Қазақ жүздерінің ішкі белгілері

Презентация қосу

Қазақтардың ру-тайпалық құрылымы
1. Рулық құрылыс
2. Қазақ жүздері туралы
Ру - арғы тегі бір әкеден немесе бір шешеден тараған туыстар
тобы.
Тайпа - қандас туыстардан тұратын әлеуметтік және
этникалық бірлестік. Ол рулар мен аталарға бөлінеді.
Тайпаның басқа белгілері: тайпа аумағының болуы,
тайпаластардың экономикалық қауымдастықтарының
анықталуы,бірыңғай тіл (диалект),сондай-ақ дербес өзін-өзі
басқару.
Жүз – этникалық-аумақтық бірлестік.
Жүздік құрылым туралы
• Дәстүрлі қазақ қоғамы үш жүзден тұрады: Ұлы жүз, Орта жүз және
Кіші жүз. Жүздердің шыққан уакыты, шығу себептері, ішкі мазмұны
жөнінде ғалымдардың арасында әлі ортақ пікір жоқ.
В. Бартольд: "Қазақ жүздерінің пайда болуына географиялық фактор
әсер етті, табиғи-географиялық жағдайға икемделу және аумақтық
оқшаулану жүздердің мәдени-шаруашылық ерекшеліктерін
қалыптастырды", — деп есептейді.
Михаил Порфирьевич Вяткин В.В.Бартольдпен келісе отырып:
"Жүздердің құрылуына табиғи-географиялық себептермен қатар
саяси оқиғалар әсер етті, жекелеген ордалар ерекше саяси одақтар
ретінде XVI ғасырдың аяғында қалыптасты", — дейді.
С. Аманжолов: "Қазақ елі, жері үш жүзге моңғолдарға дейінгі кезеңде
— X—XII ғасырларда бөлінді", — деп есептейді.
Қазақ жүздерінің ішкі белгілері
М. С. Мұқановтың пайымдауынша, қазақтың жүздері этноәлеуметтік
ағзаның жоғары санаттарының бірі. "Этноәлеуметтік организм" деп
этностық, әлеуметтік, шаруашылық, саяси бірлестіктерді түсінеміз.
Қазақ жүздерінің мынандай ішкі белгілері бар:
а) ішкі аумақтық тұтастық;
ә) этностық туыстық;
б) шаруашылық-мәдени бірлік;
в) саяси басқару ортақтастығы.
Ұлы жүз
ТАЙПАЛАР ҚОНЫСТАНҒАН МЕКЕНДЕРІ ХАЛЫҚ САНЫ

Жалайыр, Дулат, Қаңлы, Ошақты, Жетісу, Шу, Талас, Қаратау, XIX ғ. соңында
Сарыүйсін, Шапырашты, Сіргелі, Ысты, Сырдарияның орта ағысы. 700 сындай болды
Албан, Суан, Шанышқылы.

Орта жүз
ТАЙПАЛАР ҚОНЫСТАНҒАН МЕКЕНДЕРІ ХАЛЫҚ САНЫ
Алты атадан тұрады, «Алты Орталық, Солтүстік, Шығыс Қазақстан, XX ғ. басында 1
арыс» дейді; Арғын, Найман, Оңтүстік Қазақстанда Сырдарияның жоғарғы млн.350 мың (1
Қыпшақ, Қоңырат, Керей, және орта ағысы. Жетісудың солтүстік-шығысы, млн.500 мың)
Уақ Шу мен Сыр өзендерінің аралығы.

Кіші жүз
ТАЙПАЛАР ҚОНЫСТАНҒАН МЕКЕНДЕРІ ХАЛЫҚ САНЫ

Байұлы, Әлімұлы, Жетіру Батыс Қазақстан, Шығыста Тобыл, XIX - XX ғ. басында 1
Торғай, Ырғыз өзендері, Мұғалжар млн.300 мыңдай.
таулары. Маңғыстау, Тобыл, Жайық
өзендеріне дейін.
Қарым-қатынастар
Осы ішкі байланыстардың пәрменділігінің
нәтижесінде белгілі бір тілдік-диалектілік,
тұрмыстық-ғұрыптық ішкі тұтастық, өзара
жақындық қалыптасады. Жүздер сонымен
қатар басқарылуы жағынан да ішкі Көшпелі мал шаруашылығымен
тұтастығымен ерекшеленеді. Әр жүздің өз төбе айналысатын, отырықшы не жартылай
билерінің болғанын білеміз. Хандық заманда әр отырықшы ру-тайпалардың арасында
жүз өз хандарын сайлап отырғаны белгілі. өзара айырбас, сауда қатынастары жиі
болды. Жүздердің көршілес жатқан
руларының арасында құдандалық,
тамырлық қатынастар да өркендеді.

Қазақ жүздері күнделікті тіршілікте қазақ
халқының шаруашылық, саяси аумақтық Сыртқы жаулардан қорғану мәселесінде
бөлшектері болды. Тыныштық замандарда қазақ жүздері жұдырықтай жұмыла білді.
ішкі этностық байланыстардың, Қазақ жүздерінің ішкі бірлігінің,
қатынастардың көпшілігі жүздердің өз жалпықазақтық патриотизмнің, елдіктің
ішінде жүріп жатты. озық үлгісін біз Жоңғар шапқыншылығы
оқиғаларынан көреміз. Қазақ жүздерінің
қордаланып қалған ішкі, сыртқы
мәселелері жүздердің басы қосылған
құрылтайларында, жиындарында шешіліп
отырды.
СІЛТЕМЕЛЕР
• http://
old.prosveshenie.kz/index.php?newsid=533
• https://prezi.com/-2bzlepfz0eb/presentation/
• http://e-history.kz/kz/contents/view/1598
• https://yadi.sk/i/NXH-Nm6CnZeiy

Ұқсас жұмыстар

ҚАЗАҚ ЖҮЗДЕРІ ТУРАЛЫ

ҚАЗАҚ ЖҮЗДЕР

ҚАЗАҚ ХАНДАРЫ

Мауараннахр мен Моғолстан хандығы

Әбілқайыр ханның Ресей патшалығымен дипломатиялық келіссөздері

Қазақ хандығының құрылуы

Коммуникациялық рәміздерді семиотикалық талдау

МӘДЕНИЕТ РӘМІЗДЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ МӘДЕНИ КОММУНИКАЦИЯДАҒЫ РӨЛІ

Көк түс аспанның белгісі

Жоңғар басқыншылығына қарсы Отан соғысының басталуы

Пәндер