Жай зат

Презентация қосу

Тақырыбы: Атомдар мен молекулалар. Жай зат және
күрделі зат

7 -сынып

Химия пәні мұғалімі: Көрікбаева Б.Е
Оқу мақсаты
7.1.2.1 атомдар мен молекулалардың айырмашылығын білу;

Бағалау критерийі
• атомдар мен молекулалардың айырмашылығын біледі;

Атом –молекулалық ілім

Атом-молекулалық ілімін дамытып,оны
алғаш химия ғылымында
қолданған-ұлы орыс ғалымы
М.В.Ломоносов.
Бұл ілімнің негізгі қағидалары
«Математикалық химияның элементтері»
(1741 ж.) еңбегінде және басқа да
еңбектерінде баяндалды.
Михаил Васильевич Ломоносов
(1711-1765)

Атом –молекулалық ілімі

М.В.Ломоносовтан кейін, 67 жылдан соң
атомдық ілімді химия ғылымында қолданған-
ағылшын ғалымы Джон Дальтон.Ілімнің негізгі
қағидаларын ол өзінің
«Химиялық философияның жаңа жүйесі»
кітабында жазды.

Джон Дальтон
(1766-1844)

https://cdn1-kt-vdc.bilimland.kz/upload/content/platform_lessons/L_12211/45.mp4

Атом

Атом-молекулалық ілім химия ғылымына
XIX ғасырдың ортасында ғана енді.
1860 жылы Карлсруэ қаласында
химиктердің сьезінде атом және молекула
ұғымдарының нақты анықтамалары
қабылданды. Атомдар-заттың химиялық
жолмен бөлінбейтін ұсақ бөлшектері.
Атом бөлінбейді деген мағына
береді.Атомдар бірігіп өзара молекула
түзеді.Молекулалар атомдарға ыдырайды.

https://cdn1-kt-vdc.bilimland.kz/upload/content/platform_lessons/L_12211/27.mp4
Молекулалар

Заттың қасиеттері мен құрамы
сақталатын ұсақ бөлшектері молекулалар
деп аталады. Молекулалар химиялық
реакциялар барысында
ыдырайды.Яғни,олар химиялық
бөлінетін бөлшектер.

https://cdn1-kt-vdc.bilimland.kz/upload/content/platform_lessons/L_12211/23.mp4

Атомдар мен молекулалар
Атомдар мен молекулалардың тым кішкентайлығына бола көзбен көре алмасақ та,олардың бар
екендігін судың ыдырауынан байқауға болады.
Су-берік зат,ол тым жоғары температурада немесе электр тогін жібергенде ғана айырылады.Арнайы
суды айыратын құралдың екі металл тақташасына тұрақты ток тізбегін қосқанда,біртіндеп су
молекуласы ыдырап,екі түрлі газ-сутек пен оттек түзеді.Олар шеткі екі түтіктегі суды
ығыстырып,оның үстіңгі жағына жинала бастайды.Зер салып байқасаңдар,оң жақта бөлінген газдың
көлемі сол жақтағы газдың көлемінен екі есе көп.
Сол жақтағы түтіктің шүмегін ашып,аузына шоқтанған шырақ
апарса,ол лап ете түседі.Бұл оттек газының жануды қолдайтынын
көрсетеді. Оң жақтағы түтіктің аузын ашып тұтатса,оның жана
бастағанын көрер едік.Бұл сутек газының ауадағы оттек газымен
қосылып,су түзетіндігінің айғағы.Оған көз жеткізу үшін,реакция
нәтижесінде бөлінген буға шыны тақташаны жақындатса,оның бетінде
су тамшысы түзіледі.Судың молекуласы ыдырағанда түзілген ұқсас атомдар
өзара жұптасады.Сондықтан судың екі молекуласы айырылғанда,одан
сутектің екі молекуласы,оттектің бір молекуласы бөлінеді.
8
Жай зат

Заттарды жай заттарға жіктеу арқылы
олардың құрамын анықтау әдісі анализ
(талдау) (грек. analisis- айырылу) деп
аталады.
Атомдардың бір түрінен
түзілген заттар
жай заттар деп
аталады.Мысалы:мыс,темір,
күкірт, оттек т.б.

Күрделі зат

Атомдардың әр түрінен
түзілген заттар
күрделі заттар деп
аталады.Мысалы: су,сода т.б.
Күрделі заттар химиялық
қосылыстар деп аталады.

https://cdn1-kt-vdc.bilimland.kz/upload/content/platform_lessons/
L_12233/53.mp4
Бекіту тапсырмалары
1- тапсырма
Берілген суреттерден атомдарды көрсетіңіз.

