Педагогикада тәрбие әдістерінің түрлері

Презентация қосу

Абай атындағы Қазақ Ұлттық педогогикалық университеті
Жаратылыстану және география институты

ТАҚЫРЫБЫ: ТӘРБИЕ ҮДЕРІСІНІҢ
ФОРМАЛАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ,
ҚҰРАЛДАРЫНЫҢ ЖҮЙЕСІ

Орындаған: Әбіш А., Жанабек А., Касымова А., Замзат А.
Тексерген: Косшыгулова А.С.
Жоспары:
Тәрбие дегеніміз не?
Педагогикада тәрбие әдістерінің түрлері
Тәрбие үдерісін ұйымдастырудың әдіснамалық негіздері
Тәрбие мақсаты
Тәрбие әдістері
Тәрбие дегеніміз не ?
Тәрбие - қоғамның негізгі қызметтерінің бірі, жеке адамды мақсатты, жүйелі қалыптастыру
процесі, аға ұрпақтың тәжірибесін кейінгі буынға меңгертіп, олардың сана-сезімін,
жағымды мінез-құлқын дамытушы. Ересек буын қоғамдық тарихи өмірде жинаңталған
тәжірибені, білімді жас буынға тәрбие процесі арқылы береді.
Тәрбие материалдық игіліктерді өндіруге қабілетті, іскер адамдарды дайындауға
бағытталуы қажет. Басты өндіруші күш - жеке тұлға. Адам жүйелі түрде күрделі қатынастарға
араласып, қоғамдағы қалыптасқан идеяны, саяси және моральдық көзқарастарды,
сенімдерді қоғамдағы адамдардық өмір сүру тәртібін меңгереді.
Педагогика баланы оқыту, тәрбиелеу тәжірибелерін қорытып, тәрбие және даму үшін
қажетті жағдайларды анықтайды.
«Классификациялау» ұғым тәрбие әдістерін топтастыру, жүйелеу, жіктеу, бөлу деген
мағынаны білдіреді. Әр әдістің өзіндік ерекшелігін көрсетеді. Осыған байланысты
педагогикада тәрбие әдісінің заңдылығы мен мәнін ашатын көлемді ғылыми қор
жинақталған. Тәрбие әдісін классификациялау не үшін қажет? Ол тәрбие әдісінің:
• жалпы және жеке;
• негізгі және кездейсоқ;
• теориялық және практикалық ерекшеліктерін айқындауға, бөліп қарауға
көмектеседі;
• мақсатты түрде әрбір тәрбие әдісін тиімді пайдалануға мүмкіндік жасайды;
• әрбір тәрбие әдісінің өзіне тән белгсін және оның ерекшелігін, міндетін бір-
бірімен байланысын айқындай түседі.
Бұл жағдай мұғалімнің өз тарапынан ғылыми ойлауын тереңдетіп, оның
педагогикалық шығармашылық еңбек етуіне септігін тигізеді.
Бүгінде тәрбиенің әрбір әдісі қайта құру ісіне қызмет ете ме? Қоғамдық сананы оята
ма? Жасампаздық күш-жігерді еселе түсу, еңбек, оқу білім алу және жауапкершілік,
қазіргі қоғамды шын мәнінде жаңарту жолдарына көмектесе ме?
Тәрбие әдісінің теориясы осы мәселелерге жауап беруі керек.
Педагогикада тәрбие әдістерінің түрлері
Педагогика ғылымын зерттеушілердің еңбектерінде тәрбие әдісі түрліше
классификацияланады.
Ғалым педагогтар Н.И. Болдырев, Н.К. Гончаров, Ф.Ф. Королев т.б. тәрбие
әдісін классификациялауда сендіру, жаттығу, мадақтау және жазалау
әдістерін жеке бөліп қарастырады. Ал, Т.А. Ильина, И.Т. Огородников т.б.
тәрбие әдісін топтастыруда сендіру әдісімен қатар оқушылардың іс-
әрекетін ұйымдастыру әдісін және олардың мінез-құлықтарын
ынталандыру әдістерін қоса қарастырады. Г.И. Щукина өзінің «Мектеп
педагогикасы» оқулығында (М., 1977 ж.) тәрбие әдісін классификациялауда
қазіргі теориялық негіздерге сүйеніп талдау жасайды.
Ю.К. Бабанский, В.А. Сластенин «Педагогика» оқулығында (М., 1988 ж.)
тәрбие әдістерін мынадай төрт топқа бөліп қарастырады:
• Бірінші топ – жеке адамның қоғамдық санасын қалыптастыру әдістері
(көзқарасы, сенімі, идеалы).
• Екінші топ — іс-әрекетті ұйымдастыру, қарым-қатынас жасау және
қоғамдық мінез-құлықты қалыптастыру әдістері.
• Үшінші топ — іс-әрекет пен мінез-құлықты ынталандыру әдістері.
• Төртінші топ – мінез-құлық, іс-әрекетке бақылау жасау, өзін-өзі
бақылауды ұйымдастыру және өзіне-өзі баға беру әдістері.
Сонымен әр топтағы көрсетілген тәрбие әдістері ек жақты тәрбие,-
ықпалын сипаттайды: бір жағынан бұл әдістер жеке адамның әлеуметтік
адамгершілік ережелері саналы меңгеруіне ықпал жасауды көздейді.
Екінші жағынан, тәрбиеленушілердің әр түрлі іс-әрекетте, мінез-құлықта
қарым-қатынас жасауда белсенді азаматтық позицияда болу қажеттігінен
туындайды.
Тәрбие үдерісін ұйымдастырудың әдіснамалық негіздері

