Өсімдіктердің шөлге бейімделушілігі

Шөлді аймақтарда өсетін кейбір өсімдіктерге тән қасиеттердің бірі - олардың кейбіреулері денесінен эфир майларын, кейбір шөлді аймақта өсетін өсімдіктер минералды тұздарды бөлуге бейімделген. Шөлді аймақтарда өсетін өсімдіктер үшін олардың денесінен бөлінентін минералды тұздар не үшін керек бөлінетін екенін түсіндіріңіз:

Сіз қалай ойлайсыз?

Сабақ мақсаты: әр түрлі өсімдіктердегі судың сақталу тәсілдерін салыстыру;

Сабақ тақырыбы:

Өсімдіктердегі судың жиналу механизмі

Глоссарий

ксилема, осмос, адгезия, транспирация, сутектік байланыстар, капиллярлық, тамырлық қысым, лигнин, лептесік, борпылдақ ұлпа, бағаналы ұлпа, мезофилл, суб-лептестік кеңістік, булану, кіреді, таралады, көтерілу, үздіксіз ағын

Казақша

ағылшынша

Гидатофиттер

Hydatophyte

Гидрофиттер

Hydrophyte

Гигрофиттер

Hygrophytes

Мезофиттер

Mesophyte

Ксерофиттер

Xerophyte

«Адаптация».

https://www. twig-bilim. kz/film/adaptation-5431/

Бейімделу түрлері

Мысал келтіріңіз…

ӘР ТҮРЛІ ӨСІМДІКТЕРГЕ ҚАЖЕТТІ СУДЫҢ МӨЛШЕРІ

Шөлді аймақтардағы өсімдіктерде ~ дене салмағының 30-65 %

Орманды-далалы аймақтардағы өсімдіктерде ~ дене салмағының 70-80%-ы

Ылғал сүйгіш өсімдіктерде ~ дене салмағының 90%-на дейін

Өсімдіктердің қоршаған ортадағы су көлеміне қатысты негізгі топтарын қарастыру:

Гидатофиттер;

Гидрофиттер;

Гигрофиттер;

Мезофиттер;

Ксерофиттер

Абиотикалық экологиялық факторлар

Суға қатысты өсімдікдерді топтастыру

гидатофиты

гидрофиты

гигрофиты

мезофиты

ксерофиты

Суда

Жартылай суда

Жоғары ылғалдылықта

Орташа ылғалдылықта

Төменгі ылғалдылықта

Тұңғиық (Nymphaea) (суда өсетін ақ гүлді өсімдік)

кувшинка

Қалтагүл (Caltha)

калужница

Қоға (Typha)

рогоз

Бақбақ (Taraxacum)

одуванчик

Жантақ (Alhagi)

верблюжья колючка

Өсімдіктердің судың тапшылығына бейімделуі

Күшті дамыған тамыр жүйесі

Жапырақтардағы балауыз кутикуласы

Жапырақ алақаны кірішейген

Сабақтарда немесе жапырақтарда суды сақтау

каланхоэ

кактус

алоэ

жантақ

Суға байланысты өсімдіктердің экологиялық топтары.

Гидатофиттер - суда толығымен немесе біршама бөлігімен тұрып өсетін өсімдіктер. Гидрофиттер - құрлық -су өсімдіктері, олардың көпшілік бөлігі суда өседі, су тоғандарында, шалшық суларда, балшықтарда өсетін өсімдіктер. Гигрофиттер - құрлықтағы өсімдіктер, олардың көпшілігі ылғалды ауасы бар жерлерде, ылғалды топырақта өседі. Мезофиттер - аздаған және өте шөлді жерлерде өсетін өсімдіктер. Ксерофиттер - ылғалы жеткіліксіз жерлерде өседі. Суккуленттер - бойына шырын жинаған шырынды өсімдіктер, оларда суды паренхималары мен түрлі органдарында жинау қабілеттері бар.

Өсімдіктердегі судың жиналу механизмі

Суды сақтау механизмі

Бейімделу

Мысал

Транспирация жылдамдығын азайту

Балауызды кутикуласы қалың; лептесіктері аз

Опунция (Opuntia)

Лептесіктері терең қабатта орналасқан

Қарағай (Pirns)

Лептесіктер түнде ашық және күндіз жабық;

Жапырақ беті кішкентай түктермен жабылған

Бақша гүлдер (Айыздар) (Mesembryanthemum)

Бұйра жапырақтары

Құмшөп (Ammophila)

Суды қорға жинау

Қалың шырынды жапырақтары

Бриофиллум (Bryophyllym)