А B C D

Дескриптор:
берілген суреттен атомдарды көрсетеді ; 11
Дұрыс жауап
1- тапсырма
Берілген суреттерден атомдарды көрсетіңіз.

B D

Дескриптор:
берілген суреттен атомды көрсетеді; 12
Бекіту тапсырмалары
2- тапсырма
Сәйкестендір

Атомдар Атомдардың әр түрінен түзілген заттар

Молекулалар Заттың химиялық жолмен бөлінбейтін
ұсақ бөлшектері
Күрделі зат Заттардың қасиеттері мен құрамы
сақталатын ұсақ бөлшектері
Дескриптор:
атомдар мен молекулаларға тән тұжырымдарды табады ;
Дұрыс жауап Бекіту тапсырмалары
2-2-тапсырма
тапсырма
Сәйкестендір
Сәйкестендір

Атомдар Атомдардың әр түрінен түзілген заттар

Молекулалар Заттың химиялық жолмен бөлінбейтін
ұсақ бөлшектері
Күрделі зат Заттардың қасиеттері мен құрамы
сақталатын ұсақ бөлшектері
Дескриптор:
Дескриптор:
атомдармен
атомдар менмолекулаларға
молекулаларғатән
тәнтұжырымдарды
тұжырымдардытабады
табады;
;
Тұжырымдарды бір-бірімен
сәйкестендір
Жай заттар Атомдардың әр түрінен түзілген заттар

Күрделі зат
Бірдей химиялық элемент атомдарынан құралады.

Дескриптор:
•заттарға тән тұжырымдарды табады ;

ТЕСТ ТАПСЫРМАЛАРЫ
1. 1860 жылы Карлсруэ (Германия) қаласында химиктердің халықаралық съезінде нақты
анықтамалары қабылданған ұғымдар
A) ядро B) протон C) атом D) электрон E) молекула
2. Атом-молекулалық ілімін дамытып, оны алғаш химия ғылымында қолданған ғалым
A) Дальтон B) Пруст C) Ломоносов D) Авогадро E) Лавуазье
3. Атомдардың бір түрінен түзілген заттар
A) атомдар B) жай заттар C) молекулалар D) ядро E) күрделі заттар
4. Күрделі заттарды анықтаңдар
A) қант B) су C) мыс D) күкірт E) сода
5. «Математикалық химияның элементтері» еңбегінің авторы
A) Пруст B) Ломоносов C) Лавуазье D) Дальтон E) Авогадро
6. Заттың химиялық бөлінбейтін ұсақ бөлшектері
A) молекулалар B) нейтрондар C) электрондар D) атомдар E) протондар
7. Жай заттарды көрсетіңдер
A) темір B) су C) оттек D) сода E) қант\
9- А
8. Заттар құрамына қарай жіктеледі
A) қоспалар B) жай заттар C) таза заттар D) атомдар мен молекулалар E) күрделі заттар
9. М.В.Ломоносовтан кейін, 67 жылдан соң атомдық ілімді химия ғылымына қолданған ғалым
A) Дальтон B) Пруст C) Ломоносов D) Авогадро E) Лавуазье
ЖАУАПТАРЫ
1-С Е
2-С
3-В
4- А В Е
5-В
6-Д
7-А С
8-В Е
9- А 17
Қорытынды

Бүгінгі сабақта:
атомдар мен молекулалардың айырмашылығын білдім;

Оқу тапсырмасы

Атомдар мен молекулаларға мысал келтіріңіздер.

Қосымша ресурстар

М.Қ. Оспанова Қ.С. Аухадиева Т.Г. Белоусова
Химия 7 сынып

https://bilimland.kz/kk/subject/ximiya/7-synyp/atomdar-men-molekulalar?
mid=02dbd697-9d5a-11e9-be78-49d30a05e051

Ұқсас жұмыстар

Химиялық элементтер

Айырылу реакциясы

Қосылу реакциясы

Ассимиляция немесе пластикалық алмасу

ЖАСУШАДАҒЫ ЗАТТАР МЕН ЭНЕРГИЯНЫҢ АЛМАСУЫ

Зат және энергия алмасу

Зат және энергия алмасу туралы

Химиялық заттарды жіктеу

Физикалық қасиеттер

САЛТ - ДӘСТҮР

Пәндер