ЕВГЕНИКА ҰҒЫМЫ

Евгеника ұғымы. Клондау. Трансплантация.

Орындаған: Абишева А., Аубакирова Ж., Дукенбаева Т., Турсынхан А.

Тексерген: Алипбекова Г. Б.

Қарағанды медицина университеті

Қарағанды қаласы, 2023 ж.

Евгеника - адамның түқымқуалаушылығы және оны жақсарту жолдары туралы адам генетикасы мен медициналық генетиканы пайдалануға шақыратын ілім.

Мақсаты - аурудың, мүгедектіктің және басқа да субъективті түрдегі қалаусыз белгілердің адам санасынан шығуы арқылы адамның жағдайын жақсарту.

Евгеника деген не?

Тарихтан . . .

Евгениканың қағидаларын алғаш белгілеп берген - Ф. Гальтон. Өзінің "Таланттың тұқым қуалаушығы" атты кітабында мықты еркектер мен дені сау әйелдер арасындағы неке ақыр аяғында дарынды нәсілдің пайда болуына алып келеді деп болжады. 1926 жылы негізі қаланған американдық евгеникалық қоғам Гальтон теорияларын қолдады.

Фашистік Германиядағы Евгеника

Екінші дүниежүзілік соғыс басталғанға дейін 400 000-нан астам немістер мәжбүрлі стерилизациядан өтті, ал тағы 300 мыңы Гитлердің соғысқа дейінгі евгеника бағдарламасының аясында өлім жазасына кесілді. АҚШ-тың Холокост мемориалды мұражайының мәліметі бойынша 1933-1945 жылдар аралығында 17 миллион адам, оның ішінде алты миллион еврей евгеника үшін өлтірілген.

АҚШ-тағы мәжбүрлі стерилизация

Евгеника қозғалысын АҚШ-та 1900 жылдардың басында танымал биолог Чарльз Дэвенпорт басқарды. Калифорнияда шамамен 2 стерилизация жүргізілді, бұл Адольф Гитлерді нацистік евгеника күшін жетілдіруде Калифорниядан кеңес сұрауға мәжбүр етті. 1940 жылдарға дейін фашистік Германияның қасіретінен кейін АҚШ-та евгеника қозғалысына қолдау көрсетілмей, толығымен жойылды. Сондықтан евгеника қозғалысы Америка тарихындағы ең қараңғы кезеңдердің бірі ретінде қалған.

Евгеника екi бағытта қолға алынды. «Позитивтi евгеника» бойынша америкалық идеологтар үздiк генотиптердi сұрыптап алып, олардың көбеюiне қолайлы жағдай жасауды көздесе,

«Негативтi евгеника» бойынша нашар генотиптердi анықтап, оларды ұрықсыздандыру, некеге тұруына шек қою және басқа да шаралар арқылы ұрпақ тарату мүмкiндiктерiнен айырудықолға алды.

Евгениканың екі бағыты:

Клондау (грек. clon - ұрпақ, бұтақ) - организмдерді жыныссыз жолменкөбейту арқылы сол организмдерге ұқсас ұрпақтар алу.

Неміс эмбриологы Г. Дриш ең алғашқы болып жасанды жолмен егіздерді алуға болатынын дәлелдеді.

2005 жылдың 19 ақпанында Біріккен Ұлттар Ұйымы клондаудың барлық түріне тыйым салған заң актілерін қабылдады.

Клондау

Генетика саласында биотехнология клондаудың қолданыстағы үш түрімен айналысады:

терапиялық клондау- зақымдалған жасушаларды алмастыру үшін дің жасушалары арқылы жыныс жасушаларын өндіру (олар жұмыртқа мен сперматозоидтар біріккенде пайда болады) . Эмбрионлык бағаналы жасушалардың құрылуын регенеративті медицина деп те атайды.

репродуктивті клондау- жануарлардың генетикалық тең көшірмелерін жасау. Эмобриондарды ауыстыру - бұл суррогат қарынға салу үшін жануардан эмбриондар алынатын көмекші көбею әдісі.

генді клондау- гендердің немесе ДНҚ бөліктерінің көшірмесі.

Клондаудың зияны

Өте көп қаржыны талап ететін клондаудың қажеті жоқ

Клондау әдісі арқылы пайда болған адам барлық жағынан осал болады. Денсаулығы нашар, ойлау қабілеті кем адамдарды қаптатып не керегі бар деген ғалымдар тобы клон адамдардың көп жағдайда ұсқынсыз боп туатынын айтады.

Олар табиғи адамдарға қарағанда өте ерте қартаяды. Ғалымдар клон адамдардың 30 жаста ақсақал болып отыруы мүмкін деген болжам айтады.

Клон адамдардың пайда болуы қылмыс әлемін де талай былыққа батыруы мүмкін. Сондай ақ қолдан жасалған тасбауыр адамдардың елдің шырқын бұзатын әрекеттерге барулары мүмкін. Мысалы, соғыс ансаған кей мемлекеттер клон-адамдарды көбейтіп, «соғыс ойынын» ұйымдастыруы мүмкін ғой. Міне осы болжамдарға байланысты әлемнің көптеген елі клондау ісін дамытуға қарсылық білдіруде.

Трансплантация

Трансплантология (transplantologia) - бұл ағзалар мен тіндерді консервілеу, жасанды ағзаларды жасау және қолдану әдістерін әзірлейтін, трансплантация мәселелерін зерттейтін биология және медицина саласы.

Негізгі мақсаты - зардап шеккен органды немесе тіндерді функционалды түрде толықтыру

Трансплантат - пластика жасау мақсатымен өзінің немесе донордың денесінентолық ажыратылып алынған тіндердің бөлігі.