Топырақты өңдеудің негізгі тәсілдері

Презентация қосу

Ғылыми өндірістегі топырақты өңдеу негіздері. Тұқымдық материалға
биологиялық және
агротехникалық талаптар
Жоспар:
1.Топырақты өңдеудің мақсаты
2.Топырақты өңдеудің міндеттері.
3.Топырақты өңдеудегі технологиялық жұмыстар.
4.Топырақты өңдеудің негізгі тәсілдері
Егілетін дақылға қолайлы жағдай жасау үшін машиналар мен
құрал-саймандардың жұмыс органдары арқылы топыраққа тікелей
механикалық әсер етуді топырақты өңдеу деймыз.
Егінжайда сапалы өңделген топырақта дақылдардың өсіп-дамуына
қажетті жағдайдың бәрі жасалады. Топырақты өңдеу арқылы
жарамды құнарлылықты тиімді құнарлылыққа айналдырады.
Топырақты өңдегенде құрылымы жұтаң тартқан үстінгі қабатының
орнына органикалық қалдықтарға бай, қоректік заттар қоры
анағұрлым мол төменгі қабат ауысып түседі. Мұндай жағдайда
аэробты микроорганизмдердің белсенділігі артып, органикалық
заттардың минералдануы күшейеді. Сонымен топырақты өңдеу
арқылы оның құнарлы қабатына ылғал, ауа және қоректік заттардың
қорын молайтуға болады.
Топырақты дұрыс өңдеу жақсы
ауа, су, жылу және қоректік
режимдер жасауға, топырақты
көптеген арамшөптерден,
саңырауқұлақтардан,
бактериалды және вирустық
ауруларды туғызушылардан
тазартуды қамтамасыз етеді.
Өңдеу барысында өткен
жылғы өсімдіктердің
қалдықтары мен
тоңазытқыштары топыраққа
енгізуге жағдай жасайды.
Өңделген топырақтағы
микроорганизмдердің
қызметінде жақсарады.
Топырақты өңдегенде құрылымы төмендеген беткі қабаттың
орнына органикалық қалдықтарға бай қоректі заттар қоры
анағұрлым көп төменгі қабат ауысып түседі.
Топырақты өңдеудің мақсаты егілетін дақылға қолайлы
жағдай туғызу үшін машиналар мен өңдегіш құралдар арқылы
топыраққа механикалық әсер ету топырақты өңдеу деп
аталады.
Егіншіліктің ұзақ жылдық тарихында өңдеу тәсілдері мен
құралдары қарапайым түрінен бастап, осы заманғы
топырақты өңдейтін құралдар мен машиналарға дейін үлкен
өзгерістерден өтті.
Топырақты өңдеу ең алдымен топырақта өтетін
физикалық, химиялық және биологиялық процестердің
жоғары қарқынды жүруіне әсер етеді және олардың
топырақтағы өзгерістері мәдени өсімдіктер үшін қолайлы
жағдай жасайды.
.
Топырақты өңдеудің міндеттері.

1. 3.
3. Егінжай
Егінжай топырағына
топырағына
1. Ауыл
Ауыл шаруашылық
шаруашылық
дақылдарын өсімдіктер
өсімдіктер мен
мен
дақылдарын қолайлы
қолайлы
факторлармен жәндіктер қалдықтарын,
жәндіктер қалдықтарын,
факторлармен (су,ауа,
(су,ауа,
жылу, органикалық,
органикалық,
жылу, қоректік заттар
қоректік заттар
қамтамасыз минералдық
минералдық
қамтамасыз ету
ету үшін
үшін
топырақтың өңделетін тыңайтқыштарды,
тыңайтқыштарды,
топырақтың өңделетін 5.
қабатында
қабатында оптимальды
оптимальды
химиялық
химиялық 5. Топырақ
Топырақ
түйіршіктер,
түйіршіктер, қолайлы
қолайлы
мелиоранттарды,
мелиоранттарды, улы
улы қабатындағы
қабатындағы
құрылым химикаттарды еңгізу.
химикаттарды еңгізу. микробиологиялық
құрылым дайындау.
дайындау. микробиологиялық
жұмыстарға
жұмыстарға
қарқынды
қарқынды әсер
әсер ету
ету
арқылы қоректік
арқылы қоректік
заттарды
заттарды жинау,
жинау,
4. Жауын-шашын
Жауын-шашын аз аз сақтау
сақтау және
және сіңіруін
сіңіруін
түсетін
түсетін аймақтарда
аймақтарда жақсарту.
жақсарту.
2. Арам
Арам шөптерді
шөптерді ылғалды
ылғалды жинап,
жинап, оны
оны
жою
жою немесе
немесе басып
басып сақтау,
сақтау, ал
ал ылғалы
ылғалы мол
мол
аймақтарда керісінше
тастау.
тастау аймақтарда керісінше
жағдайда
жағдайда егінжай
егінжай
топырақынан
топырақынан артық
артық
ылғалды құрғату.
ылғалды құрғату.
6. 8.
8. Топырақтын
Топырақтын беткі
беткі
Ауылшаруашылы қабатының су
қабатының су
қ дақылдарының эрозиясы
эрозиясы мен
мен
зиянкестері және дефляцияға
дефляцияға
ауру тұрақтылығын
тұрақтылығын
қоздырғыштарын арттыру
арттыру үшін
үшін
жою, немесе қолайлы
қолайлы шара
шара
қолдану.
қолдану.
басып тастау.