Қызметтік тұғыр

Құзыреттілік тұғыр

Әлеуметтік тұғыр
Тәрбие үдерісін ұйымдастырудың әдіснамалық негіздері

Жүйелілік Антропологиялық
Іс-әрекеттік тұғыр
тұғыр тұғыр
Тәрбиенің мақсаты
Тәрбиенің мақсаты - жастардың тұлғалық қасиеттерін дамыту, олардың
жоғары адамгершілік ұстанымдарын қалыптастыру, өмірге, еңбекке әзірлеу.

Мақсат дегеніміз алға қойылған биік мұратқа ұмтылу, оны іске асыруға
әрекет ету.

Тәрбие мақсаты
Жалпы Дара
барлық адамдардың бойында жеке тұлғаның
сапалық құндылықтарды қалыптасуын көздейді.
қалыптастырады
Тәрбие әдістері дегеніміз тәрбие мақсат-міндеттерін шешуге
бағытталған тәрбиеші мен оқушының өзара байланысты іс-әрекеті.
Педагогикалық процеске қатысушылардың тәсілдері мен нақты
әрекеттері, оқушылардың белсенді іс-әрекетінің ынталануы тәрбие
мақсатына бағытталуы керек. Тәсіл деген де ұғым бар. Әдістемелік тәсіл
дегеніміз әдістің жеке көрінісі. Әдіске қарағанда ол бағыныңқы сипатта
болады.
Формалар, әдістер, тәсілдер сияқты ұғымдар шынайы педагогикалық
процесте өзара тығыз байланыста болады. Біріншіден, олар бір-біріне
тәуелді (формалар мен әдістер, әдістемелік тәсілдер құралдар арқылы
жүзеге асады); екіншіден, күнделікті тәжірибеде олардың арасында
белгілі бір айырмашылық жоқ. Тәрбие әдістері мен тәсілдері әрқашан
бірін-бірі алмастырып отырады: кей жағдайларда әдіс тәсілге айналады.
Тәрбие әдісінің бірінші тобы – оқушылардың санасына, сезіміне, ерік-жігеріне жан-
жақты ықпал жасауды қамтиды. Бұл әдістер оқушыларға сенімді қалыптастыруды және
сана мен іс-әрекетінің бірлік принципін жүзеге асыруды көздейді. Бала жеке адам болып
қалыптасу үрдісінде тек қана сыртқы әсер арқылы ғана емес, ішкі жан дүниесінің, жеке
сананың әрекетінің ықпалы арқылы да дамып жетіледі.

Жеке адамның қоғамдық санасын қалыптастыру, әдістеріне:
түсіндіру, әңгімелер, лекциялар, пікірталастар, үлгі-өнеге жатады.
Көптеген авторлар бұл топтағы әдістерді қалыптасқан дәстүр бойынша
сендіру әдістері деп те атайды.

Жалпы адамзаттық мораль талаптарына сай қасиеттерді қалыптастыру
мақсатында тәрбиеленушінің сана-сезіміне, еркіне, мінез-құлқына
ықпал жасау жолдары мен тәсілдерінің жиынтығы сендіру әдісі деп
аталады.
Қорытынды:

Қорыта айтқанда, тәрбие жұмысының нәтижелерiн оқушылардың
мінез -құлқы мен іс-әрекетін, өзiн - өзi тәрбиелеуін педагогикалық
бақылау жүргізу арқылы білуге болады . Педагогикалық бақылау әдісі
тәрбиелілікті анықтауга арналған. Ауызша және жазбаша сауалнама,
тестілер, тәрбиелік мақсат көзделген шығармалар , оқушыларды өзiн
- өзi сендіруге үйрету , оқушылардың барлық іс - әрекетіне талдау
жасау қорытынды шығару әдістері баланың өзiндiк педагогикалық
психологиялық ерекшелiктерiн тану - дамыту мақсатында кеңiнен
қолданылуда .
Назарларыңызға рахмет !

Ұқсас жұмыстар

ӘЛЕУМЕТТІК ПЕДАГОГИКА БІЛІМ

Тәрбиенің ұлттық ерекшеліктері

Инновациялық оқыту технологиялары

Педагогикада эксперименталды - эмпирикалық денгей әдістері

Мектептанудың негізгі мәселелері

Арнайы педагогика мен арнайы психологияның теориялық және әдіснамалық негіздері

Педагогикалық тәжірибе

Тұлғаның қалыптасуы мен дамуының заңдылықтары

ПЕДАГОГИКАЛЫҚ КӘСІПТІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ

Оқу әдістері мен құралдарын іріктеу

Пәндер