьдiк метаболизмнiң қышқыл туындылары гидрофосфатпен нейтралданады:

HPO42– + H+ = H2PO4–
Сiлтiлiк туындылар дигидрофосфатпен әрекеттеседi:
OH– + H2PO4– = HPO42– + H2O
Организмнің буферлiк жүйелерi. Бикарбонаттық
және фосфаттық буферлiк ерiтiндiлердiң әсер ету
механизмi
Организмде биологиялық орталардың қышқылдылығын тұрақты ұстап
тұратын тең процестер болады. Олардың тұрактылығы буферлiк
жүйелердiң әсер ету механизмiмен тiкелей байланысты.

Бикарбонаттық буферлiк жүйе қан плазмасының
негiзгi жүйесi болып есептеледi. Бұл жүйе әлсіз көмiр
қышқылынан (К = 3,3·10–7) және нaтрий
бикарбонатынан тұрады.

H2CO3 – протонның доноры;
HCO3– – протонның акцепторы.
Қандағы буферлiк қатынас мынадай: H2CO3 = 1
NaHCO3 = 20
Cутектік көрсеткіш
Сутектік көрсеткіш (рН) – сутегі иондары концентрациясының теріс
ондық логарифмі:
pH = - lg [H+]
Бейтарап орта: pH = 7
Негіздік орта: pH > 7
Қышқылдық орта: pH < 7
рН + pOH = 14, осыдан pH = 14 – pOH
Гидроксильдік көрсеткіш pOH = - lg [OH-]
Буферлiк жүйелердiң рН–ына әсер ететiн
факторлар

Буферлiк ертiндiлердiң рН–ы Гендерсон–Гассельбах
теңдеуi бойынша анықталады.

Қышқылдық буферлiк ертiндiлердiң рН–ы мына теңдеумен
есептеледi:

немесе

Негiздiк буферлiк ерiтiндiлер үшiн мына теңдеу қолданылады:
Буферлік жүйелер мен ерітінділер туралы
түсініктер, олардың құрамы және жіктелуі
Сұйылтқанда немесе қышқыл не сілті қосқанда рН–ы өзгермейтiн
ертiндiлер буферлiк жүйелер деп аталады. Буферлiк жүйенiң құрамында
протонның доноры және протонның акцепторы болады. Құрамына
байланысты буферлiк жүйелер қышқылдық, негiздiк және амфолиттiк
болып бөлiнедi.
Қышқылдық буферлiк жүйе донор болып есептелетiн әлсiз қышқылдан
және акцептордың ролiн атқаратын анионы бар осы қышқылдың тұзынан
тұрады. Мысалы, ацетатты, бикарбонатты буферлік жүйелер.
Күшті және әлсіз электролиттер

Күшті электролиттер – ерітінділері немесе балқымалары иондарға толық
ыдырайтын электролиттер;
Әлсіз электролиттер – ерітінділері немесе балқымалары иондарға нашар
ыдырайтын электролиттер.
Күшті электролиттер (α > 30%): НСІ, HBr, H2SO4, HNO3, HClO4, HClO3,
сілтілер, суда жақсы еритін тұздар
Орташа электролиттер (α = 3 - 30%): H2SO3, HF, H3PO4, H2C2O4, шарап,
янтарь, лимон, сүт қышқылдары;
Әлсіз электролиттер (α < 3%): H2S, H2CO3, HNO2, HCN, H3ВO3, H2SiO3,
органикалық негіздер, NH4OH, кейбір суда еритін тұздар, H2O, суда
ерімейтін және нашар еритін негіздер мен тұздар;
Электролиттік диссоциация теориясы

Электролиттер - ерітінділері немесе балқымалары электр тогын өткізетін заттар (қышқылдар, негіздер,
тұздар).Электролитеместер - ерітінділері немесе балқымалары электр тогын өткізбейтін заттар (оксидтер).
Электролиттік дисссоциация теориясының авторы С.Арениус.
Қышқылдар – сутегі катиондарына және қышқыл қалдығының аниондарына диссоциацияланатын
электролиттер:

НAn ↔ Н+ + An-
Негіздер – металл катиондарына және гидроксид иондарға диссоциацияланатын электролиттер:

KtОН ↔ Kt+ + ОН-
Тұздар – металл катиондарына және қышқыл қалдығының аниондарына диссоциацияланатын
электролиттер:

KtAn ↔ Kt+ + An-
Жоспар:
І.Кіріспе.
ІІ.Негізгі бөлім.
2.1.Буферлі жүйелер мен ерітінділер туралы түсінік.
2.2.Қышқыл мен негіздік буферлі жүйенің pH-ын есептеу.
2.3.Медицинадағы буферлі ерітінділердің маңызы.
ІІІ.Қорытынды.
ІV.Пайдаланылған әдебиеттер.
Химиялық пәндер кафедрасы

ПРЕЗЕНТАЦИЯ
Такырыбы: Күшті және әлсіз қышқылдар мен
негіздердің, буферлі ерітінділердің рН есептеу. Медицинадағы
буферлі ерітінділердің маңызы.

Орындаған: Аманжолова Қ.М.
Тобы:ФӨТҚБ-02-22
Қабылдаған: Дильдабекова Л.А.

Шымкент-2023ж

Ұқсас жұмыстар

Буферлі ерітіндінің қызметін атқаратын қоспалар

ТІРІ АҒЗАДАҒЫ ЕРІТІНДІЛЕРДІҢ МАҢЫЗЫ. БУФЕРЛІ ЕРІТІНДІЛЕР

Буферлік жүйелер, олардың биологиялық және практикалық маңызы

Кешенді қосылыстардың аналитикалық химиядағы маңызы

Иондану дәрежесін анықтау

Адам организміндегі буферлік жүйелер

Қан бөлшектесін құю

Көз тамшылары

Дәрілердің сапасын дәріханаішілік бақылауды ұйымдастыру

Коллоидтық химия туралы

Пәндер