9. Шымтопырақты,
Шымтопырақты,
тың,
тың, тыңайтылған
тыңайтылған
7.Қолайлы
7.Қолайлы егінжайдағы,
егінжайдағы,
тереңдікке
тереңдікке мәдени
мәдени болмаса
болмаса қыртысты
қыртысты
дақылдардың
дақылдардың топырақта
топырақта өскен
өскен
тұқымдарын
тұқымдарын себу
себу көпжылдық
көпжылдық шөптер
шөптер
үшін жағдай жасау.
үшін жағдай жасау. тамыр
тамыр жүйесінің
жүйесінің
тіршілігін
тіршілігін жою.
жою.
Топырақты өңдеудегі технологиялық жұмыстар

Технологиялық процесс
мынадай операциялардан
тұрады:
Қопсыту немесе майдалау,
жыртылған топырақ қабатын
аудару,
араластыру,
тілгілеу тегістеу,
тығыздау,
арамононттердің тамырларын
қырқу, оларды топырақ бетіне
шығару,
жолдар мен жүйектерді
жасау.
Қопсыту мен майдалау.

Топырақ қопсытылғанда оның құрылымы майда, жұмсақ түйіршіктерге
айналып, өсімдік, тамырына ауаның, ылғалдық және қоректік заттардың
еніп жиналуына олардың сақталуына ең қолайлы жағдайлар жасалды.
Топырақты тығыздау

