ТОПЫРАҚ ТҮЗІЛУІ

ТОПЫРАҚТЫҢ ТҮЗІЛУІ ЖӘНЕ ҚҰРАМЫ.

Орындаған:Сайдуллаева М.

Қабылдаған:Беласарова Ш.

ТОПЫРАҚ

Топырақ - табиғат туындысы табиғи әрі тарихи дене. Бір кездерде жер беті қазіргі ай планетасының ландшафты сияқты топырақсыз, өсімдіктерсіз, ауасыз, тіршіліксіз тып типыл, мүлгіге дүние болған. Жер - бетінің жамылғысы бастапқыда тығыз қатты тау жыныстарынан тұрады. Бұл тау жыныстары алғаш өздері пайда бола бастасымен ақүздіксіз үгілу құбылыстарына ұшырады. Қатты тау жынысының үстіне топырақ түзіле қоймайтыны белгілі.

Топырақтың қарашірігі - жануарлар дүниесі өздерінің тіршілік әрекетінің нәтижесінде топырақты байытады да шірінді мөлшерін көбейте түседі) шірінді мен кальциге бай және құрылымы кесек топырақтарды құрылымды топырақ деп атайды.

ТОПЫРАҚ ТҮЗІЛУІ

Топырақтың түзілуі үшін, ең алдымен, қатты тау жыныстары майда ұнтақталған, кеуекті тау жыныстарына айналуы керек. Жер бетіндегі қатайғкан тау жыныстары табиғат күштерінің ғасырлар бойы үздіксіз әсерінен бірте бірте қирап, бұзылып, қопсыған жыныстарға - айналады. Бұл құбылысты геологияда үгілу (выветривание) деп атайды. Үгілу құбылысы тарихи топырақ түзілуден бұрын болған, сөйтіп ол топырақтың түзілуіне жағдай жасады. Табиғат күштерінің, әсіресе температураның, судың, желдің, күн сәулесінің, көшпелі мұздардың топыраққа әсері зор.

Топырақ түзілу құбылысы физикалық та емес, химиялық та емес, биологиялық құбылыс. Топырақ түзуші факторлар негізінен алты түрге бөлінеді. Олар:

Ауа райы

Тау жынысы,

Жоғарғы және төменгі сатыдағы өсімдік пен жануарлар дүниесі,

Жер бедері

Аймақтың геологиялық жасы

Қоғамның өндіргіш күші

ТОПЫРАҚ ҚҰРАМЫ

Минералды және органикалық қалдығы

Органикалық және минералды қосындылары бар су

Тірі организмдері

Ауа

ҚАТТЫ БӨЛІГІ

ТІРІ БӨЛІГІ

СҰЙЫҚ БӨЛІГІ

ГАЗДЫ БӨЛІГІ

Топырақ түйіршіктерінің көлемі 10 мм ге дейін болса, топыраққа су ауа оңай өтіп, өсімдік өсуіне қолайлы жағдай туады.

ҚҰРЫЛЫМДЫ ТОПЫРАҚ

Топырақ түйіршіктері ұсақ, құнарлы болмайды. Қар суы сіңбей, сай салаға ағып кетеді.

ҚҰРЫЛЫМСЫЗ ТОПЫРАҚ

ТОПЫРАҚ ҚҰРЫЛЫМЫ

Топырақ құрылысы

Топырақта тірі ағзалардың қалдықтары кеңімен таралған:өсімдіктердің тамырлары, саңырауқұлақтар,

микроағзалар.

ТОПЫРАҚ ЖАМЫЛҒЫСЫ

Солт. Қазақстан обл.,

Қостанай, Ақмола обл.,

Ақтөбе, Павлодар,

Батыс Қазақстан

Орталық Қазақстан,

Каспий маңы ойпаты,

Шығыс Қазақстан

жазықтары

Шөл және шөлейт

аймақтарда

Қара топырақ

Қара қоңыр топырақ

Қоңыр сұр топырақ

Қорытынды

Топырақ түзілу үшін сан ғасырлар керек, осы қолданыста жүрген топырақта осыдан біраз алдын пайда болған. Топырақтың пайда болуына себепші болған олар балдырлар.

Қазірде топырақ даму сатысын тәмәмдаған. Енді топырақ өздігінен даму қасиетінен айырылғанғ, оны

тек антропогендік әдіспен түзетуге болады.

Ұқсас жұмыстар

Топырақтың негізгі типтеріне шолу. Тундралық топырақтар

Топырақтану ғылымының маңызы

Топырақтану ғылымының міндеті мен мақсаты

Топырақтың сілтілігін анықтау

Сапрофиттер туралы түсінік

Топырақ

Қара топырақты зона

Түзуші экологиялық факторлар және олардың зоналыққа әсері

Топырақтың жылулық қасиеттері мен құбылымдары