Қалың шырынды сабақтары

Kleinia

Қалың шырынды жерасты түйнектері

Raphionacme

Суды сіңіру

Жер асты суларының терең деңгейіне баратын ұзын тамыр жүйесі

Акация, олеандр

Жаңбырдан кейін беткі қабаттан суды сіңіретін қысқа шашыраңқы тамыр жүйесі

Кактустар

Суды сақтау механизмі

Бейімделу

Мысал

Транспирация жылдамдығын азайту

Балауызды кутикуласы қалың; лептесіктері аз

Опунция (Opuntia)

Лептесіктері терең қабатта орналасқан

Қарағай (Pirns)

Лептесіктер түнде ашық және күндіз жабық;

Жапырақ беті кішкентай түктермен жабылған

Бақша гүлдер (Айыздар) (Mesembryanthemum)

Бұйра жапырақтары

Құмшөп (Ammophila)

Суды қорға жинау

Қалың шырынды жапырақтары

Бриофиллум (Bryophyllym)

Қалың шырынды сабақтары

Kleinia

Қалың шырынды жерасты түйнектері

Raphionacme

Суды сіңіру

Жер асты суларының терең деңгейіне баратын ұзын тамыр жүйесі

Акация, олеандр

Жаңбырдан кейін беткі қабаттан суды сіңіретін қысқа шашыраңқы тамыр жүйесі

Кактустар

Гидрофит

Гидрофиттер деп суда өсетін өсімдіктерді айтады. Олардың біреулері толығымен, ал кейбіреулері жартылай суға батып тұрады. Олар не судың түбіне бекініп өседі, не болмаса суда еркін жүзіп жүреді.

Өсімдіктердің экологиялық топтары

Гидатофиттер (гр. hygros - су) - көп бөлігі немесе толығымен суда өсетін өсімдіктер (элодея, көзшешек, шылаң, балдырлар) . Судан шығарған кезде бұл өсімдіктер тез қурап кетеді. Бұларда жапырақ саңылауы (устьица) және кутикула болмайды. Гүлді гидатофиттердің тамыр жүйелері қатты редукцияланған немесе мүлдем болмайды. Суды және минералды тұздарды бүкіл денесімен сіңіреді. Гүлді өркендері гүлдері судың бетіне шығарады (кейде тозаңдану су астында да жүреді) да, тозаңданған сон қайта суға көміледі. Жемістерінің пісіп жетілуі су астында жүреді (валлиснерия, элодея, шылаң) .

Өсімдіктердің экологиялық топтары

Гигрофиттер - ылғалды, сулы, phyton- өсімдік) - ылғалды жерде өсетін өсімдіктер. Бүларға жоғары температура және ылғалды ауадағы тропикалық өсімдіктер жатады. Сондай-ақ, гигрофиттерге салқын және қоңыржай аймақтарда, көлеңкеде өсетін және батпақ өсімдіктері жатады. Ауаның ылғаддылығы жоғары болғандықтан оларда булану процесінің жүруі нашар. Сондықтан су алмасу жақсы журу үшін жапырақтарында тамшы түрінде суды бөлетін сулы саңылаулар жақсы жетілген. Жапырақтары көбіне жүқа, кутикула нашар жетілген болып келеді. Жарықты гигрофиттерге папирус, күріш және т. б. жатады.

Өсімдіктердің экологиялық топтары

Гидрофиттер - су) - жартылай суда, яғни өзең, көл, теңіз жағалауларында, батпақты жерлерде өсетін өсімдіктер (қамыс, қоға) . Оларда гидатофиттерге қарағанда механикалық және өткізгіш ұлпалары жақсы дамыған, аэренхима жақсы байқалады. Гидрофиттерде жапырақ саңылаулары (устьица) бар, эпидермис те дамыған.

Мезофиттер

Мезофиттер - ылғалдығы жеткілікті, бірқалыпты болып келетін мекен ортада өсетін өсімдіктер. Бұл топ гигрофиттер мен ксерофиттердің аралығынан орын алады

Ксерофит

Ксерофиттер - бұл мекен ортасы құрғақшылық өсімдіктер, топырақ пен атмосфералық құрғақшылыққа - ылғалдың айтарлықтай болмауына төтеп беруге бейімделген

Ксерофиттер

Суккуленттер

Склерофиттер

Суккуленттер (лат. sukkulentus - жуан, шырынды) - ылғалы тапшы аймақтарда, ылғал қорын сабағында немесе жапырағында сақтап өсетін өсімдіктер (сабағы - кактус, сүттіген, жапырағы - алоэ, агава) . Кейбір кактустар сабағында 1000-3000 кг суды сақтай алады.

Ұқсас жұмыстар

Өсімдік өміріндегі судың маңызы

Өсімдіктердің экологиялық топтарының түрлері

Органикалық дүние эволюциясының негізгі бағыттары мен жолдары

Экологиялық факторлар

Алабота - біржылдық шөп текті өсімдік

Барсакелмес қорығы туралы

Техногендік шөлейттену

Түр түзу үдерісі, оның типтері

Топырақ экологиясы

Шөлейт зонасы

Пәндер