Тығыздау – себілген тұқымдардың топырақпен жанасуын жақсартады
топырақтың жалпы және коммерциялы емес түтіктерінің санын
төмендетеді, оның төменгі қабатынан ылғалдық көтерілуіне қолайлы
жағдай жасайды.
Топырақты өңдеудің негізгі тәсілдеріне –жырту, терең қопсыту,
саңылауландыру, фрезрлеу, сыдыра жырту, культивациялық, ұялау,
тырмалау, кажеттеу жатады.
Жыртудың мәні: Жырту қабатының беткитінің шаңды бөлігі
төменгі қабатына түсіріледі, де, үстік соқа бас корпусының
көмегімен ұсақ түйіршіктермен жабады. Жырту топырақ өңдеудің
келесі тәсілдерімен санасы мен тиімділігіне әсер етеді. Ең көп
еңбекті қажет ететін тәсіл. 20-23 см ендікте жыртады.
Жыртудың екі түрі бар аударып жырту және аудармай жырту
(немесе терең қопсыту).
Аударып жырту да 2-ге бөлінеді үйіп, аударып жырту құлата
жырту
Үйіп аударып жырту загонның ортасынан басталады да мұнда
загонның ортасында үйілген атжол пайда болады.
Құлата жырту жұмысы загонның шетінен басталады, мұндай
жыртылған жөн ортасында айырма борозды пайда болады.
Тұқымдық материалға қойылатын биологиялық
және
агротехникалық талаптар
Сапалы тұқым егілгенде ғана дақылдан жақсы өнім күтуге болатыны айтпаса
да түсінікті. Тұқым сапасына мынандай талаптар қойылады: ол таза, басқа
дақылдардың, арам шөптердің тұқымдары болмауы, өңгіштігі жақсы болуы,
дәннің толықтығы, үлкендігі ойдағыдай, көлемі жағынан біркелкі болуы керек.
Тұқымның ішінде әртүрлі зиянкестер мен аурулар болмауы тиіс.
Тұқымның сапасын аудан орталығындағы арнаулы инспекция тексеріп
отырады. Тексеріп, куәлік алу үшін арнаулы методика бойынша сапасы ойдағыдай
болса инспекция тексерілген тұқым партиясына арнаулы куәлік береді. Ондай
куәліксіз тұқымды себуге болмайды.
Тұқымның тазалығын анықтау үшін үлгі ретінде дәні ірі бұршақ жүгері
сияқты дақылдардан 200 грамм, бидай, арпа тәрізді астық дақылдардан 50 грамм,
пияз, жоңышқа сияқты тұқымы ұсақ дақылдардың тұқымынан 4-5 грамм алады.
Өңгіштік деп тұқымның ылғал, жылу мен ауаның әсерінен өніп көктеуін
айтады. Ол % көрсетіледі. Өнгіштікті анықтау үшін жақсы араласқан таза
тұқымнан 4 үлгі алады. Құм немесе фильтр қағазды дымқылдап, термостатқа
20оС температураға салады. Өңген тұқымдарды екі рет тексеріп, бірінші рет
өну энергиясын, екінші рет өнгіштігін анықтайды. Өну энергиясы дегеніміз-
үш күн ішінде өңген тұқымның проценті. Мысалы, термостатта қойған 400
дәннің үш күннен кейін 360 өнім шықса, өну энергиясы тұқымның қаулап
және тез өсуін сипаттайды.
Тұқымның өнгіштігін 7 күннен кейін анықтайды. Тұқымның
дамқылдылығы. Кептіргіш шкафта 20оС температурада 40-60 мин құрғату
арқылы анықтайды. Кептіруге дейінгі және кейінгі салмақтың айырмасын
100-ге көбейтіп тұқымның абсолютті құрғақ салмағына бөліп барып оның
дымқылдығын табады.
oТұқымды себуге дайындауда оны тазалап кондицияға
жеткізуден басқа, сұраптап, ірілерін бөлектеу, ауруларға,
зиянкестерге қарсы жүргізілетін дәрілеу, өнгіштігін
күшейтетін күнге жайып жылыту сияқты жұмыстар
жатады.
oЖүгері, мақта және қант қызылшасының тұқымдары
арнаулы заводтарда тазаланып, іріктеліп, дәріленеді.
oКөптеген аурулар, зиянкестер тұқымға арналған дәннің
үстінгі қабығына жабысып жүреді не дәннің ішінде
болады. Мысалы, қаракүйе ауруын алсақ оның
споралары бидайдың қабығына, не айдарына жабысып
жатады, бидай қоймада жатқанда оның тұқымға
ешқандай зияны жоқ. Олар дән себіліп, енді өсе
бастағанда зиян келтіре бастайды.
Скарификация –тұқымның қабығын Стратификация-ұзақ уақыт төмен
механикалық жолмен шала аршиды, температурада (0,3 оС) ұстайды.
жаралайды.
Себу мерзімі ауа райына байланысты өзгеріп
тұрады. Дақылдардың ерте егілетіндері, кеш
егілетіндері бар. Мысалы: сұлы, арпа, бидай,
люпин, күнбағыс, бұршақ ерте, ал тары,
жүгері, соя, мақта, қауын, қарбыз, күріш кеш
егіледі.
Егу мерзімі климат ерекшелігіне байланысты
өзгеріп отыруы мүмкін. Мысалы, Оңтүстік
облыстарындаерте еккен дұрыс, ал
Солтүстікте кештеу (20-30 мамырдың арасы).
Егу тәсілі: тұқымды шашып егу, қатарлап
егу, жиі аралықпен себу, тоғыспалы тәсілмен
егу, кең аралықты, жолақтап (ленталап),
пунктирлі егу, ұялап егу, шаршы –ұялап егу
Себу мөлшері. Егу мөлшері 1 га жерге
кететін тұқымның, немесе салмағын айтады.
Егу мөлшері дақылдың түріне, егу тәсіліне,
егістік жердің құнарлылығына, ылғал
мөлшеріне байланысты өзгеріп отырады.
Себу әдістері.Екі әдісі бар:шашып себу, қатарлап
себу.
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ!

Ұқсас жұмыстар

Топырақты өңдеудің міндеттері

Топырақтың негізгі және беткі қабатын өңдеу және оның тәсілдері, құралдары

Топырақ өңдеу

Топырақ өңдеудің ғылыми негізі мен маңызы

Ықтырмалы пар

Егіншілік жүйелерінің ғылыми негіздері

Топырақ өңдеу жүйесі

Топырақ өң деу

Қант қызылшасы

Мұнай – химиялық қалдықтарын қайта өңдеу туралы

Пәндер